Χάρη Θώμο, τι θα δούμε στο «Swallow»;

Συνέντευξη στη Μαριλένα Θεοδωράκου

Υπογράφει τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία της παράστασης του έργου «Swallow» της Στεφ Σμιθ. Ο Χάρης Θώμος μιλάει στο theatermag για το θέμα του έργου και τον τρόπο που οι τρεις χαρακτήρες του βρίσκουν τη λύση και αλλάζουν τη ζωή τους. Η παράσταση, μετά από την επιτυχημένη της πορεία στη Θεσσαλονίκη, παρουσιάζεται από τις 22 Σεπτεμβρίου στο θέατρο Μπέλλος για τέσσερις παραστάσεις.

«Με ενδιαφέρει η σύγχρονη αγγλική δραματουργία, διαβάζω αρκετά και συχνά πέφτουν στα χέρια μου διάφορα σύγχρονα αγγλικά κείμενα» λέει ο σκηνοθέτης Χάρης Θώμος. «Σχεδόν τυχαία ήρθε μπροστά μου το “Swallow” της Στεφ Σμιθ, κάπου το 2017, το οποίο μάλιστα όταν το διάβασα στην αρχή, το άφησα στο συρτάρι και είπα αυτό δεν γίνεται να μεταφερθεί επί σκηνής, είναι πολύ δύσκολο. Όσο περνούσε ο καιρός, άρχισα να νιώθω, όμως, ότι ως κείμενο γινόταν όλο και πιο επίκαιρο και είχε να μας πει πολλά: Στον απόηχο της ψυχικής απομόνωσης στη μετά-COVID εποχή έχουμε μια από τις ηρωίδες, την Άννα, η οποία επιλέγει να εγκλωβιστεί στο σπίτι της. Ως κοινωνικό φαινόμενο έχουμε, δυστυχώς, τη βία απέναντι στις γυναίκες, την οποία βλέπουμε στη Ρεμπέκα και τέλος, έχει αρχίσει πλέον η ανάδειξη των προβλημάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ και το κείμενο μάς παρουσιάζει τον Σαμ ο οποίος πασχίζει με την αποδοχή της ταυτότητάς του από τους γύρω του.

Θεώρησα, λοιπόν, την παράσταση κατάλληλη να παρουσιαστεί στο κοινό της Θεσσαλονίκης, μιας και δεν έχουν πέσει στην αντίληψή μου να παρουσιάζονται πολλές παραστάσεις τέτοιας θεματολογίας στη συμπρωτεύουσα, και πήρα το ρίσκο να το προτείνω να παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Ανοιχτής Θεατρικής Σκηνής της Πόλης του Δήμου Θεσσαλονίκης. Έκανα την πρόταση, η οποία άρεσε στην κριτική επιτροπή και έτσι ξεκινήσαμε. Επειδή πήραμε πολύ καλή ανατροφοδότηση, συγκίνηση και σχόλια από το κοινό, συνεχίσαμε στο «Θέατρο Τ» στη Θεσσαλονίκη. Πολλοί από τους θεατές μας πρότειναν και μας παρέτρεψαν, και το ήθελα και εγώ πολύ, να ακουστεί και να παρουσιαστεί το έργο και στην Αθήνα. Και έτσι είμαστε έτοιμοι για το Θέατρο Μπέλλος, όπου θα το παρουσιάσουμε για τέσσερις παραστάσεις».

Η μετάφραση, η σκηνοθεσία και οι τρεις χαρακτήρες του έργου

«Όταν πέσει ένα αγγλικό κείμενο στα χέρια μου και γίνει το λεγόμενο “κλικ”, τότε μού δημιουργούνται εικόνες και πράγματα που θέλω να δω επί σκηνής» συνεχίζει ο Χάρης Θώμος. «Το διαβάζω αρκετές φορές στα αγγλικά, το “κοιμάμαι” και στη συνέχεια πηγαίνω στη μετάφραση, την οποία παρουσιάζω και στους ηθοποιούς και στη δημιουργική ομάδα. Έχω σπουδάσει και έχω ζήσει στο εξωτερικό, έχω έναν τρόπο να εναλλάσσω τα αγγλικά και τα ελληνικά, με ευκολία. Ουσιαστικά όταν διαβάζω ένα κείμενο στα αγγλικά είναι σα να το “διαβάζω” στα ελληνικά, απλά στη συνέχεια το μεταφράζω και γραπτώς πια, προσπαθώντας να διατηρήσω και το ύφος του, τον ρυθμό και τη δομή του.

Οι ρόλοι για τις τρεις ηθοποιούς της παράστασης (Μυρσίνη Καρματζόγλου, Γεωργία Ποντσουκτσή, Ραφαέλα Τσομπανούδη), δεν ήταν καθόλου εύκολο να προσεγγιστούν. Πάντα ακολουθώ μια διαδικασία που περιλαμβάνει πρώτα εκτεταμένη ανάλυσης και μετά σύνθεσης. Έτσι, έγινε πολλή δουλειά μέσα από συζητήσεις και γενικότερη ανταλλαγή απόψεων με τους συντελεστές. Επίσης, ήταν αρκετή η δουλειά για το σπίτι για τις ηθοποιούς, όπου έπρεπε να εντοπίσουν όλα τα ψήγματα του κάθε χαρακτήρα και μάλιστα πώς αυτά αλλάζουν και τροποποιούνται κατά τη διάρκεια του έργου. Προσπαθήσαμε μαζί να βρούμε όλους τους τρόπους με τους οποίους διαγραφόταν το τόξο του κάθε ήρωα. Τα εντοπίσαμε όλα αυτά, και στην αρχή ξεκινήσαμε χωρίς το κείμενο. Αρχίσαμε να λέμε, την ιστορία του χωρίς τη γραφή του, εστιάζοντας μόνο στις ποιότητες των σκηνικών προσώπων.

Αυτό δημιούργησε μια σιγουριά στις ηθοποιούς, ήταν πάντα σίγουρες για το τι συμβαίνει και γιατί συμβαίνει στο άτομο που ενσάρκωσαν. Και σιγά σιγά αρχίσαμε να εντάσσουμε το κείμενο και μέσα σε αυτό και την κίνηση, το τραγούδι, τις διαφορετικές δράσεις και την αλληλεπίδραση. Στο τέλος, η παράστασή μας προέκυψε οργανικά σαν κομμάτια πάζλ που ενώθηκαν για να κάνουν τη μεγάλη εικόνα».

«Swallow», όπως προχωράω στη λύση

«Ο τίτλος “Swallow” σημαίνει καταπίνω, αλλά σημαίνει επίσης και χελιδόνι» εξηγεί ο σκηνοθέτης. «Καταπίνω με την έννοια του δέχομαι, γιατί βλέπουμε στο έργο ότι και τα τρία σκηνικά άτομα στην αρχή βρίσκονται σε μια φοβερή ρήξη και άρνηση με αυτό που ζουν και που τους συμβαίνει, όμως μετά το καταπίνουν για να προχωρήσουν στην ίαση. Και όταν λέω ότι το καταπίνουν δεν εννοώ ότι το βάζουν κάτω απ’ το χαλί αλλά ότι το παίρνουν, το χωνεύουν και το μετουσιώνουν στη λύση, οπότε προχωρούν και εξελίσσονται ως άνθρωποι. Ταυτόχρονα, το μικρό χελιδόνι το οποίο είναι ένα πολύ θαυμαστό ον, μπορεί να φαίνεται τόσο εύθραυστο και αδύναμο, αλλά έχει τόσο μεγάλη θέληση που κάνει τεράστιες αποστάσεις κάθε χρόνο για να πάει εκεί που μπορεί να ζήσει και να είναι καλά. Σημαντικό ρόλο παίζει και ένα πτηνό μέσα στην παράσταση όποτε είναι συνδεδεμένο και εκεί. Αποφασίσαμε από κοινού ως ομάδα DOT Ensemble, ενώ στην αρχή είχαμε σκεφτεί τον τίτλο “Καταπίνω”, να το αφήσουμε “Swallow”, γιατί έχει αυτή τη διττή σημασία η οποία δεν αποδίδεται στα ελληνικά.

Υπάρχουν δύο πολύ έντονα σημεία που ξεχωρίζω στην παράσταση. Το ένα είναι ο μονόλογος του Σαμ, όπου αποδέχεται αυτό που είναι και ερωτεύεται και πείθει τους ανθρώπους γύρω του να τον αγαπήσουν και να δεχτούν τον έρωτά του. Είναι ένας εξαιρετικά συγκινητικός μονόλογος – και τον ακολουθεί μια εξαιρετικά έντονη σκηνή με τη Ρεβέκα. Επειδή είναι γραμμένος σε καθημερινή γλώσσα, χωρίς κάποια επίπλαστη λυρικότητα, που φαίνεται ακόμα πιο καθαρός και δυνατός. Το δεύτερο σημείο είναι και το φινάλε της παράστασης: μια χαοτική απελευθέρωση, μια γεννουσιουργός δύναμη που οδηγεί τον Σαμ, τη Ρεμπέκα και την Άννα στην απελευθέρωση, στην επόμενη μέρα και στην ίαση. Εκεί ακούγεται και το “ακόμα βλεφαρίζω… ακόμα αναπνέω… ακόμα!”».

Πληροφορίες για την παράσταση «Swallow»

Μετάφραση: Χάρης Θώμος
Επιμέλεια μετάφρασης: Αδριανός Φριλίγγος
Σκηνοθεσία: Χάρης Θώμος
Β. Σκηνοθέτη: Δημήτρης Κρίκος
Επιμέλεια κίνησης: Μέλπω Βασιλικού
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Μαρία Καβαλιώτη
Φωτισμοί: Αθηνά Μπανάβα
Μουσική – Sound Design: Μάριος Αποστολακούλης
Trailer: Νίκος Παπαθανασίου
Ψηφιακό κολάζ: Γιώργος Μαντζάρης, Χάρης Θώμος
Μακέτα: Χάρης Θώμος
Φωτογραφίες concept: Γιώργος Μαντζάρης
Φωτογραφίες παράστασης: Γιώργος Κόγιας
Οργάνωση παραγωγής: DOT Ensemble ΑΜΚΕ

Επί σκηνής:
Μυρσίνη Καρματζόγλου (Σαμ)
Γεωργία Ποντσουκτσή (Ρεμπέκα)
Ραφαέλα Τσομπανούδη (Άννα)

Πού: Θέατρο Μπέλλος, Κέκροπος 1, Αθήνα 105 58, τηλ. 210 322 9889

Πότε: Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου, στις 21.00, Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου, στις 21.00, Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου, στις 21.00 και Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2023, στις 19.30.

Εισιτήρια: 14 ευρώ (γενική είσοδος), 12 ευρώ (φοιτητικό), 11 ευρώ (ατέλειες: Δραματικές / Καλλιτεχνικές σχολές, άνεργοι – ΑμεΑ) 11 ευρώ (ομαδικό – σύλλογοι, 8+ άτομα)
Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων: Swallow | Εισιτήρια online! | More.com