Ο Φάνης Σακελλαρίου, η Δάφνη Πατσουράκου και η Μάρω Πέτλη μιλούν για τα «Creata»

Συνέντευξη στη Μαριλένα Θεοδωράκου

Τι σημαίνει ο τίτλος «Creata»; Πώς θα δούμε τη visual performance, στο πλαίσιο του Our Festival 9, την Τετάρτη 26 Ιουλίου στο Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς; Ο σκηνοθέτης Φάνης Σακελλαρίου και οι δύο performers Δάφνη Πατσουράκου και Μάρω Πέτλη, μιλούν στο theatermag για τα «Creata», η οποία έκανε πρεμιέρα στην Prague Quadrennial τον Ιούνιο του 2023 στο DISK Theatre του DAMU. Η performance εξερευνά την αρχέγονη Βία, μέσω μίας δραματουργίας που χρησιμοποιεί τελετουργικά στοιχεία, συνδυάζοντάς τα με ηλεκτρονικές ψαλμωδίες και μία άγρια εικαστική ταυτότητα.

«Creata». Τι σημαίνει ο τίτλος της performance;

Φάνης Σακελλαρίου: Ο τίτλος «Creata» είναι ένα λογοπαίγνιο μεταξύ του ελληνικού «κρέατα» και του αγγλικού «create». Το θέμα της performance είναι η δημιουργία του ανθρώπου από κρέας και από φως, εξού και ο τίτλος.
Μάρω Πέτλη: Η βία της δημιουργίας. Για να δημιουργήσουμε το οτιδήποτε, από ένα φαγητό για τον εαυτό μας ή τους αγαπημένους μας, μέχρι μια παράσταση ή μια νέα ζωή, απαιτείται θυσία, προσπάθεια, πόνος και ένα δόσιμο του εαυτού μας.

Δάφνη Πατσουράκου: Creata είναι αφενός τα κρέατα, η σάρκα και τα σωθικά ενός έμβιου όντος, η ύλη από την οποία γεννάται και αφετέρου η λέξη creata (γραμμένη με το λατινικό αλφάβητο) παραπέμπει στη λέξη creation>δημιουργία. Είναι μια λέξη με διπλή σημασία ειδομένη και από τις δύο γλώσσες.

Το έργο βρίσκεται μεταξύ εικαστικής performance, installation και live noise show. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτό και για τον τρόπο που θα σας δούμε επί σκηνής;

Φάνης Σακελλαρίου: Το κεντρικό στοιχείο στη δουλειά μου γενικά και στα «Creata» είναι η δημιουργία ενός συνολικού κόσμου, όπου όλα τα στοιχεία έχουν ενεργό δραματουργικό ρόλο και αλληλοεπηρεάζονται. Ο χώρος, ο ήχος, το σώμα, το φως, η εικόνα όλα, δηλαδή τα διαθέσιμα εργαλεία της ζωντανής τέχνης, είναι σύμβολα που συνεργούν στη μετάδοση του νοήματος. Υπό αυτό το πρίσμα θεωρώ ότι είναι κάπως δύσκολο να χαρακτηρίσω τα έργα μου με μία λέξη – χρησιμοποιούν υλικά από διάφορες μορφές τέχνης και τα ενσωματώνουν ισάξια σε ένα ενιαίο σύνολο.

Τα «Creata» απαρτίζονται από απλές πρακτικές δράσεις, όπως σε μια performance. Ο ήχος και η μουσική συνδυάζουν στοιχεία από βυζαντινούς ψαλμούς και noise, συνθέτοντας μια ηλεκτρονική ακολουθία. Λειτουργούν ως η αναπνοή του ζωντανού κόσμου που χτίζεται πάνω στη σκηνή και προσδίδουν ταυτότητα στα πρόσωπα και στις δράσεις. Η ζωντανή μεταμόρφωση του χώρου και το χτίσιμο συμβολιικών εικόνων είναι κεντρικό κομμάτι της δραματουργίας, όπως συμβαίνει σε ένα installation. Ο τρόπος που το κοινό βλέπει το έργο δεν διαφέρει από μία θεατρική παράσταση. Η διαφορά βρίσκεται στον τρόπο πρόσληψης. Η λογική κατανόηση δεν είναι απαραίτητο ζητούμενο, αλλά περισσότερο το να βιώσει ο θεατής κάτι με όλες του τις αισθήσεις, να αναρωτηθεί, και να διαβάσει το έργο με συνειρμικό τρόπο.

Θέλετε να μας δώσετε μια εικόνα από την πρώτη σκηνή που θα δουν οι θεατές;

Φάνης Σακελλαρίου: Η performance ξεκινά στο σκοτάδι και στη σιωπή για αρκετή ώρα. Μέσα σε αυτό το κενό, αρχίζει να χτίζεται ένα ηχοτοπίο βίαιης δημιουργίας ενός κόσμου. Η πρώτη σκηνή που βλέπει το κοινό είναι εκλάμψεις φωτός, που αποκαλύπτουν εικόνες από το παρελθόν των δύο προσώπων, θυμίζοντας αγιογραφίες. Ύστερα έρχεται ξανά το σκοτάδι.

Μάρω Πέτλη: Είναι αρκετά δύσκολο να σας μιλήσω για την πρώτη σκηνή. Το κοινό μπαίνει στο θέατρο και πάνω στην σκηνή τους περιμένει ήδη ένας «κόσμος». Βλέπει δύο αλλόκοτα πλάσματα ακίνητα, έναν χώρο που αποτελείται από αντικείμενα και υλικά και ακούει ένα ιδιαίτερο ηχητικό τοπίο. Η πρώτη σκηνή είναι σαν να κοιτάμε από μια κλειδαρότρυπα το παρελθόν των δύο πλασμάτων. Βλέπουμε αυτά τα δύο ιερά τέρατα μέσα στον κατεστραμμένο τους κόσμο, με τα κατεστραμμένα σώματά τους, ενώ κρυφοκοιτάμε το πιο ένδοξο παρελθόν τους, τότε που τα είχαν όλα, πριν καταστρέψουν και πριν καταστραφούν. Και ύστερα ο πόνος του ανθρώπινου σώματος και οι ήχοι του, μας προσγειώνουν στη σκληρή πραγματικότητα. Η θυσία πρέπει να ξεκινήσει, πρέπει να κινηθούν και να ξεκινήσουν την τελετουργία για να δημιουργήσουν τη νέα ζωή, το νέο είδος.

Δάφνη Πατσουράκου: Η πρώτη εικόνα είναι στο σκοτάδι, οπότε δεν θα «δείτε» πολλά. Αλλά καθώς η όραση δεν αποτελεί μονόδρομο για την αντίληψη μιας εικόνας (εικόνα- σκοτάδι), το κοινό υποδέχεται την πρώτη αυτή αίσθηση του επί σκηνής κόσμου.

Πάνω σε ποιο υλικό έχει βασιστεί το κείμενο της performance;

Φάνης Σακελλαρίου: Η όλη παράσταση έχει βασιστεί πάνω σε κοσμογονικούς μύθους και θρησκευτικά κείμενα διαφόρων πολιτισμών, που εξιστορούν τη γέννηση του κόσμου και του ανθρώπου. Το κοινό στοιχείο όλων αυτών των διαφορετικών υλικών, είναι η βία που υπάρχει πάντα στην αρχή της δημιουργίας. Οι περισσότεροι κοσμογονικοί μύθοι αναφέρονται σε ένα αρχικό ον – κάποια θεότητα, τέρας, ήρωα – το οποίο με μεγάλη βία σφαγιάστηκε, διαμελίστηκε και από τα κομμάτια του σώματός του γεννήθηκαν τα πάντα. Έτσι και το κείμενο δανείζεται στοιχεία από το βιβλίο της Γένεσης και από την ακολουθία της Θείας Λειτουργίας. Η δομή του, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως δικαστική απολογία ή απογραφή πληθυσμού.

Με ενδιαφέρει πολύ το δραματουργικό μοντέλο που ακολουθούν οι τελετουργίες και ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα μετέχουν σε αυτό. Τα «Creata» αποτελούν στην ουσία μία τελετή που πραγματοποιείται από δύο τέρατα, μέσα στην οποία θυσιάζουν το σώμα τους για να γεννήσουν τον άνθρωπο.

Ο σκηνοθέτης Φάνης Σακελλαρίου. (Φωτογραφία: Κατερίνα Τριχιά).

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον σκηνοθέτη Φάνη Σακελλαρίου;

Μάρω Πέτλη: Η συνεργασία μου με τον Φάνη είναι το πιο φυσικό πράγμα που έχω κάνει σε αυτή τη δουλειά! Συχνά λέω ότι ο Φάνης είναι το άλλο μου μισό στο θέατρο. Επειδή συνεργαζόμαστε χρόνια και είμαστε και φίλοι, εκτός από συνεργάτες, έχουμε χτίσει κοινό κώδικα επικοινωνίας. Αυτό μου επιτρέπει να είμαι ελεύθερη, να σκέφτομαι και να δοκιμάζω πράγματα που διαφορετικά θα δίσταζα. Το πιο μαγικό για μένα είναι ότι μαζί ανακαλύπτουμε τον τρόπο που πρέπει να προσεγγίσουμε κάθε φορά το project και έτσι εξερευνώ νέα εργαλεία, νέα όρια και τρόπους να υπάρχω πάνω στη σκηνή. Και αν και ακούγεται κοινότυπο, αυτό μου προσφέρει τη χαρά της δημιουργίας, γιατί εκτός από βία, έχει και μεγάλη χαρά το να δημιουργείς.

Δάφνη Πατσουράκου: Με τον Φάνη δουλεύουμε πάντα με στόχο να δημιουργήσουμε έναν κόσμο επί σκηνής. Αυτό είναι που ενδιαφέρει και τους δύο μας και αυτό είναι ένα από τα βασικότερα σημεία καλλιτεχνικής σύγκλισης που μοιραζόμαστε. Ο Φάνης σε καθε δουλεια του έχει έναν πολύ συγκεκριμένο κόσμο στο μυαλό του, αλλά ταυτόχρονα δίνει μια μεγάλη ελευθερία στους περφόρμερ του. Από την αρχή, στα κείμενά του μπορείς να διακρίνεις τις ποιότητες, το χώρο, τον ρυθμό, τη δραματουργία. Και με αυτόν τον τρόπο επιλέγω και εγώ να δουλεύω, κυρίως σαν περφόρμερ. Προσεγγίζοντας την παράσταση και το ρόλο δραματουργικά.
Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στην Εθνική Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών Τσεχίας. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;

Φάνης Σακελλαρίου: Ήταν μεγάλη τιμή για εμάς να επιλεχθεί η παράσταση από την Κουαντρενάλε της Πράγας και να γίνει η πρεμιέρα στην Εθνική Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών Τσεχίας (DAMU). Πρόκειται για τη σημαντικότερη παγκοσμίως έκθεση σκηνογραφίας και performance, στην οποία συμμετέχουν αποστολές από τις περισσότερες χώρες του κόσμου και περιλαμβάνει πρωτοποριακά έργα που προτείνουν νέους τρόπους χειρισμού και δημιουργίας στη ζωντανή τέχνη. Ήταν μια πολύ έντονη εμπειρία, αν και όχι χωρίς δυσκολίες, καθώς σε ένα τέτοιο φεστιβάλ δεν έχεις τη δυνατότητα να δοκιμάσεις πράγματα στο χώρο εκ των προτέρων και ο χρόνος που έχεις για να στήσεις και να προβάρεις το έργο στο χώρο του, περιορίζεται σε λίγες ώρες. Ωστόσο, η καλή οργάνωσή τους και οι τεχνικοί που ήταν μαζί μας από την πρώτη στιγμή στο θέατρο, συνέβαλαν σημαντικά και τελικά η πρεμιέρα έγινε sold out και λάβαμε πολύ θερμό feedback από το κοινό και τους κριτικούς.

Η μεγαλύτερη δυσκολία που είχαμε να αντιμετωπίσουμε κατά τη διαδικασία της δημιουργίας και των προβών ήταν ότι, παρά τις μεγάλες προσπάθειές μας για στήριξη από κάποιον επίσημο ελληνικό φορέα ή οργανισμό, δεν υπήρξε ανταπόκριση και τα «Creata» έγιναν εξ ολοκλήρου με δικά μας χρήματα και φροντίδα. Αυτό είναι κάτι που συναντάμε πολύ συχνά στην ελληνική πραγματικότητα. Θέλω πάντα να το αναφέρω, καθώς η επίσημη στήριξη που υπάρχει στη χώρα μας στη νέα καλλιτεχνική δημιουργία και τους νέους δημιουργούς είναι σχεδόν μηδαμινή και οι τρόποι για να την αποκτήσει κάποιος αρκετά θολοί. Είναι μια συνθήκη κάπως λυπηρή και αποθαρρυντική, ωστόσο εμείς συνεχίζουμε να δημιουργούμε ακόμα και με τις δικές μας δυνάμεις.

Πληροφορίες για την παράσταση «Creata»

Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Κείμενο – Sound Design: Φάνης Σακελλαρίου
Σκηνικός Χώρος: Όλγα Ντέντα
Σχεδιασμός Κοστουμιών: Κωνσταντίνος Χαλδαίος
Σχεδιασμός Κίνησης: Μάρω Πέτλη
Συνεργασία στη Δραματουργία: Δάφνη Πατσουράκου
Οργάνωση Παραγωγής – Κατασκευές: Λυδία Λαμπροπούλου
Performers: Δάφνη Πατσουράκου, Μάρω Πέτλη
Φωτογραφίες: Γιάννης Παπουτσής

Πού: Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς (σκηνή Α), Πεζόδρομος Προφήτη Ηλία, Χαλάνδρι

Πότε: Τετάρτη, 26 Ιουλίου 2023, στις 22.00

Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά

Είσοδος: Ελεύθερη

Περισσότερες πληροφορίες: www.ourfestival.gr

Υπηρεσίες Προσβασιμότητας: www.liminal.eu

Social Media: Facebook – Instagram