Ο σκηνοθέτης και τρεις ηθοποιοί μιλούν για την παράσταση «Δια μίαν ανάμνησιν»

Sharing is caring!

Συνέντευξη στη Μαριλένα Θεοδωράκου

Ο σκηνοθέτης Παναγιώτης Λιαρόπουλος και οι ηθοποιοί Βασίλης Τρυφουλτσάνης, Delian Iliev και Mara Carutasu, απαντούν στις ερωτήσεις του theatermag σχετικά με την παράσταση «Δια μίαν ανάμνησιν», η οποία παρουσιάζεται στο θέατρο Μπέλλος. Το «Δια μίαν ανάμνησιν» πραγματεύεται το προξενιό, το γάμο και την πυρηνική οικογένεια στο χώρο των Βαλκανίων. Στη σκηνή συναντιούνται ηθοποιοί από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Αλβανία, όπου συνδημιουργούν και παρουσιάζουν μια συλλογική πολυπολιτισμική εμπειρία, βασισμένη σε μαρτυρίες, στην παράδοση, αλλά και στην καλλιτεχνική αντίληψη των νέων ανθρώπων πάνω στον έρωτα, την οικογένεια και το καθήκον.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για την παράσταση «Δια μίαν ανάμνησιν» και τι σημαίνει ο τίτλος της;

Παναγιώτης Λιαρόπουλος: Η ιδέα για την παράσταση, ξεκίνησε την περίοδο της καραντίνας, στο χωριό μου στην Βυτίνα. Η μητέρα μου, μοιράστηκε μια ιστορία για μια κυρία στο χωριό, που είχε φύγει από τη ζωή, η οποία είχε παντρευτεί με προξενιό και δεν είχε μια καλή εμπειρία μέσα στον γάμο της. Έτσι μου γεννήθηκε η ανάγκη να ερευνήσω το θέμα εις βάθος, όχι μόνο στην Αρκαδία, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Σε μια συζήτηση με την Inter Alia προέκυψε η ιδέα μιας διαβαλκανικής προσέγγισης στο πλαίσιο του προγράμματος ECHO III, που τρέχει ο οργανισμός, με την συγχρηματοδότηση του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη. Ο τίτλος «Δια μίαν ανάμνησιν», προέκυψε κατά τη διάρκεια της παραπάνω έρευνας. Η φράση αυτή, βρέθηκε σημειωμένη στο πίσω μέρος μιας καρτ ποστάλ – φωτογραφίας και μόλις την είδα, αποφάσισα, χωρίς δεύτερη σκέψη, ότι αυτός πρέπει να είναι ο τίτλος της παράστασης, γιατί αποτυπώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, το ταξίδι που περιγράφεται στην παράσταση, ένα ταξίδι στην πιο ενδόμυχες μνήμες ανθρώπων που δεν έχουν παρά να ζουν και να πορεύονται με αυτές.

Θα θέλατε να μας μιλήσετε για το κείμενο της παράστασης;

Παναγιώτης Λιαρόπουλος: Ξεκίνησα πρώτα να βρίσκω λαογραφικό υλικό πάνω στο θέμα του προξενιού. Μετά, άρχισα να ψάχνω ανθρώπους που παντρεύτηκαν με προξενιό είτε δημιουργούσαν προξενιό (προξενήτρες). Έτσι μαζεύτηκε ένα μεγάλο υλικό που με την βοήθεια της Ζωής Δαβουρλή, κάναμε τις αποδελτιώσεις των συνεντεύξεων. Αφού συγκεντρώσαμε το υλικό, βρέθηκε στο δρόμο μας η Νεφέλη Μαϊστράλη και όλοι μαζί, αρχίσαμε να οργανώνουμε συνεντεύξεις δύο χρόνων. Η συνεργασία ήταν πολύ δυνατή, γιατί ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον. Είναι πολύ όμορφο, στην πρώτη σου δουλειά να βρίσκεις ανθρώπους να πιστεύουν στο όραμα και την ιδέα σου και να την φροντίζουν και τα ευχαριστώ τα κορίτσια, καθώς χωρίς αυτές η παράσταση δεν θα είχε την ίδια δυναμική!

Ο σκηνοθέτης Παναγιώτης Λιαρόπουλος.

Στη σκηνή ερμηνεύουν ηθοποιοί από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Αλβανία. Πώς έγινε η επιλογή τους και πώς ήταν η συνεργασία σας;

Παναγιώτης Λιαρόπουλος: Η επιλογή των ηθοποιών έγινε με την υποστήριξη των εταίρων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Μαζί τους, κάναμε ένα ανοιχτό κάλεσμα και διεξήγαμε διαδικτυακές ακροάσεις, μέσω των οποίων έγινε η τελική επιλογή των ηθοποιών. Η συνεργασία μας ήταν άψογη, παρά το γλωσσικό χάσμα. Το γεγονός ότι μοιραζόμαστε το κοινό βαλκανικό βίωμα και την παρόμοια πολιτιστική κληρονομιά, ήταν αρκετό για να μπορέσουν, να αποδώσουν, επί σκηνής, τις μαρτυρίες και τα συναισθήματα των συνεντευξιαζόμενων.

Τι σημαίνει αυτό το έργο για τον σημερινό θεατή;

Παναγιώτης Λιαρόπουλος: Ο σημερινός θεατής αντικρίζει τις ιστορίες του παρελθόντος, ειπωμένες από νέους ανθρώπους. Τον προσκαλούμε να εξερευνήσει τις έννοιες του προξενιού και του γάμου, αλλά και του έρωτα, να αναρωτηθεί για το πώς αντιλαμβάνεται τις συντροφικές, οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις και το αν και κατά πόσον ο τρόπος που συναντήθηκαν οι πρόγονοί μας, επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε σήμερα τις σχέσεις.

Τι σημαίνει ο τίτλος της παράστασης και ποιο είναι το θέμα της;

Βασίλης Τρυφουλτσάνης: Δια μέσου των αναμνήσεων, αντιλαμβάνεται κανείς το ποιος είναι, ποια είναι η ιστορία του. Ο τωρινός μας εαυτός, δεν είναι άλλωστε αποτέλεσμα όλων των στιγμών του παρελθόντος; Όλων αυτών που βιώσαμε, ακούσαμε, νιώσαμε, ζήσαμε; Πέραν όμως από την ατομική μνήμη, οι πληροφορίες αυτές και τα συμβάντα, εγγράφονται στη συλλογική μνήμη και μπορείς να τις νιώσεις στο πετσί σου κι ας μη τις έζησες εσύ. Από όπου κι αν προέρχεσαι. Το θέμα της παράστασης είναι το προξενιό, ο γάμος και η πυρηνική οικογένεια στο χώρο των Βαλκανίων. Καλό ή όχι το προξενιό, τελικά όλοι την αγάπη ζητάμε. Αυτή γυρεύουμε, αυτήν θέλουμε, αυτήν έχουμε ανάγκη.

Delian Iliev: Ο τίτλος της παράστασης «Δια μίαν ανάμνησιν», σημαίνει ότι πρέπει θυμόμαστε το παρελθόν μας, πώς αντιμετώπιζαν τον κόσμο τότε, ώστε να μάθουμε και να μην επαναλαμβάνουμε ορισμένα λάθη που έχουν προκαλέσει μεγάλο πόνο και ταλαιπωρία σε μερικούς από τους προγόνους μας. Η παράσταση θίγει πολλά θέματα, το κύριο όμως είναι πάντα η αγάπη – ή η απουσία αγάπης, που μας κάνει να την εκτιμούμε ακόμη περισσότερο.

Mara Carutasu: Το «Δια μίαν ανάμνησιν», είναι αφιερωμένο στην ανάμνηση και την ακρόαση ιστοριών ανθρώπων, ενός πραγματικού και όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος. Σκοπός της παράστασης, είναι να θεραπεύσει το παρελθόν και μέσω της διήγησης γίνεται η προσπάθεια να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη. Η παράσταση βασίζεται σε συνεντεύξεις πραγματικών ανθρώπων, των οποίων η μοίρα και οι ζωές διαμορφώθηκαν από προξενιό. Ξεκινώντας από το θέμα των αναγκαστικών γάμων στα Βαλκάνια, διερευνά πώς εξελίχθηκε ο ρόλος της αγάπης στη ζωή μας τότε και σήμερα.

Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για το ρόλο που ερμηνεύετε; Πώς δουλέψατε, ποια έρευνα κάνατε;

Βασίλης Τρυφουλτσάνης: Στην παράσταση δεν υπάρχουν ρόλοι. Υπάρχουν ιστορίες – μαρτυρίες που προέκυψαν από συνεντεύξεις με ανθρώπους που έχουν παντρευτεί με προξενιό ή είναι παιδιά τέτοιων γάμων ή είναι οι ίδιοι προξενητές/προξενήτρες, ενώ εμβόλιμα ακούγονται και εξομολογήσεις που έχουν να κάνουν με ερωτήσεις όπως: Πώς ήταν το πρώτο σου φιλί; Η πρώτη φορά που έκανες σεξ; Η πρώτη νύχτα του γάμου; Η πρώτη σου αγάπη; Εμείς καλούμαστε να ζωντανέψουμε αυτές τις ιστορίες ως αφηγητές. Να έρθουμε αντιμέτωποι, με το πώς μας κάνουν να αισθανόμαστε αυτές οι ιστορίες και τι πιθανώς, μπορούμε να δούμε σε μας στο σήμερα σε σχέση με αυτές. Παρ’ όλο που το προξενιό φαντάζει ξένο στις μέρες μας ή έχει μεταλλαχθεί και συμβαίνει, πλέον, είτε με άλλα μέσα (εφαρμογές στο διαδίκτυο) είτε για άλλους λόγους. Ωστόσο, αυτές οι ιστορίες έχουν μια διαχρονικότητα, ακριβώς γιατί μέσα τους κουβαλάνε τη σχέση με την οικογένεια, τον έρωτα, το καθήκον και με μία πιο κοντινή ματιά στη σύγχρονη κοινωνία, μπορούμε να δούμε ότι κατάλοιπά τους, έχουν απομείνει στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε αυτές τις έννοιες, ακόμα και σήμερα.

Delian Iliev: Η μεταμοντερνιστική ομορφιά του έργου, είναι ότι δεν υπάρχουν ρόλοι όπως τους έχουμε μάθει στο θέατρο. Όλοι οι ηθοποιοί παίζουμε τον εαυτό μας, έχοντας ως σκοπό να μεταφέρουμε μαρτυρίες ανθρώπων, των ανθρώπων από τους οποίους εμείς οι ίδιοι πήραμε τις συνεντεύξεις στις χώρες μας.

Mara Carutasu: Δομημένη ως μια devised θεατρική παράσταση, ο καθένας μας περνάει από διαφορετικούς χαρακτήρες – μονολόγους που ανήκουν σε διαφορετικές γυναίκες. Ένας από τους μονολόγους που μεταφέρω εγώ, είναι αυτός μιας Ελληνίδας που την ανάγκασε η οικογένειά της να παντρευτεί μέσα σε ένα βράδυ και καθώς μιλάει για τον εαυτό της ως νεαρή γυναίκα, μπορείτε να δείτε πώς η ψυχολογία της έχει συντριβεί από την προδοσία της ίδιας της της οικογένειας. Σε αυτόν τον μονόλογο, μπορεί κανείς να νιώσει τον πόνο αυτών των γυναικών, που αναγκάστηκαν να παντρευτούν κάποιον που δεν αγαπούσαν και δεν κατάφεραν ποτέ να χωρίσουν. Αργότερα, λέω ένα σύγχρονο κείμενο που είναι μια ωδή στην αγάπη.

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Παναγιώτη Λιαρόπουλο και πώς σας έχει οδηγήσει σκηνοθετικά;

Βασίλης Τρυφουλτσάνης: Ήταν μια ευτυχής συνεργασία. Ο Παναγιώτης φρόντισε να προστατέψει πολύ αυτό που έχτισε και να το περάσει σε εμάς τους ηθοποιούς. Δουλέψαμε εντατικά και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, καταφέραμε να αναμετρηθούμε με αυτές τις ιστορίες, να συγκινηθούμε, να νευριάσουμε, να κλάψουμε, να γελάσουμε και τελικά να συναντηθούμε, να επικοινωνήσουμε. Φτιάξαμε και μια καινούρια λέξη! Το «μαντίκ» είναι μισή ελληνική μισή ρουμάνικη, από το μαντήλι και το μπατίκ (=μαντήλι στα ρουμάνικα). Ευχαριστώ πολύ τον Παναγιώτη και όλους, έναν έναν τους συντελεστές της παράστασης, γι’ αυτό το ταξίδι.

Delian Iliev: Η συνεργασία μου με τον Παναγιώτη ήταν μία από τις πιο ενδιαφέρουσες στην επαγγελματική μου ζωή. Θέλω να πω μόνο ένα πράγμα για αυτό το θέμα – μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αυτός ο άνθρωπος έχει ένα υπέροχο μέλλον ως σκηνοθέτης.

Mara Carutasu: Η συνεργασία με τον Παναγιώτη Λιαρόπουλο ήταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Ως σκηνοθέτης για πρώτη φορά, εντυπωσιάστηκα από το γεγονός ότι ήταν πολύ ξεκάθαρος για την κατεύθυνση που ήθελε να πάει η παράσταση και τη δομή που ήθελε να χτίσει. Όντας μια προκλητική εμπειρία συνεργασίας, με ηθοποιούς από διαφορετικές χώρες που μιλούν ουσιαστικά στη δική τους γλώσσα στη σκηνή, κατάφερε να μας καθοδηγήσει με επιτυχία και να δημιουργήσει μια ενιαία ομάδα. Το πραγματικό έργο υποδήλωνε ελευθερία, ενώ οι σκηνικές καταστάσεις δημιουργήθηκαν μέσα από φυσικούς ή μουσικούς αυτοσχεδιασμούς, που μας καθοδηγούσαν προς τους χαρακτήρες, τις προθέσεις και τα συναισθήματα των καταστάσεων που παίζουμε.

Μπορείτε να μας περιγράψετε μια σκηνή από την παράσταση, ίσως κάποια που ξεχωρίζετε εσείς;

Βασίλης Τρυφουλτσάνης: Η σκηνή “Εσύ αποφασίζεις” είναι μια σκηνή που από την πρώτη φορά που τη δουλέψαμε μέχρι και τώρα στις παραστάσεις με κάνει να ανατριχιάζω. Είναι σαν ένας εφιάλτης στο μυαλό μιας κοπέλας, που η οικογένειά της την πιέζει να παντρευτεί κάποιον που δεν της αρέσει. Είναι όλες οι φωνές στο κεφάλι της και όχι μόνο. Και ταυτόχρονα, είναι και μια σκηνή, όπου οι τέσσερις διαφορετικές γλώσσες της παράστασης εμπλέκονται και δημιουργούν μια ατμόσφαιρα πυκνή, όπου η παραμικρή κίνηση ή λέξη σπάει κόκκαλα.

Delian Iliev: Για μένα, η καλύτερη σκηνή της παράστασης είναι η τελευταία που τραγουδάμε όλοι μαζί ένα παραδοσιακό τραγούδι. Με συγκινεί πολύ αυτή η σκηνή, γιατί γινόμαστε ένα με το κοινό και ειδικά τώρα που οι παραστάσεις φτάνουν στο τέλος τους, κάθε φορά η συγκίνηση είναι και πιο μεγάλη!

Mara Carutasu: Μια από τις πιο ξεχωριστές σκηνές για εμένα είναι αυτή της προετοιμασίας της νύφης. Την ώρα που η νύφη ντύνεται για να παντρευτεί, τραγουδά ένα συγκινητικό τραγούδι, ενώ οι υπόλοιποι ηθοποιοί μιλούν χωρίς καμιά συγκίνηση για το τελετουργικό της προετοιμασίας. Έπειτα, η νύφη παρουσιάζεται στο κοινό σαν αντικείμενο και την τυλίγουν στο πέπλο της σαν να είναι κουκούλι ή κλουβί.

Πώς σας δούμε επί σκηνής; Μπορείτε να μας δώσετε μια αίσθηση του σκηνικού χώρου, του φωτισμού και των κοστουμιών σας;

Βασίλης Τρυφουλτσάνης: Τα προξενιά συνήθως γίνονταν σε ένα τραπέζι. Η αίσθηση είναι ότι έρχεστε καλεσμένοι στο σαλόνι του σπιτιού μας. Στρώνουμε το τραπέζι για σας, σύμφωνα με τις οδηγίες του σκηνογράφου μας Αλέξανδρου Πιεχόβιακ. Για να πετύχει το προξενιό θέλει κόπο. Δεν είναι εύκολο. Δεν μπορεί να το κάνει ο καθένας. Και η αγία ελληνικο-βουλγαρικο-ρουμανικο-αλβανική οικογένεια, σίγουρα θα φάει τα μούτρα της στην προσπάθεια. Η μουσική του Γιάννη Ισμυρνιόγλου, ο οποίος παίζει ζωντανά μαζί μας επί σκηνής, ανοίγει τους χώρους της αφήγησης και γίνεται ένας ακόμη παρτενέρ, για να ειπωθούν αυτές οι ιστορίες. Τους ιδιαίτερους φωτισμούς επιμελήθηκε η Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου και τα κοστούμια μας, με λεπτομέρειες εμπνευσμένες από την παράδοση, η Αρχοντούλα Τσατσουλάκη

Delian Iliev: Το Θέατρο Μπέλλος προσφέρει έναν πολύ ενδιαφέροντα χώρο σε σχήμα αρένας. Αυτό είναι μια πρόκληση για τους ηθοποιούς καθώς θέλουμε να μεταφέρουμε την ίδια ενέργεια σε όλο το κοινό. Οι φωτισμοί και τα κοστούμια εκτελούνται σύμφωνα με τη γενική ιδέα – παραδοσιακά με μια νότα μοντερνισμού, για να θυμόμαστε ότι δεν πρόκειται για αρχαία ιστορία – αλλά η μνήμη που παίρνει σάρκα και οστά στο σήμερα.

Mara Carutasu: Οι φορεσιές αντανακλούν τα παραδοσιακά ελληνικά ενδύματα. Μου αρέσει πολύ το κοστούμι μου, γιατί είναι μοντέρνο και συνάμα κλασικό. Με λευκό πουκάμισο και μαύρο φόρεμα, περνάω από μια μεταμόρφωση, καθώς με ντύνουν επί σκηνής. Έτσι όπως έχει στηθεί ο χώρος, συνδυάζει το παλιό και το νέο, το παραδοσιακό και το μοντέρνο. Το φως συμπληρώνει επίσης το χώρο, δημιουργώντας μια οικεία ατμόσφαιρα. Τέλος, η σκηνή ζωντανεύει με τη ζωντανή μουσική και ερμηνεία – επάνω στη σκηνή – του υπέροχου Γιάννη Ισμυρνιόγλου. Χαίρομαι που βρήκα σε αυτή τη δουλειά πολύ αφοσιωμένους και ενθουσιώδεις συναδέλφους και επαγγελματίες καλλιτέχνες, που έδωσαν το 100% της ενέργειάς τους, καθόλη τη διάρκεια των προβών. Παρόλο που η παρούσα κατάσταση στην Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από ανησυχητική, με την κυβέρνηση να θέλει να εξισώσει τα πτυχία των καλλιτεχνών με τα απολυτήρια Λυκείου, οι διαμαρτυρίες είναι έντονες και συνεχόμενες και ελπίζω ότι οι Έλληνες πολιτικοί να σεβαστούν περισσότερο το έργο των καλλιτεχνών και να αναγνωρίσουν τη σημασία των τεχνών στην κοινωνία.

Πληροφορίες για την παράσταση «Δια μίαν ανάμνησιν»

Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Λιαρόπουλος
Δραματουργία – Επεξεργασία Κειμένων: Ζωή Δαβουρλή | Νεφέλη Μαϊστράλη
Κείμενα: Ζωή Δαβουρλή, Νεφέλη Μαϊστράλη, Παναγιώτης Λιαρόπουλος, Ομάδα Συνεντεύξεων
Σκηνικά: Alexandros Piechowiak
Σχεδίαση Κοστουμιών: Αρχοντούλα Τσατουλάκη
Πρότυπη μουσική σύνθεση/μουσικός επί σκηνής: Γιάννης Ισμυρνιόγλου
Φωτισμοί: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Narod Shahinian
Κίνηση: Παναγιώτης Λιαρόπουλος
Φωτογράφος: Παναγιώτης Διαπούλης
Γραφιστική Επιμέλεια: Ηρώ Αθανασίου
Video Editor: Αστέρης Κανούσης
Παραγωγή: Βερονίκη Κρικώνη. Νίκος Πασαμήτρος
Δημόσιες Σχέσεις: Ελίνα Ευαγγελοπούλου

Παίζουν οι ηθοποιοί: Delyan Iliev, Aulona Lupa, Πέννυ Μπουκουβάλα, Βασίλης Τρυφουλτσάνης, Mara Carutasu, Σταύρια Νικολάου

Πού: Θέατρο Μπέλλος, Κέκροπος 1, 105 58 Πλάκα, Αθήνα, τηλ. 210 3229889

Πότε: από 6 Φεβρουαρίου 2023 και κάθε Τρίτη στις 19.00 και στις 21.00 και Πέμπτη στις 21.00 (για 8 παραστάσεις)

Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων: https://www.viva.gr/tickets/theater/dia-mian-anamnisin/

Το project πίσω από την παράσταση: Το “ECHO III – For Memory’s Sake” υλοποιείται από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Inter Alia. Είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που στόχο έχει να φέρει κοντά καλλιτέχνες από τα Βαλκάνια που εργάζονται στους τομείς του θεάτρου, της μουσικής, των εικαστικών τεχνών και της λογοτεχνίας προκειμένου να εξερευνήσουν την παράδοση και τον πολιτισμό μέσα από τα θέματα του γάμου, των προξενιών και των πυρηνικών οικογενειών στο βαλκανικό πλαίσιο.