Γρηγόρης Χατζάκης: «Είχαμε ανάγκη να δούμε μια διαφορετική σχέση με τον κόσμο, να δούμε αλλιώς τη θεατρική λειτουργία»

Συνέντευξη στη Μαριλένα Θεοδωράκου

Με αφορμή τον «Τελευταίο Λύκο» του Λάσλο Κρασναχορκάι ο Γρηγόρης Χατζάκης μιλάει στο theatermag για την παράσταση που σκηνοθετεί με τον Χρήστο Καπενή, στο νέο τους χώρο Παρένθεση. Οι δύο καλλιτέχνες, γνωστοί και ως Ginger Creepers, υπογράφουν τη σύλληψη, την απόδοση, τη σκηνική σύνθεση και τη σκηνοθεσία της παράστασης «Καθόμαστε Σε Ένα Τραπέζι. Ο Ένας Κοιτάει Τις Γρίλιες. Από Κάπου Ακούγεται Ο Τελευταίος Λύκος».

«O Λάσλο Κρασναχορκάι είναι γνωστός από τα σενάρια που έχει γράψει για τις ταινίες του σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ. Θεωρείται ο μεγαλύτερος Ούγγρος συγγραφέας αυτή τη στιγμή και ένας από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως. Έχει βραβευτεί με το Μπούκερ και άλλα σημαντικά βραβεία» λέει ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γρηγόρης Χατζάκης.
«Το χαρακτηριστικό του είναι ότι γράφει σε τεράστιες προτάσεις. Το πρώτο βιβλίο του Κρασναχορκάι που είχα διαβάσει ήταν το κάθε κεφάλαιο και μια πρόταση. Με έναν τρόπο, όμως, τόσο αριστοτεχνικό που όχι μόνο δεν μπερδεύει και δεν κουράζει, αλλά αντιθέτως κρατάει τον αναγνώστη σε μια εγρήγορση.
Το συγκεκριμένο έργο, ο “Τελευταίος Λύκος”, είναι ένα κείμενο 77 σελίδων σε μία μοναδική πρόταση. Έχει μόνο μια τελεία στο τέλος. Αυτό το κείμενο δεν είχε μεταφραστεί ποτέ στα ελληνικά, το μεταφράσαμε εμείς».

O ηθοποιός και σκηνοθέτης Γρηγόρης Χατζάκης.

Η πρώτη σκέψη για την παράσταση

«Είχαμε ξεκινήσει πριν την καραντίνα, να δουλεύουμε μια εκδοχή του έργου τελείως διαφορετική από αυτή που παρουσιάζουμε τώρα στην “Παρένθεση”. Η πρώτη εκδοχή θα παρουσιαζόταν σε τρία μέρη, κυριολεκτικά και μεταφορικά» συνεχίζει ο Γρηγόρης Χατζάκης. «Θα ήταν σε τρία μέρη τόσο θεματικά, όσο και χωροταξικά. Σε ένα θέατρο, ένα μπαρ και έναν χώρο στο Βερολίνο. Είχαμε κλείσει όλους τους χώρους, μέχρι και αυτό το υπέροχο θέατρο στο Βερολίνο (εκεί που έχει γυριστεί το Babylon Berlin), αλλά τελικά μας πρόλαβε η πανδημία και ακυρώθηκε το όλο project.

Όταν αρχίσαμε να το ξανασυζητάμε, νιώσαμε πως μετά την πανδημία και τις όσες μεταβολές είχε επιφέρει μέσα μας, δεν μπορούσαμε να μπούμε στη διαδικασία να ξαναπιάσουμε τα πράγματα από εκεί που τα είχαμε αφήσει. Είχαμε ανάγκη να δούμε μια διαφορετική σχέση με τον κόσμο, να δούμε αλλιώς τη θεατρική λειτουργία. Όχι ως διαφορετικότητα και μαγκιά, αλλά από μια ανάγκη που μας απωθούσε από το να επιστρέψουμε στους προηγούμενους κανόνες. Έτσι, αποφασίσαμε να το πιάσουμε από το μηδέν.

Μέσα στην καραντίνα, είχαμε πολλά πράγματα που μας τροφοδοτούσαν συνεχώς. Από τα ζώα που είχαν βγει στους δρόμους -το έργο έχει να κάνει πολύ με τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και την καταπάτησή της από αυτόν. Βλέπαμε τις εικόνες με τον άνθρωπο κλεισμένο στο σπίτι, ενώ τα ζώα κυκλοφορούσαν στον δρόμο έξω. Είδαμε ότι όλο αυτό, έγινε ξαφνικά πολύ επίκαιρο».

Μια ουσιαστική σχέση με τον θεατή

«Ξεκινήσαμε ανάποδα, όχι από το τι θέλουμε εμείς να κάνουμε, αλλά τι θα θέλαμε σαν κοινό να συμβαίνει αυτή τη στιγμή» εξηγεί ο Γρηγόρης Χατζάκης. «Δεν θα θέλαμε να πάμε ξανά σε πράγματα γνώριμα θεατρικά, με την έννοια ότι “φωτίζουμε” μια πληροφορία, την παίρνει ο θεατής, φεύγει από το θέατρο και την επεξεργάζεται. Θέλαμε να υπάρχει μια ουσιαστική σχέση με τον θεατή. Από την άλλη, δε θέλαμε τη διάδραση, αφού θεωρούμε πως φέρνει σε ιδιαίτερη αμηχανία μία μεγάλη μερίδα του κοινού, κι αντί να του δημιουργήσει οικειότητα, τον απομακρύνει.

Ξεκινήσαμε, λοιπόν, ως διαδικασία με τους δύο μας και το έργο. Είμαστε οι δυο μας, ο Χρήστος Καπενής και εγώ. Υπάρχει, η “Παρένθεση”, αυτός ο χώρος στους Αμπελόκηπους που τον είχαμε ξεκινήσει για πρόβες και σεμινάρια και είπαμε το εξής: έστω ότι είμαστε εμείς σε ένα τραπέζι και ανοίγουμε το χώρο μας στους θεατές να μπουν και να μας παρατηρούν. Έχουμε το κείμενο μπροστά μας και μπαίνουν οι θεατές στον χώρο. Ποια είναι η σχέση μας με τους θεατές και τι θα θέλαμε να κάνουμε αν συμβεί αυτό;

Στη διαδικασία αυτή, είδαμε το πώς θα μας δουν, πώς θα μας παρατηρούν, τι θα δουν, από ποια απόσταση και σιγά σιγά φτάσαμε να αναρωτηθήκαμε, αν γινόμασταν με έναν τρόπο ένα έκθεμα, γιατί να μην δημιουργήσουμε μια ολοκληρωμένη έκθεση στην οποία ο θεατής να μπορεί να κινείται ελεύθερα; Να βλέπει κάτι το οποίο είναι αμετακίνητο στο χώρο, και με κάποιον τρόπο, ίσως, να μεταβάλλεται μέσα του. Υπάρχουν εκθέματα στο χώρο, καθώς έχουμε στήσει μια έκθεση σύγχρονης τέχνης που λειτουργεί με θεατρικούς κώδικες. Έτσι, ο θεατής φτιάχνει μια δική του ιστορία γι’ αυτό που βλέπει και κάποια στιγμή πάνω σε αυτό αρχίζουν και έρχονται πληροφορίες από εξωτερική αφήγηση, οπότε σιγά σιγά όλα αυτά που υπάρχουν κουμπώνουν διαφορετικά στον καθένα και εξηγούνται πράγματα παραπάνω.

Αυτό που στην αρχή είναι μια πιο εγκεφαλική διαδικασία αποκωδικοποιώντας το ο θεατής με τον δικό του τρόπο, αρχίζει και γίνεται μια πιο συναισθηματική διαδικασία, χωρίς να αλλάζει στην πραγματικότητα τίποτα εξωτερικά. Απλώς μετακινείται ο θεατής μέσα του. Αυτό είναι πολύ πιο δυνατό και ουσιαστικό. Μέσα στα εκθέματα είναι και ένα ζωντανό έκθεμα. Εμείς οι δύο, σ’ ένα τραπέζι, κάνοντας κάποιες δράσεις, που συμπληρώνονται από μια προβολή που πέφτει πάνω μας».

Ο τελευταίος λύκος στην Εξστρεμαδούρα

«Το θέμα του διηγήματος “Ο Τελευταίος Λύκος” του Λάσλο Κρασναχορκάι, αφορά σε έναν καθηγητή φιλοσοφίας στο Βερολίνο, ο οποίος έχει παρατήσει τα πάντα και κάθεται σ’ ένα μπαρ στην τούρκικη συνοικία του Βερολίνου» λέει ο Γρηγόρης Χατζάκης. «Ο καθηγητής αυτός μιλάει σ’ έναν Ούγκρο μπάρμαν και του περιγράφει το ταξίδι του στην Εξτρεμαδούρα της Ισπανίας, για να γράψει ένα άρθρο για την ανάπλαση που γινόταν σε εκείνη την περιοχή. Στην έρευνά του για αυτή την ανάπλαση, είχε διαβάσει ένα άρθρο, που έλεγε ότι εκεί αποδήμησε ο τελευταίος λύκος της ευρύτερης περιοχής.

Αυτό το “αποδήμησε ο τελευταίος λύκος”, του κάνει μεγάλη εντύπωση, αφενός γιατί του φαίνεται εξεζητημένη η λέξη “αποδήμησε” -παραείναι ποιητικό για ένα επιστημονικό άρθρο-, και αφετέρου πώς μπορεί να ξέρουν ποιός είναι ο τελευταίος λύκος. Αρχίζει, λοιπόν, μια αναζήτηση για το ποιος είναι αυτός ο τελευταίος λύκος και μπαίνει στη διαδικασία να ψάξει την ιστορία του. Μέσα από την αναζήτηση και τις συναναστροφές με άλλους ανθρώπους, αρχίζει με έναν τρόπο να επηρεάζεται ο ίδιος και να μετατοπίζεται μέσα του.

Το κείμενο έχει να κάνει με το θέμα της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, με τη συνεχή επεκτατική ανάγκη του ανθρώπου για το προσωπικό του συμφέρον. Ταυτόχρονα, μιλάει για την ιδέα της υπερηφάνειας του λύκου, ο οποίος μαρκάρει την περιοχή του και ό,τι και να γίνεται δεν την εγκαταλείπει. Γυρίζει γύρω της για να κρατήσει το δικό του έδαφος».

Πληροφορίες για την παράσταση «Καθόμαστε Σε Ένα Τραπέζι. Ο Ένας Κοιτάει Τις Γρίλιες. Από Κάπου Ακούγεται Ο Τελευταίος Λύκος»

Σύλληψη – Απόδοση – Σκηνική Σύνθεση – Σκηνοθεσία: Ginger Creepers
Εικαστική Επιμέλεια – Σκηνογραφία / Διαμόρφωση Χώρου: Ζωή Αρβανίτη
Μουσική / Ηχητικός Σχεδιασμός: Βύρων Κατρίτσης
Κοστούμια: Λίλα Νόβα
Γραφιστική Επιμέλεια – Curating Consultant: Michelangelo Bevilacqua
Φωτογραφίες: Φίλιππος Μαργαλιάς
Γραφείο Τύπου /Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παίζουν: Χρήστος Καπενής, Γρηγόρης Χατζάκης

Πού: Παρένθεση, Διον. Εφέσου 3, μετρό Αμπελόκηποι

Πότε: από Σάββατο 2 Απριλίου 2022 και κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 21.00

Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ (προτεινόμενη τιμή) / ελεύθερη συνεισφορά

Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά

Κρατήσεις: 6943732758