Σίσσυ Δουτσίου: «Προσπαθούμε να βρούμε έργα που δεν έχουν κάποιο δίδαγμα ώστε την απάντηση να τη δίνει μόνος του ο θεατής»

Συνέντευξη στη Μαριλένα Θεοδωράκου

Ερμηνεύει το ρόλο του Γκρέγκορ Σάμσα ο οποίος ένα πρωινό, μετά από δέκα χρόνια συνεχούς επανάληψης του ίδιου, σταθερού, καθημερινού προγράμματος, ξαφνικά αδυνατεί να σηκωθεί από το κρεβάτι του και να επαναλάβει τις ίδιες παγιωμένες κινήσεις. Η ηθοποιός Σίσσυ Δουτσίου μας μιλάει για την παράσταση «Μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα η οποία φιλοξενείται για τρίτη χρονιά φέτος στο θέατρο Πόρτα, σε σκηνοθεσία Τάσου Σαγρή.

«Η αρχική απόφαση για το ανέβασμα της “Μεταμόρφωσης” του Φραντς Κάφκα ήταν του σκηνοθέτη Τάσου Σαγρή» εξηγεί η ηθοποιός Σίσσυ Δουτσίου. «Το χειμώνα του 2019 ταξιδεύαμε μαζί στην Ινδονησία και κάναμε μια έρευνα για το Μπαλινέζικο θέατρο. Παρατηρώντας το παραδοσιακό θέατρο του Μπαλί, μελετώντας τους μύθους και την ιερότητα του χορού, όταν μου έγινε η πρόταση είπα Ναι! συμφωνώ να κάνουμε τη “Μεταμόρφωση”, έχοντας στο μυαλό μου όλη τη μεταμόρφωση κινησιολογικά, αλλά και σαν μια τελετουργία επάνω στη σκηνή. Οπότε, η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι υπήρχε κάτι το ιερό σε αυτό το έργο.

Η διαδικασία της μεταμόρφωσης ως μια διαδικασία εμβάθυνσης στην ανθρώπινη ύπαρξη. Στη συνέχεια, μελετώντας την ιστορία διαβάσαμε πολιτικά και φιλοσοφικά κείμενα για να κατανοήσουμε το έργο του Κάφκα και να μπορέσουμε να το αναλύσουμε δραματουργικά. Το κείμενο αυτό το είχα διαβάσει όταν ήμουν δεκαέξι χρονών, όμως καθώς μεγαλώνεις καταλαβαίνεις ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να σε πονέσει πολύ περισσότερο από ότι νόμιζες στα δεκαέξι και συναισθάνεσαι και άλλες πτυχές του έργου. Κάπως έτσι το ένιωθα, γιατί όσο κανείς μεγαλώνει τόσο καταλαβαίνει περισσότερο ότι τελικά υπάρχει γύρω του το πένθος, ίσως γιατί όσο ζούμε χάνουμε τους κοντινούς μας ανθρώπους».

Η μεταμόρφωση σε ένα παράσιτο

«Σιγά σιγά, άρχισα να καταλαβαίνω ότι το έργο του Κάφκα είναι μεγαλειώδες, τίποτε δεν έχει αλλάξει από το 1912 που γράφτηκε και αυτή είναι η τραγικότητά του» συνεχίζει η Σίσσυ Δουτσίου. «Ο συγκεκριμένος ήρωας του έργου του Κάφκα, ο Γκρέγκορ Σάμσα, συνειδητοποιεί ότι δεν έχει αποφασίσει ο ίδιος τι θα ήθελε να κάνει στη ζωή του. Ίσως αναρωτιέται, αν έχει επιλέξει την εργασία του και αν θέλει να σταματήσει να δουλεύει, τι μπορεί να κάνει; Οποιοσδήποτε αποφασίσει να ζήσει κάπως αλλιώς από αυτό που είθισται, υπάρχει κάποια διέξοδος από την πραγματικότητα και πως ορίζεται αυτή ;

Ο συγκεκριμένος ήρωας βέβαια αντί όλη αυτή η διερώτηση να τον ωθήσει σε μια εξέγερση ή να τα παρατήσει, ο ίδιος τελικά αυτομηδενίζεται. Η μεταμόρφωση αυτού δεν είναι μια μεταμόρφωση σε κάτι όμορφο, δεν είναι μια ενθέωση, αλλά κάποιου άλλου είδους μεταμόρφωση σε κάτι που πονάει, σε κάτι που υποφέρει και που δεν του αρέσει. Το ωραίο με αυτό το έργο, όπως και με όλα τα έργα που κάνουμε με το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών είναι ότι προσπαθούμε να βρούμε έργα που δεν έχουν κάποιο δίδαγμα, ώστε την απάντηση ή τη λύση να τη δίνει μόνος του ο θεατής.
Ο, η, το Γκέγκορ Σάμσα δεν έχει σημασία το φύλο, διότι ούτως ή άλλως η ζωή που βιώνει ο ήρωας θα μπορούσε να βιώνεται από μια γυναίκα, έναν άντρα ή οποιοδήποτε άλλο φύλο. Αυτός ο ήρωας είναι ένας νεαρός υπάλληλος ο οποίος ξυπνάει ένα πρωί στο κρεβάτι του και είναι ανίκανος να κάνει οτιδήποτε έκανε πριν.

Μεταμορφώνεται σ’ ένα παράσιτο και ενώ θέλει να συνεχίσει αυτά που έκανε πριν, θέλει να βοηθήσει την οικογένειά του, θέλει να μην καταλάβουν ότι έχει αρρωστήσει, παρόλα αυτά το σώμα του δεν του το επιτρέπει. Είναι όπως όταν κάποιος παθαίνει νευρικό κλονισμό ή υπερκόπωση όπου το σώμα δεν αντέχει να σε ακολουθήσει. Αντί όμως το σώμα του να παραδοθεί, μεταμορφώνεται σε κάτι πολύ έντονο που τρομάζει τους γύρω του.

Εκεί που προσπαθεί -και αυτό είναι που με συγκινεί περισσότερο και νομίζω και το κοινό- και ενώ πονάει, νιώθει μόνος του και περιμένει ίσως να τον κατανοήσει η οικογένειά του πάνω απ’ όλα, τελικά η οικογένειά του τον απομονώνει, τον σιχαίνεται και τον κακοποιεί. Από τους ανθρώπους που περιμένεις να πάρεις θεραπεία, φροντίδα και αγάπη τελικά δεν υπάρχει τίποτα εκεί, υπάρχει μια απόλυτη απουσία αγάπης.
Το σώμα του Γκέγκορ Σάμσα είναι ένα σώμα το οποίο πάσχει, είναι πολύ τσαλακωμένο, βρίσκεται σε διάφορα επίπεδα και διαφέρει πολύ από τα υπόλοιπα σώματα που θυμίζουν ότι είναι από εκείνη την εποχή, το 1912. Το σώμα του ήρωα που υποδύομαι είναι έτσι πάντα, γιατί είναι αυτό που φέρει εξ αρχής από μόνο του».

Για τη συνεργασία με τον Τάσο Σαγρή

«Πιστεύω ότι ο Φραντς Κάφκα θα ήταν πολύ χαρούμενος με αυτή την παράσταση, γιατί ο Τάσος Σαγρής έχει καταφέρει να σκηνοθετήσει όλη την αντιφατικότητα και τον παραλογισμό που βρίσκεται στο έργο του Κάφκα» λέει η Σίσσυ Δουτσίου. «Και αυτό το εισπράττουμε από το κοινό. Επίσης, το πολιτιστικό “Τσέχικο Κέντρο Αθήνας” και το ίδρυμα Franz Kafka Society από την Πράγα που είχαν έρθει να δουν την παράσταση είχαν πει ακριβώς αυτό: ότι θα ήταν πολύ χαρούμενος ο Κάφκα με το ανέβασμα αυτή της παράστασης. Αυτό μας έδωσε μεγάλη δύναμη και αυτοπεποίθηση.

Με τον Τάσο συνεργαζόμαστε χρόνια έχουμε κάνει όλες τις παραστάσεις μαζί, τις “Δούλες” του Ζαν Ζενέ, το “Πεθαίνω σαν χώρα” του Δημήτρη Δημητριάδη, την “Ψύχωση” της Σάρα Κέιν κ.α. οπότε έχουμε δουλέψει αρκετά χρόνια μαζί. Τον εμπιστεύομαι τόσο πολύ όταν είμαστε πάνω στη σκηνή και δουλεύουμε τον το ρόλο. Στο Τάσο αρέσει να δουλεύει με τον ηθοποιό πολλές ώρες μόνος του και στη συνέχεια να μαζευόμαστε σαν σύνολο και να δουλεύουμε όλοι μαζί. Του αρέσει να βρίσκεται με τον ηθοποιό του, να συζητάνε το έργο, τον χαρακτήρα και να υπάρχει όλη αυτή η αλληλεπίδραση. Εκείνη τη στιγμή είναι που τον εμπιστεύομαι απόλυτα και πιστεύω ότι αυτή την αίσθηση την εμπνέει και στους άλλους ηθοποιούς.

Το χάρισμα που έχει σαν σκηνοθέτης είναι ότι θα σου πει κατευθείαν και με πολύ όμορφο τρόπο αν κάτι δεν του αρέσει και αυτό είναι ένα κλειδί για να αποφύγουμε λάθη πάνω στη σκηνή».

Πληροφορίες για την παράσταση «Μεταμόρφωση»

Σκηνοθεσία: Τάσος Σαγρής
Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Παπανδρικόπουλος
Video art: Άλκηστις Καφετζή, Kipseli Film Coop, Void Optical Art Laboratory, Μίλτος Αρβανιτάκης
Κατασκευή Μάσκας: Κοραλία Κρικελλή
Φωτογραφίες: Γιώργος Νικολαΐδης, Κώστας Τσιρώνης, Τάκης Βεκόπουλος
Παραγωγή: +ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Πειραματικών Τεχνών

Παίζουν: Σίσσυ Δουτσίου, Στέβη Φόρτωμα, Συμεών Τσακίρης, Λουκία Ανάγνου, Θωμάς Χαβιανίδης

Ακούγονται μουσικά αποσπάσματα από: Whodoes + Radiohead, Arvo Part, Einsturzende Neubauten, Jani Christou, Godspeed You Black Emperor, Max Richter
Η παράσταση Μεταμόρφωση διοργανώνεται με την υποστήριξη του ιδρύματος Franz Kafka Society (Πράγα) και το πολιτιστικό “Τσέχικο Κέντρο Αθήνας”.

Πού: Θέατρο Πόρτα, Μεσογείων 59, Αθήνα, τηλ. 210 6465693, 6951 407792

Πότε: από 15 Ιανουαρίου 2022 και κάθε Σάββατο στις 19.00

Διάρκεια παράστασης: 65 λεπτά

Εισιτήρια: 12 ευρώ και 10 ευρώ (φοιτητικό , ανέργων, ΑμεΑ, άνω των 65)

Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theatre/porta/metamorfosi-franz-kafka/