Γιώργος Σπάνιας: «Είχαμε στα χέρια μας ένα έργο που απαιτούσε και έναν σκηνοθέτη που μας προέτρεπε στην έρευνα»

Sharing is caring!

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Στο έργο του Φέρντιναντ φον Σίραχ το κοινό αποφασίζει ζωντανά με ψηφοφορία για την τελική έκβαση της δίκης. Πρόκειται για την παράσταση «Terror Reloaded» την οποία αναλύει ο Γιώργος Σπάνιας. Ο ηθοποιός μας μιλάει για το ρόλο που ερμηνεύει, τη συνεργασία του με τον σκηνοθέτη Γιώργο Οικονόμου και τις αντιδράσεις του κοινού κατά τη διάρκεια της παράστασης, αλλά και μετά το τέλος της.

Ποιες ήταν οι σκέψεις σας όταν διαβάσατε αυτό το έργο;

Όταν μου έστειλε ο Βασίλης Παλαιολόγος το έργο, το διάβασα αμέσως με μια φίλη νομικό για να ακούσω το κείμενο και από χείλη εξοικειωμένα με τον δικανικό λόγο. Εννοείται πως ο Σίραχ, όντας και ο ίδιος νομικός, έχει κατασκευάσει ένα άρτιο δικαστικό δράμα. Ταυτόχρονα όμως έστησε και ένα θρίλερ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πρώτης ανάγνωσης έβλεπα μπροστά μου το παιχνίδι που στήνει ο Φον Σίραχ στον θεατή. Προσθέτει συνέχεια πληροφορίες, επιχειρήματα και νέες μαρτυρίες που αποσταθεροποιούν οποιαδήποτε βεβαιότητα στο μυαλό του αναγνώστη. Αυτό το παιχνίδι με γοήτευσε. Ένιωσα πως θα λειτουργήσει το έργο στο μυαλό του θεατή από την πρώτη κιόλας ανάγνωση.
Η δυσκολία ήρθε όταν κατάλαβα πως η πρώτη ενστικτώδης αντίδρασή μου ήταν πως ο ήρωας είναι ένοχος. Και αυτή η απόσταση που με χώριζε μαζί του ήταν ένας ακόμα λόγος να θέλω να δουλέψω με αυτόν!

Τι σημαίνει ο τίτλος του;

Terror, σημαίνει τρόμος και αν χρησιμοποιήσω τη συνθήκη του έργου θα σου έλεγα πως Terror είναι τα λεπτά όπου το αεροπλάνο τελούσε υπό αεροπειρατεία.  Στο κείμενο αναφέρεται το εξής:  «…για 29 λεπτά κανείς δεν έκανε τίποτα… Είχαμε μείνει με τα μάτια καρφωμένα στις οθόνες του ραντάρ. Δε μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Όλοι ελπίζαμε σε ένα θαύμα…».

Αυτός ο βιωμένος χρόνος των επιβατών του πολιτικού αεροσκάφους, του πιλότου της πολεμικής αεροπορίας που κατηγορείται και των στρατιωτικών που παρακολουθούσαν άπραγοι την επιχείρηση από το κέντρο ελέγχου είναι ο απόλυτα Terror χρόνος.  Για το ρόλο που ερμηνεύω, Terror είναι τα δευτερόλεπτα που η συνείδηση συγκρούεται με το καθήκον και εσύ καλείσαι να πάρεις την απόφαση.

Ποιος είναι ο ρόλος που ερμηνεύετε;

Ο ρόλος που ερμηνεύω είναι αυτός του Λαρς Κοχ. Είναι ο κατηγορούμενος σε αυτή τη δίκη. Πιλότος της πολεμικής Αεροπορίας. Καταρτισμένος μέσα από πολύ απαιτητική εκπαίδευση. Στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθεται για να κριθεί για μια απόφαση που πήρε. Μια απόφαση υψηλού κόστους που όλοι οι άλλοι απέφευγαν να πάρουν. Είναι ένας χαρακτήρας φτιαγμένος από πειθαρχεία και σαφήνεια στις απόψεις του. Ωστόσο, για εμένα το πιο γοητευτικό του στοιχείο είναι οι ρωγμές του. Βρίσκεται ανάμεσα στην ψυχρή λογική και το συναίσθημα.

Ποια είναι τα διλήμματα που θέτει το έργο;

Το «Τerror» το έχω κατατάξει στο μυαλό μου σε ένα είδος «debate theater». Γεγονότα και επιχειρήματα συγκρούονται για να εγείρουν ερωτήματα στο σύστημα σκέψης του θεατή. Και στο τέλος, εκείνος καλείται να αποφασίσει αφού πρώτα έχει έρθει αντιμέτωπος, όπως πολύ σωστά αναφέρεις, με διλήμματα. Ηθικά διλλήματα, φιλοσοφικά, κοινωνικά, πολιτικά.

Πόσο εύκολο είναι να παίρνουμε αποφάσεις; Τι σημαίνει «κοινό καλό»; Δικαιώνουμε την απόφαση κάποιου να παραβεί εντολές των ανωτέρων του; Είναι ο νόμος και το Σύνταγμα εργαλεία που οφείλουμε να χρησιμοποιούμε χωρίς δεύτερες σκέψεις; Πόσο διακριτή είναι η διαφορά μεταξύ ενός θύτη και ενός εξιλαστήριου θύματος;

Πώς δουλέψατε με τον σκηνοθέτη Γιώργο Οικονόμου;

Αποκαλυπτικά! Ο Γιώργος Οικονόμου είναι ίσως ο πιο ευγενής άνθρωπος που έχω συνεργαστεί. Μιλάει καθαρά τεχνικά. Ξέρει να κατευθύνει και να ενθαρρύνει μέσα από πολύ συγκεκριμένες οδηγίες. Ο κώδικάς του είναι προσβάσιμος και ουσιαστικός.

Αίτημά του και ζητούμενο μας ήταν να αποφύγουμε τον κίνδυνο ενός «αναλογίου». Χρειαζόμασταν να ζωντανέψουμε και να ενσαρκώσουμε χαρακτήρες. Για αυτό και με τον Γιώργο δουλέψαμε αρκετά πάνω στο ειδικό βάρος που κουβαλάει ο καθένας τους.

Σε ότι αφορά τον δικό μου χαρακτήρα, κάναμε αρκετές σημειώσεις για να βρούμε το σώμα και τη στάση του ήρωα. Ανταποκρίθηκα επίσης στη πρόταση του Γιώργου να αλλάξω το χρώμα των μαλλιών μου. Πέρα όμως από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, εστιάσαμε περισσότερο στο βίωμά του. Βίωμα που σχετίζεται με τη συνθήκη του έργου. Σχεδόν σε κάθε πρόβα ο Γιώργος μου πρότεινε να ερεθίσω τη φαντασία μου και να δουλέψω πάνω σε ένα νέο στοιχείο που έφερνε. Θα σου πω μόνο ένα πράγμα… Έκανε προσπάθεια να βρεθεί τρόπος να πετάξω με πολεμικό αεροσκάφος! (Και με έναν τρόπο έγινε και αυτό!).

Είχαμε στα χέρια μας ένα έργο που απαιτούσε και έναν σκηνοθέτη που μας προέτρεπε σε κάτι που αρκετοί ηθοποιοί αγαπάμε: την έρευνα. Αγάπησα τις στιγμές της πρώτης περιόδου προβών, όπου πριν μπούμε στο θέατρο, ο καθένας μας αποκάλυπτε ένα νέο στοιχείο που ανακάλυψε μέσα από τη προσωπική του έρευνα. Ένα βίντεο στο YouTube, μια σκηνή από μια σειρά στο Netflix, μια προσωπική συνέντευξη με έναν πραγματικό πιλότο της πολεμικής αεροπορίας, ένα γρήγορο τηλεφώνημα σε έναν δικηγόρο για να διασταυρώσουμε κάτι, μια γρήγορη αναζήτηση στο Wikipedia…όλο αυτό είχε γίνει το παιχνίδι που μας έφερνε κοντά. Είναι αυτές οι περιφερειακές, αλλά ουσιαστικές, εργασίες έρευνας που κάνει ένας ηθοποιός και τον κάνουν να εμπλέκεται όλο και περισσότερο.

Επίσης, ιδιαίτερη έμφαση δώσαμε και σε ένα ακόμα βασικό εργαλείο της δουλειάς μας. Την επικοινωνία. Το να ακούμε ο ένας τον άλλον πάνω στη σκηνή ήταν αυτό που μας επέτρεψε (και μας επιτρέπει σε κάθε παράσταση) να είμαστε διαρκώς παρόντες και να μπορούμε να ακολουθούμε ευκολότερα τον ρυθμό που ο Γιώργος έχει φανταστεί για αυτή τη παράσταση.

Συνοπτικά, θα σου έλεγα πως η ευγένεια, η σαφήνεια, η έρευνα, το ειδικό βάρος των χαρακτήρων και της συνθήκης της δίκης, η επικοινωνία και ο ρυθμός είναι βασικά συστατικά της δουλειάς μας με τον Γιώργο για αυτή τη παράσταση.

Πώς νιώθετε τις αντιδράσεις του κοινού;

Θα σου εκμυστηρευτώ κάτι. Με τον Γιώργο συμφωνήσαμε να μην έχω οπτική επαφή με τη διαδικασία της ψηφοφορίας των ενόρκων, οπότε και περιμένω τον πρόεδρο να ανακοινώσει την απόφαση των ενόρκων για να μάθω και εγώ το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Είναι ίσως η αγαπημένη μου στιγμή της παράστασης. Νιώθω όλη την αίθουσα να περιμένει την τελική κρίση. Το κοινό εμπλέκεται σε τέτοιο βαθμό, ώστε όταν ανακοινώνεται η απόφαση πολλές φορές χειροκροτεί ή επικρίνει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Ο θεατής μπαίνει από πολύ νωρίς στο ρόλο του ενόρκου και παρακολουθεί με αγωνία όλη την εξέλιξη της δίκης. Και όταν ακούγονται επιχειρήματα επί σκηνής, το κοινό από τη πλατεία πολλές φορές αντιδρά αυθόρμητα. Μια γυναίκα προχθές, την ώρα που απαντούσα (ως Λαρς Κόχ) σε μια ερώτηση της εισαγγελέως (της εξαιρετικής Μαρίνας Ασλάνογλου) γύρισε και είπε σχετικά χαμηλόφωνα «Mη λες τέτοια πράγματα αγόρι μου». Είχε διαθέσει τον εαυτό της τόσο πολύ στην πλοκή της δίκης που λειτούργησε αυθόρμητα, αλλά και με σεβασμό προς το δικαστήριο.

Τέλος, είναι αξιοσημείωτο αυτό που γίνεται στο τέλος της παράστασης έξω από το θέατρο. Πηγαδάκια ανθρώπων να συζητάνε για ώρα όχι για τη παράσταση αλλά… για τη δίκη! Όσοι φίλοι έρχονται να παρακολουθήσουν τη παράσταση και μετά πηγαίνουμε να καθίσουμε κάπου να μιλήσουμε, συζητάμε πάρα πολύ ώρα και ακούω διαρκώς νέα επιχειρήματα για την απόφαση που πήραν. Θεωρώ επιτυχία της παράστασης το γεγονός πως οι θεατές συζητάνε πρωτίστως για τη δίκη και δευτερευόντως για τη παράσταση, ίσως γιατί και οι ίδιοι να μη μπορούν, σε πρώτο χρόνο, να αντιληφθούν τη διαφορά!

Πληροφορίες για την παράσταση «Terror Reloaded»

Σκηνοθεσία: Γιώργος Οικονόμου
Μετάφραση: Ευαγγελία A. Νάνου
Διασκευή: Μιρέλλα Παπαοικονόμου
Σκηνογραφία: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας
Sound Designer: Βασίλης Κορρές & Χρήστος Τριανταφύλλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αντώνης Αντωνάκος
Οργάνωσης Παραγωγής: Αλεξάνδρα Ξυδά
Φωτογραφίες: Εβίτα Σκουρλέτη
Οπτική Ταυτότητα: Saint of Athens
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης

Διανομή
Κα Νέλσον – εισαγγελέας: Μαρίνα Ασλάνογλου
Πρόεδρος Δικαστηρίου: Βασίλης Παλαιολόγος
Μπίγκλερ – συνήγορος Υπεράσπισης: Μιχάλης Αλικάκος
Λαρς Κοχ – κατηγορούμενος: Γιώργος Σπάνιας
Λάουτερμπαχ – μάρτυρας Υπεράσπισης: Δημήτρης Λιόλιος
Μάιζερ – μάρτυρας κατηγορίας: Βιργινία Ταμπαροπούλου

Το έργο «Terror» του Φέρντιναντ φον Σίραχ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ηριδανός» σε μετάφραση Ευαγγελίας Α. Νάνου με τον τίτλο «Στον αστερισμό του τρόμου».

Πού: Θέατρο Αθηνών, Βουκουρεστίου 10, Αθήνα, τηλ. 210 3312343

Πότε: από 28 Νοεμβρίου 2021 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20.00 και κάθε Κυριακή 17.30

Εισιτήρια: 18 ευρώ (γενική είσοδος), 15 ευρώ (φοιτητικό & άνω των 65 ετών), 12 ευρώ (ανέργων και ΑμΕΑ)

Προπώληση: https://www.ticketmaster.gr/showEventInfo.html?idEvent=2005494