Δανάη Παπουτσή: «Ζούμε μια Ιστορική συγκυρία και καλούμαστε να κάνουμε μια προσωπική υπέρβαση, όπως η Ελβίρα στο “Ντον Ζουάν”»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Ερμηνεύει οκτώ ρόλους στην παράσταση «Ντον Ζουάν». Η Δανάη Παπουτσή είναι η Ντόνια Ελβίρα, ο Γκουσμάνος, η Σαρλότ, ο Λαραμέ, ο Ζητιάνος, ο Ντον Κάρλος, ο Ντιμάνς, το Φάντασμα στην κωμωδία του Μολιέρου που ανεβαίνει στο θέατρο Σημείο. Η ηθοποιός μιλάει στο theatermag για την εναλλαγή των ρόλων, τον τρόπο που η ίδια περνάει από τον έναν ρόλο στον άλλο και την προσωπική υπέρβαση που καλούμαστε να κάνουμε αυτή την εποχή.

«Το έργο “Ντον Ζουάν” του Μολιέρου είναι μια κωμωδία η οποία μπορεί στο βάθος να αναδείξει και δραματικές πτυχές των ηρώων όπως και το αντίστροφο » εξηγεί η Δανάη Παπουτσή. «Από το δράμα, την τραγωδία εισπράττουμε και κωμικές αποχρώσεις και από τις κωμωδίες αντίστοιχα τις δραματικές πλευρές των καταστάσεων, των ίδιων των ανθρώπων. Το κωμικό και το δραματικό στοιχείο εναλλάσσεται συνεχώς και διατρέχει όλο το έργο του Μολιέρου.

Ο Ντον Ζουάν είναι ένα πρόσωπο απόλυτα έντιμο και σταθερό σε σχέση με αυτό που πρεσβεύει. Αγαπάει και γοητεύει τις γυναίκες ναι, μα μόλις κατακτήσει αυτό που θέλει έχει πάει ήδη παρακάτω. Επειδή έτσι είναι και όχι επειδή έτσι φαίνεται. Είναι ένα πρόσωπο που προκαλεί ανθρώπους και καταστάσεις με απόλυτη συνείδηση. Ένα πρόσωπο που παίζει με τα όρια της ηθικής, που δεν πιστεύει ούτε στο θεό ούτε στον διάβολο και ζει με έναν πολύ δικό του τρόπο στον οποίο εμμένει και επιμένει μέχρι τέλους πληρώνοντας το τίμημα.

Η Ελβίρα επίσης είναι ένα πρόσωπο που αναλαμβάνει συνειδητά να πληρώσει το τίμημα της επιλογής της. Είναι δυο ήρωες που αναλαμβάνουν, ο καθένας με το δικό του τρόπο να πληρώσουν το κόστος των επιλογών τους ο καθένας φυσικά με τη δική του, ας μου επιτραπεί, ιδιοσυγκρασιακή αισθητική και ηθική που πρεσβεύει.
Υπάρχουν κάποιοι κανόνες άγραφοι για τον καθένα από μας όπως και για κάθε θεατρικό ήρωα. Εκεί, σε αυτή την δεξαμενή, ελλοχεύει το μυστήριο, η αμφισημία, η μαγεία του προσωπικού κόσμου του κάθε ανθρώπου, του κάθε θεατρικού ήρωα. Και είναι αυτή η ανοιχτότητα, αυτός ο χώρος όπου ο θεατής μπορεί να κάνει τη δική του πρόσληψη.

Τα υπόλοιπα πρόσωπα στο έργο του Μολιέρου, το καθένα με το δικό του τρόπο, επιχειρούν να μετακινήσουν τη στάση του Ντον Ζουάν, επιχειρούν να τον συνετίσουν, να τον προβληματίσουν, να τον προειδοποιήσουν, του ζητούν πράγματα που ποτέ δεν παίρνουν, και εκείνος μένει σταθερός μέχρι το τέλος στην προσωπική του οπτική και ηθική για τη ζωή. Πρόσωπα που έρχονται αενάως, που έχουν ξανάρθει, που θα ξανάρθουν και θα φύγουν χωρίς τελικά να μετακινήσουν, κάθε ένα με τον δικό του, επίσης, ηθικό και αξιακό κώδικα ζωής, κάτι από τον τρόπο που ζει και κινείται εκείνος. Σίσσυφος».

Η προσωπική υπέρβαση της Ελβίρας και της εποχής μας

«Η Ελβίρα, είναι ένα από τα τρία κεντρικά πρόσωπα του έργου και ο βασικός ρόλος που υποδύομαι, περνώντας μέσα από άλλους εφτά» συνεχίζει η Δανάη Παπουτσή.
«Η παράσταση που σκηνοθετεί ο Αλέξανδρος Διαμαντής είναι ουσιαστικά ένας “Ντον Ζουάν” για τρεις, εγχείρημα εξαιρετικά ενδιαφέρον τουλάχιστον για τις δικές μου προσλαμβάνουσες, και πρόκληση μεγάλη, για τον ηθοποιό. Η πρόκληση αυτής της δραματουργίας, αυτής της οπτικής, μέσω μιας αέναης πορείας μεταμφιέσεων.
Προσωπικά, οι υπόλοιποι εφτά ρόλοι από τους οποίους περνώ έχουν ένα υπόγειο νήμα που τους κάνει να “συνομιλούν”, να “ενώνουν”, να “συναντούν” την Ελβίρα. Μέσα σε όλα αυτά τα πρόσωπα υπάρχει η Ελβίρα. Στοιχεία που δανείζεται και δανείζει μέχρι να φτάσει στο τέλος, στην δεύτερή της εμφάνιση που είναι και η τελευταία. Για να εξαφανιστεί, όπως ξαφνικά εμφανίστηκε.

Η Ελβίρα είναι ένα πρόσωπο υπέρβασης. Υπερβαίνει τον εαυτό της σχεδόν ασυνείδητα στο όνομα της αγάπης. Ενώ έχει απορριφθεί από τον Ντον Ζουάν επιστρέφει για να τον σώσει. Έχοντας απαλλαγεί, όπως λέει η ίδια, από κάθε παραφορά του γήινου έρωτα, εξακολουθεί να τον αγαπάει και του ζητάει ένα πράγμα: να προλάβει να διορθώσει τη ζωή που κάνει πριν έρθει αντιμέτωπος με την θεία δίκη. Από αυτή την υπέρβαση που κάνει, λοιπόν, λυτρώνεται με βάση τον δικό της ηθικό κώδικα και η ίδια.

Η Ιστορική συγκυρία που ζούμε τώρα, ζητάει την υπέρβαση. Με όποιο τρόπο, σε όποιο επίπεδο, με όποιο κόστος. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε κι εμείς να λυτρωθούμε από την στενότητα, τη στειρότητα και την επικινδυνότητα της εποχής. Είναι ζητούμενο.

Η Ελβίρα βρίσκεται σε μια κατάσταση όπου ασυναίσθητα σχεδόν μπαίνει στο μονοπάτι μιας υπέρβασης η οποία λυτρώνει τελικά την ίδια, και η κραυγή της αυτή, που έχει και γαλήνη μαζί την λυτρώνει από το αδιέξοδο του έρωτα. Σε αδιέξοδο βρισκόμαστε ουσιαστικά κι εμείς αυτή τη στιγμή. Και θα πρέπει να βρούμε τις αντίστοιχες υπερβάσεις για να έρθει η λύτρωση. Γι’ αυτό αγαπώ αυτή της την διαδρομή και κάθε διαδρομή και υπέρβαση που καθένας από μας ανακαλύπτει για να λυτρωθεί από το όποιο αδιέξοδο.

Το εξωτερικό, το κοινωνικό ιστορικό πλαίσιο αυτή τη στιγμή είναι ακραία δεσμευτικό για πολλά πράγματα, εξαιτίας της πανδημίας. Αν προσπαθήσουμε να υπερβούμε αυτό το δεσμευτικό, εξωτερικό πλαίσιο, υπερβαίνοντας τον εαυτό μας πιστεύω ότι είναι ο τρόπος και ο δρόμος για να προσεγγίσουμε ξανά, από την αρχή ίσως, και πιο βαθιά τα πράγματα, και τον ίδιο μας τον εαυτό. Πρέπει να ξαναβουτήξουμε στον πυρήνα των πραγμάτων, των εννοιών».

Η Δανάη Παπουτσή, η Μάνια Παπαδημητρίου και ο Όμηρος Πουλάκης. (Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης).

Υποκριτική, σωματικότητα και μεταμφιέσεις

«Η συνεργασία μου με τον Αλέξανδρο Διαμαντή είναι μια πολύ ευτυχής “στιγμή”. Και δεν είναι η πρώτη. Με τον Αλέξανδρο ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μαζί την προηγούμενη χρονιά. Με αφορμή τον “Θαυμαστό καινούργιο κόσμο” του Χάξκλεϋ με σκηνοθέτησε πάνω σε έναν μονόλογο που έγραψε ο ίδιος, και που δεν πρόλαβε να ανέβει, εξαιτίας της πανδημίας.

Είναι ένας ευφυής και ανοιχτός άνθρωπος και σκηνοθέτης, παρότι νέος πολύ. Αγαπάει τον ηθοποιό. Δουλεύει μαζί του, δουλεύει με το σώμα του, το λόγο του, την φωνή του» λέει η Δανάη Παπουτσή. «Ευτυχής στιγμή η συνεργασία μου με τους δύο ηθοποιούς, τη Μάνια Παπαδημητρίου και τον Όμηρο Πουλάκη, τον Όμηρο Πουλάκη και τη Μάνια Παπαδημητρίου, τους οποίους εκτιμώ πολύ και με τους οποίους έχουμε βρεθεί θεατρικά, ξανά, και αυτό είναι ήδη ένα θετικό στοιχείο για μένα, για την εδώ μας συνάντηση, στο Ντον Ζουάν, για την συνδιαμόρφωση, την αλληλοσυμπλήρωση, την ανατροφοδότηση. Πολύτιμο πολύ».

Μεταμφιέσεις

«Όσον αφορά όλες αυτές τις μεταμφιέσεις από ρόλο σε ρόλο, γίνονται με απλό και έξυπνο τρόπο, με την πολύτιμη συμβολή της σκηνογράφου και ενδυματολόγου Λέας Κούση. Υπάρχει μια σταθερή βάση για τους τρεις βασικούς ρόλους του έργου στα κοστούμια τους και πάνω σε αυτή την βάση έρχονται να προστεθούν ή να αφαιρεθούν μικρά ή μεγαλύτερα στοιχεία που δίνουν αμέσως και πολύ γρήγορα την απαιτούμενη εικόνα της μεταμόρφωσης – μεταμφίεσης για όλους τους υπόλοιπους ρόλους.

Όσον αφορά την ίδια την θεατρική πράξη, αυτή ολοκληρώνεται πάντα όταν συναντάμε το κοινό και το κοινό εμάς. Το κοινό είναι ο συνοδοιπόρος, ο κυρίαρχος κριτής και συχνά και ο “συνδιαμορφωτής” μιας θεατρικής πράξης».

Η Δανάη Παπουτσή και ο Όμηρος Πουλάκης ως Ντον Ζουάν. (Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης).

Ο καθένας ατομικά, μπορεί να μετακινήσει πολλά πράγματα

«Δεν είναι πολύ εύκολο, αυτή τη στιγμή, να προβλέψουμε πολύ μπροστά, να σχεδιάσουμε το επόμενο βήμα με σιγουριά. Προχωράμε μέρα τη μέρα, εγώ τουλάχιστον αυτό νιώθω, έτσι το βιώνω και έτσι ζω. Η ιστορική συγκυρία, έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς αστάθειας πρωτόγνωρο για τις δικές μας γενιές. Η ίδια η επιστήμη ακόμα ερευνά και ακόμα δεν γνωρίζει με ακρίβεια τι συμβαίνει.

Ο θάνατος, η απώλεια, δεν είναι μια ιδέα, ποτέ δεν ήταν, αλλά επειδή οι άνθρωποι ξεχνάμε πολύ γρήγορα, τώρα μετατράπηκε σε εντελώς γυμνή πραγματικότητα με την οποία βαδίζουμε χέρι χέρι. Αυτό μετακινεί τα πάντα μέσα μας. Όποιες σταθερές. Φοβίζει, πανικοβάλει, θυμώνει, δημιουργεί βία, τοξικότητα. Γι΄ αυτό είναι σημαντικό να συμβεί η υπέρβαση που ανέφερα πριν, με αφορμή την Ελβίρα. Θέλει δουλειά από τον καθένα ατομικά. Και μετά συλλογικά. Ποτέ άλλοτε δεν έχω νιώσει να είμαστε τόσο μόνοι και τόσο μαζί.

Σε τόσο κρίσιμες Ιστορικές στιγμές και μεταβάσεις όπως αυτή που διανύουμε δεν μπορούμε να μιλάμε και να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα γενικά, αλλά ούτε και να μας αντιμετωπίζουν γενικά και αόριστα. Δεν ισχύει τίποτα γενικό αυτή τη στιγμή, οι μετατοπίσεις μέσα μας και έξω από εμάς είναι τόσο ισχυρές που μας καθιστούν πολύ πυκνούς και ισχυρούς ατομικούς πόλους, οι οποίοι μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκτροχιαστούν, να ουρλιάξουν, να σιωπήσουν, να οπισθοχωρήσουν, να επιτεθούν, να αποσυρθούν, να επαναστατήσουν, να εκραγούν. Ανά πάσα στιγμή».

Πληροφορίες για την παράσταση «Ντον Ζουάν» του Μολιέρου

Μετάφραση: Παντελής Πρεβελάκης
Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Διαμαντής
Σκηνικά – Κοστούμια: Λέα Κούση
Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Εύα Πουλή
Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης

Ερμηνείες:
Όμηρος Πουλάκης: Ντον Ζουάν
Μάνια Παπαδημητρίου: Σγκαναρέλ, Πιερρό, Ματουρίν, Ντον Αλόνσο
Δανάη Παπουτσή: Ντόνια Ελβίρα, Γκουσμάνος, Σαρλότ, Λαραμέ, Ζητιάνος, Ντον Κάρλος, Ντιμάνς, Φάντασμα

Πού: Θέατρο Σημείο, Χαρ. Τρικούπη 4, Καλλιθέα, τηλ. 210 9229579

Πότε: από Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2021 στις 20.30 και κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 20.30 και Κυριακή στις 19.30

Διάρκεια παράστασης: 100 λεπτά.

Εισιτήρια: 15 ευρώ (γενική είσοδος), 6 ευρώ (φοιτητικό), είσοδος δωρεάν (ατέλειες, ανέργων, ΑΜΕΑ), 8 ευρώ (κάθε Παρασκευή, γενική είσοδος)

Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού.