Φαίδων Καστρής: «Όταν πρόκειται για τον Άμλετ, αυτός ο ήρωας, είναι ανάγκη για τον ηθοποιό»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Υπογράφει τη δραματουργική επεξεργασία και την προσαρμογή κειμένου για δύο ηθοποιούς στην παράσταση «HAMLET & Άμλετ». Ο Φαίδων Καστρής μας μιλάει για τη συνεργασία του με τη Ζωή Ξανθοπούλου, η οποία ερμηνεύει τον Άμλετ και σκηνοθετεί την παράσταση, ενώ αναλύει τον Σαιξπηρικό ήρωα και μια μαγική οντότητα, το «Hamlet», που εμψυχώνει.

Υπογράφετε τη δραματουργική επεξεργασία και την προσαρμογή κειμένου για δύο ηθοποιούς. Πώς ξεκίνησε αυτή η εργασία σας;

Όταν η Ζωή Ξανθοπούλου με κάλεσε να της συμπαρασταθώ στο τολμηρό και γενναίο ταξίδι της στον αγαπημένο ήρωα, τον πιο αγαπημένο και δικό μας, τον Άμλετ, δικός μας σαν σύγχρονός μας, τόσο αντιήρωας πάντα, πάντα ξένος και ξέχωρος στον τόπο και στο χρόνο, μετέωρος κι υπέροχος, ο πιο προικισμένος με άνθρωπο, αυτός ο όλο λυπημένος Αμλέτος, προσφέρθηκα με συγκίνηση να καταπιαστώ και με την παράλληλη σπουδή του κειμένου δραματουργικά, κείμενο που αγαπώ και μελετώ πολλά πολλά χρόνια, σχεδόν από τα χρόνια της Δραματικής σχολής.

Δεν πρόκειται για μια διασκευή, δεν είχαμε καμιά πρόθεση διασκευής, έγινε μια δραματουργική προσαρμογή, για δύο ηθοποιούς. Με στόχο να κρατηθεί και να αποδοθεί ο πυρήνας του έργου, το απόσταγμα των ιδεών και η ποίησή του, αποτέλεσμα μιας σπουδής, με εργαλεία μας την πρόβα, τον αυτοσχεδιασμό και κυρίως την ιδέα, φτάσαμε σε ένα κείμενο που επιμελήθηκα, που το μελέτησα βαθιά αλλά και με το ένστικτό μου του ηθοποιού σαν «όπλο παρά πόδα» για το μέτρο.

Οδηγός μου πάντα η αρχική μας ιδέα, ένα κορίτσι, ένα σημερινό κορίτσι, ένας άνθρωπος ξυπνά από τον ύπνο του Άμλετ, στο κρεβάτι ενός νεκροτομείου; Ίσως… Μια οντότητα, την ονομάζουμε «Hamlet» την υποδέχεται, την οδηγεί στα αχνάρια του Σαιξπηρικού ήρωα, την σπρώχνει σε μια αναμέτρηση με τον εαυτό της, με τον κόσμο, με τη ζωή, το θάνατο, ένα όνειρο σαν κουρελάκι πιασμένο ανάμεσα, στο κενό, στο διάστημα  από το «να είναι κανείς» στο «να μην είναι».

Ποιοι είναι οι ρόλοι που ερμηνεύετε εσείς και αντίστοιχα η Ζωή Ξανθοπούλου;

Η Ζωή ερμηνεύει τον Άμλετ, σαν μια «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» αλλά και σαν πλάσμα της «Μπέκετ-ικής» ερημιάς, ξυπνά στον Σαιξπηρικό κόσμο, ακριβώς μέσα στο όνειρο που φοβάται ο Δανός πρίγκιπας μη φέρει ο ύπνος του θανάτου, μέσα σε αυτόν τον κήπο τον άγριο, κατοικημένο με ψυχές που κόπηκαν στο άνθος των αμαρτιών τους και που ζητούν επιτακτικά εκδίκηση για να λυτρωθούν. Συντροφιά της ένα τραγούδι από το σήμερα και μαζί ιδέες, αισθήσεις, ερωτήματα, αισθήματα, όλα χαρίσματα γλυκόπνοης ευωδιάς του Αμλέτου προς την ίδια.
Εγώ εμψυχώνω αυτή τη μαγική οντότητα το «Hamlet», κάτι σαν τον «αρχαίο ηθοποιό» σαν μνήμη ενός πρώτου Άμλετ, έρχεται να διδάξει το δρόμο του, να βάλει τις ερωτήσεις του, πουλιά σε ξόβεργες, θα φέρουν το θάνατό του. Ο ρόλος μου είναι ποιητικός, ένα πνεύμα σαιξπηρικό, μια παιχνιδιάρικη μορφή, μέρος του καθενός που είναι εδώ, όλοι είναι εδώ, σε μια διαδρομή οιωνός και προορισμός, είμαι πατέρας και μητέρα, Οφηλία στο νερό, νεκροθάφτης και φίλος, θεατρίνος και ηθοποιός.

Πώς συνεργαστήκατε με τη Ζωή Ξανθοπούλου πάνω στη σκηνοθεσία της παράστασης;

Με τη Ζωή γνωριζόμαστε θεατρικά αρκετά χρόνια, νοιαζόμαστε ο ένας τη δουλειά του άλλου, θα πήγαινα και θα ερχόταν να τη δω και να με δει, με αγάπη και πίστη, η συνεργασία μας ήταν μια υπόσχεση ανοιχτή. Χρόνια τώρα το λέγαμε, να κάνουμε κάτι μαζί, έτσι ήρθε το «να ζει κανείς ή να Μαζί»;
Ήρθε, λοιπόν, το πλήρωμα του χρόνου κι όταν μου είπε την ιδέα της, την ανάγκη της εγώ το λέω. Όταν πρόκειται για τον Άμλετ, αυτός ο ήρωας, είναι ανάγκη για τον ηθοποιό. Ανεξάρτητα από το αν θα τον αξιωθείς στη σκηνή, ανάγκη είναι η δωρεά του, είναι μια πετριά την τρως και γλείφεσαι μετά μια ζωή τις πληγές, τα υπαρξιακά σου, τα πως και τα γιατί σου, σαν ηθοποιός και σαν άνθρωπος. Είναι αυτό το δώρο το ακριβό του μεγάλου ποιητή του Σαίξπηρ.

Όπως καταλαβαίνετε η πρόταση της Ζωής με ξεσήκωσε, με ενθουσίασε, άφησα στην άκρη τα πάντα, δεν ήταν και πολλά -δεν κάνω ποτέ πολλά, είμαι στα λίγα και καλά- και έπεσα με πάθος στη δουλειά. Με τη Ζωή συνεργαστήκαμε πραγματικά, με άκουσε και την άκουσα, την αφουγκράστηκα, πήγαμε βήμα βήμα το σχέδιο της παράστασης, είμαστε δύο, ο ένας για τον άλλο.
Εγώ βέβαια είμαι τερατώδης, δεν αφήνω εύκολα χώρο, βασανίζω και βασανίζομαι, είναι η διάνοια η κουνημένη, ευαίσθητη και στραπατσαρισμένη, εκρηκτική και «μη μου άπτου», άστα να πάνε, έχει όμως πυγμή η Ζωή κράτησε, μα είναι σκηνοθέτις, ευτυχώς. Ωραία δουλέψαμε, χαμογελώ κι αστειεύομαι.

Ποιες είναι οι ερωτήσεις που θέτει ο Άμλετ και κατ’ επέκταση και εμείς οι ίδιοι;

Οι μεγάλες ερωτήσεις που είναι και οι μικρές και βασικές για τον άνθρωπο, για κάθε άνθρωπο σε κάθε εποχή, να είσαι ή να μην είσαι; Αυτή η ερώτηση μητέρα όλων των υπαρξιακών ερωτήσεων. Μπορεί κανείς να διαλογίζεται μια ζωή με αφορμή και μόνο αυτό το να «είναι», να είσαι, να ζεις, να φαίνεσαι τι είσαι, να γνωρίζεις ποιος είσαι, να υπερασπίζεσαι αυτό το είναι, τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις…
Έρχεται, λοιπόν, ο Άμλετ να σηκώσει αυτό το βάρος, το χρέος μιας εκδίκησης, μια επιταγή θανάτου που ανοίγει με την αυλαία της ζωής του, στέκει ο Δανός πρίγκιπας ξένος κι απόκοσμος κι έξω από την εποχή του, μετέωρος, να αναρωτιέται, να αναρωτιέται, να μην απαντά, να αφήνει πίσω απαλά μόνο σιωπή και το θάνατό του κι όλα «τ’ άλλα είναι σιωπή».

Ποια έργα σας μετακινούν ως καλλιτέχνη;

Όλα τα κλασικά μεγάλα έργα είναι πάντα η απάντηση σε αυτή την ερώτηση, οι μεγάλοι ποιητές μας του αρχαίου ελληνικού δράματος, ο Σαίξπηρ και μια Κιβωτός Θεάτρου από τότε μέχρι και τον μεγάλο, τον τεράστιο υπαρξιακό ποιητή τον Μπέκετ.
Έργα μεγάλα και σπουδαία. Αυτά για όλους, τώρα για μένα να σας πω, αυτό που συμβαίνει στη σκηνή, κάποιες φορές, μπορεί να μην είναι στην ερμηνεία ενός μεγάλου νοήματος ή στην υπηρεσία ενός τέτοιου μεγάλου και σπουδαίου έργου, εξάλλου η επαφή μας με τα κλασικά αριστουργήματα είναι πάντα μια σπουδή σε αυτά.
Μας ξεπερνούν κι εμείς προσπαθούμε και ξαναπροσπαθούμε, είμαστε σαν εργάτες ορυχείου, σκάβουμε τα διαμάντια, αυτά θα είναι εκεί θα «κόπτονται πάντα ενώπιον του πελάτου», μπορεί όμως στη σκηνή το μικρό «ασήμαντο εργάκι» να γίνει αφορμή για μια ακριβή «ανθρωπιά», να δώσει μεγάλα νοήματα ζωής κι αλήθειας με κατάθεση ψυχών και «αίματος» θεατρικού που σπάνια αντλείται στη σκηνή σήμερα με τα μεγάλα έργα.
Αυτό έχει να κάνει βέβαια με τους ανθρώπους, τους καλλιτέχνες, αν οι σωστοί για μένα άνθρωποι με καλέσουν τότε θα μετακινηθώ. Πρώτα οι άνθρωποι, με ποιούς, πως και γιατί, μακάρι και το έργο, το έργο ναι μας κινεί, είμαστε ξέρετε οι ηθοποιοί και τα έργα που παίξαμε, αλλά κι αυτά που ονειρευτήκαμε μας κράτησαν σε πορεία.

Πώς βλέπετε την κίνηση στις αθηναϊκές θεατρικές σκηνές αυτή τη σεζόν;

Δύσκολη ερώτηση αυτή, να παίζει κανείς ή να μην παίζει; Δεν ξέρω πως είναι η κίνηση, λόγω των προβών δεν έχω προλάβει να δω γύρω. Ξέρω και καταλαβαίνω πως ο κορωνοϊός, τα θέατρα που ήταν κλειστά για καιρό, παραστάσεις που διακόπηκαν και στριμώχτηκαν από άλλες πιο νέες, υπάρχει μια αγωνία, μια προσμονή, μια ευχή κι ένας φόβος, μα όλα είναι αλλιώς, αυτή τη στιγμή να σας πω μοιάζει σαν θέατρο μέσα στον πόλεμο, ποιητικά το λέω, γιατί άλλο πράγμα ο πόλεμος, να μην το ζήσουμε κι αυτό.
Είναι μια τρέλα, έχουμε μπροστά μας μια πρεμιέρα και οι αγωνίες μας είναι αν θα γίνει λοκντάουν, αν θα είμαστε καλά, μην κολλήσει κάποιος κι ακυρώσουμε, ούτε να το σκέφτομαι δεν μπορώ.
Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, τα θεατρικά προβλήματα γιγαντώνονται κάτω από το χαλάκι, σαν υπνοβάτες κι ονειροπόλοι πατάμε στη σκηνή για λίγα ψίχουλας ζωής για να μοιραστούμε μια συνάντηση, ένα όνειρο, μια συγκίνηση, λίγη χαρά, στο θέατρο, καταφύγιο ιδεών κι ανθρώπων. Μόνος μου εγώ και κάμποσοι τρελοί ακόμη, μόνος χορηγός των ονείρων μου.

Πληροφορίες για την παράσταση «HAMLET & Άμλετ»

Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας
Δραματουργική επεξεργασία, προσαρμογή κειμένου για δύο ηθοποιούς: Φαίδων Καστρής
Σκηνοθεσία: Ζωή Ξανθοπούλου
Σκηνογραφία: Βασίλης Αποστολάτος
Ψιμυθίωση: Ήρα Σ. Μαγαλιού
Φωτογραφίες, βίντεο, αφίσα: Δήμητρα Τριανταφύλλου
Στην παράσταση ακούγεται το τραγούδι Uncertainity του Jack Blue

Ερμηνεύουν ο Φαίδων Καστρής και η Ζωή Ξανθοπούλου

Πού: Θέατρο Αργώ (Κάτω Σκηνή), Ελευσινίων 15, Αθήνα, (Στάση Μετρό Μεταξουργείο), τηλ. 210 5201684

Πότε: από 11 Δεκεμβρίου και για 10 παραστάσεις. και κάθε Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 19.00

Εισιτήρια: 12 ευρώ, 8 ευρώ (φοιτητικό, ανεργίας, ΑΜΕΑ, άνω των 65 ), 5 ευρώ (ατέλειες)

Προπώληση: viva.gr