Ο Μπαλινέζος ηθοποιός και δάσκαλος I Wayan Bawa μιλάει για την παράσταση «The Total Actor»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Ο σπουδαίος Μπαλινέζος ηθοποιός και δάσκαλος I Wayan Bawa, ύστερα από το Workshop Μπαλινέζικου Χοροθεάτρου με Μάσκα και την παράσταση «The Total Actor» στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα, δίνει συνέντευξη στο theatermag.gr.

Οι δράσεις διοργανώθηκαν από τη Fabrica Athens Theater Group και υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της συνεργασίας της με το Odin Teater και το ISTA (International School of Theatre Anthropology) για τη διάδοση του έργου του Ιταλού σκηνοθέτη, Eugenio Barba, ο οποίος παρευρέθηκε διαδικτυακά στην εκδήλωση.
Το σύνολο των δράσεων ήταν μέρος της εκδήλωσης «From Bali to Italy, From Italy to Greece», την οποία στήριξε το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο της Αθήνας και επιμελήθηκε ο Κώστας Βάντζος.

Τι σημαίνει ο τίτλος της performance «The total Actor»;

Ο τίτλος της παράστασης προσδιορίζει τον/την ηθοποιό ως μια ολότητα, της οποίας τα διάφορα μέρη βρίσκονται σε οργανική σύνδεση μεταξύ τους. Ακόμη σημαίνει ηθοποιός σε μια ακατάλυτη ροή ενέργειας. Διότι ο/η ηθοποιός στην παράσταση χρησιμοποιεί όλα τα εργαλεία που τον συνθέτουν: την κίνηση του σώματος, τον ρυθμό ή τον ήχο, τον διάλογο και το συναίσθημα.

Θα θέλατε να μας πείτε πώς αρχίζει η  performance;

Κανονικά στο Μπαλί μια τέτοιου είδους παράσταση, όπως είναι η παράσταση του χορού μάσκας Topeng, όπου χρησιμοποιώ πολλές διαφορετικές μάσκες καθ’ όλη τη διάρκειά της, την πραγματοποιώ ως solo performance.
Αλλά εάν θέλω να κάνω την performance σε έναν άλλον τόπο, με διαφορετικό πολιτισμό και θέλω το κοινό να κατανοήσει τι συμβαίνει επί σκηνής χρειάζεται να δώσω κάποιες εξηγήσεις σχετικά με τον χαρακτήρα της κάθε μάσκας, τη βιογραφία μου κ.ά. Για το λόγο αυτό συνεργάστηκα με την ηθοποιό και σκηνοθέτη του Odin Teatret, Julia Varley, ώστε να φτιάξω μια performance που θα μπορούσε να απευθυνθεί και σε ανθρώπους από άλλα μέρη της Γης.
Η Julia με βοήθησε με την αγγλική γλώσσα, με καθοδήγησε στο να κατανοήσω τι επιθυμεί ο θεατής να δει και τι χρειάζεται να κατανοήσει στο είδος θεάτρου που υπηρετώ. Έτσι δημιουργήσαμε αυτή την παράσταση το 2011 στο Holstebro της Δανίας.

Τι είναι το Topeng και πώς γίνεται μέρος της παράστασης;

Topeng σημαίνει μάσκα και ο λόγος που χρησιμοποιώ μάσκες στις παραστάσεις μου είναι διότι με αυτές μπορείς πολύ εύκολα να αλλάξεις χαρακτήρα επί σκηνής, σε αντίθεση με όταν χρησιμοποιείς μόνο makeup. Για αυτό δημιουργήσαμε μάσκες, για να αλλάζουμε γρήγορα χαρακτήρα στην παράσταση.
Για παράδειγμα στον παραδοσιακό χορό του Barong στο Topeng, δεν μπορώ να βαφτώ ως Barong και ύστερα να παίξω κάποιον άλλο ρόλο, καθώς το makeup εξυπηρετεί στη διαφοροποίηση και στην κατανόηση του κάθε χαρακτήρα.
Έτσι, η εναλλαγή μασκών στον χορό μάσκας Topeng με βοηθάει στο να μπορώ να υποδυθώ όλους τους χαρακτήρες που περιλαμβάνει η κάθε ιστορία. Στην παράσταση «The Total Actor» λοιπόν, ξεκινάω με τον χορό Gambuh, ο οποίος χρησιμοποιεί μόνο makeup και συνεχίζω με το Topeng, ώστε να δείξω στο κοινό πως διαφοροποιείται η έκφρασή μου στους δύο χορούς.
Όταν, δηλαδή δεν χρησιμοποιώ ή χρησιμοποιώ μάσκα. Αυτή η μετάβαση είναι πολύ λειτουργική για να κατανοήσει ο θεατής τη σκηνική και σωματική σύνθεσή του/της ηθοποιού στους χορούς αυτούς.

Γιατί ο Μπαλινέζικος χορός είναι χρήσιμος για τους ηθοποιούς, τους χορευτές και τους performers;

Ο Μπαλινέζικος χορός έχει τρεις βασικές αρχές, οι οποίες χρησιμεύουν στον/στην κάθε ερμηνευτή και ερμηνεύτρια στο να συνθέσει το σώμα του/της κατάλληλα για να χτίσει την ενέργειά του/της, να κατανοήσει το ρυθμό και τη μουσικότητα της παράστασης και το συναίσθημα του κάθε χαρακτήρα της εκάστοτε ιστορίας. Κατά συνέπεια, η εξάσκηση κάποιου σε αυτές τις αρχές μπορεί να είναι χρήσιμη ανεξαρτήτου είδους παραστατικής τέχνης που αυτός ή αυτή ακολουθεί.

Έχετε ταξιδέψει ανά τον κόσμο με το «The Total Actor». Πώς καταλαβαίνει το κοινό αυτή την performance;

Στην performance πρώτα χρησιμοποιώ τη γλώσσα του σώματος και ύστερα εξηγώ στην αγγλική γλώσσα στους θεατές κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με τον χαρακτήρα της κάθε μάσκας και του ρόλου τους στην πλοκή της performance χορού μάσκας Topeng.

Ακόμη, αλληλοεπιδρώ με το κοινό μέσα από την κάθε μάσκα για να κατανοήσουν οι θεατές καλύτερα ποιος είναι ο κάθε χαρακτήρας ξεχωριστά. Αυτό που μπορώ να κάνω ως ηθοποιός χορευτής είναι να χρησιμοποιώ τα ερμηνευτικά μου εργαλεία στο μάξιμουμ, να δίνω το μάξιμουμ της ενέργειάς μου και να θέτω σε πράξη τις αρχές του χορού μου επί σκηνής.
Το τι θα αντιληφθεί ύστερα ο θεατής από την παρουσία μου επί σκηνής, είναι τελείως διαφορετική και προσωπική υπόθεση. Για παράδειγμα, με αφορμή την ερώτησή σας, ρώτησα με τη σειρά μου μια από της συμμετέχουσες του σεμιναρίου που έκανα στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα και παρατηρήτρια της performance, η απάντησή της οποίας ήταν η εξής: «Στην παράσταση ένιωσα την απολυτότητα του ηθοποιού. Οι αστραπιαίες μεταμορφώσεις από χαρακτήρα σε χαρακτήρα και αυτή η σύνθεση του σώματος που όταν την χτίζεις από το εσωτερικό του τότε όλα, σώμα, φωνή και συναίσθημα, ακολουθούν το ίδιο ποτάμι, δηλαδή τη μάσκα και τον χαρακτήρα της. Ένιωσα απολυτότητα και μαγνητισμό από αυτή την αδιάκοπη ροή ενέργειας και ενεργειών του κάθε χαρακτήρα».

Αυτό ακριβώς θα ήθελα να αντιλαμβάνεται το κοινό όταν βλέπει την παράστασή μου.

Πιστεύετε ότι υπάρχουν κάποιες ομοιότητες ανάμεσα στον Μπαλινέζικος χορό και στο αρχαίο ελληνικό θέατρο;

Συγγνώμη, δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, καθώς δεν γνωρίζω βαθιά την Αρχαία Ελληνική Δραματική Τέχνη. Παρόλα αυτά, η παραστατική τέχνη στην οποία είμαι αφοσιωμένος προέρχεται από το Αρχαίο Μπαλινέζικο Χορόδραμα που ονομάζεται Gambuh. Είναι το παλαιότερο είδος θεάτρου στο Μπαλί και χρονολογείται γύρω στον 15ο αιώνα.

Πώς ήταν η διοργάνωση και η εμπειρία σας από το workshop και από την performance στην Αθήνα;

Η διοργάνωση του σεμιναρίου και της performance από τη Fabrica Athens υπήρξε πολύ υπεύθυνη και η ομάδα έδειξε τιμή απέναντι στην τέχνη μου και την εργασία μου. Γενικά, η παράσταση έχει πάντοτε μια διαφορετική ατμόσφαιρα ανάλογα με το που την πραγματοποιώ. Μερικές φορές το κοινό είναι πολύ σοβαρό και σιωπηλό και αυτό καθιστά δύσκολη την επικοινωνία μου με τους θεατές, διότι στην performance επιθυμώ να τους κρατήσω ενεργούς και να μην κοιμούνται στις καρέκλες τους. Ακόμη, μερικές φορές υπάρχει δυσκολία με τη γλώσσα.

Αν η αγγλική γλώσσα που χρησιμοποιώ στην παράσταση είναι κατανοητή διατηρείται η ατμόσφαιρα που χτίζω στην performance, αν όμως υπάρχει δυσκολία από κάποιο μέρος των θεατών τότε είναι πιο δύσκολο να επικοινωνήσω μαζί τους και να τους αγγίξω συναισθηματικά, οπότε τότε χρειάζεται περισσότερη σωματική δράση.

Η εμπειρία μου με το αθηναϊκό κοινό ήταν πολύ καλή, υπήρχε καλή επικοινωνία και οι θεατές έδειξαν σεβασμό προς την παράστασή μου. Μου άρεσε πολύ η επαφή μου μαζί τους, όλοι ήταν ξύπνιοι, ενεργοί, δεν κοιμόντουσαν. Όσο για το σεμινάριο που ολοκληρώθηκε ήταν ανεπάντεχα επιτυχημένο για εμένα. Ήταν η πρώτη φορά που επιτεύχθηκε να εντάξω συμμετέχοντες ενός εργαστηρίου μου σε μια performance work demonstration.

Και αυτό οφείλεται στο ότι μέσα σε 7 ημέρες που διήρκησε το σεμινάριο είχα αρκετό χρόνο να δουλέψω με τους συμμετέχοντες, ώστε να δημιουργήσουμε κάποιες δράσεις, όπως το Kecak και έτσι να συνεργαστούμε επί σκηνής. Αυτή η διαδικασία είναι πολύ δημιουργική και λειτουργική τόσο για τους συμμετέχοντες όσο και για εμένα, αφού με αυτό τον τρόπο εμπλουτίζεται και αποκτάει παραπάνω δυναμική και η ίδια μου η performance.

Ταυτόχρονα όμως, οι συμμετέχοντες μπαίνοντας στη θέση του performer, θέλω να βιώνουν πως η ενέργεια της παράστασης και η δική τους ενέργεια ρέει χωρίς παύση καθ’ όλη τη διάρκειά της. Να κατανοούν μέσα από τη συμμετοχή τους πως κατά τη διάρκεια της κίνησής τους επιτυγχάνουν να διατηρήσουν την ενέργεια και την αναπνοή τους και κατ’ επέκταση την εκφραστικότητά τους σε συνέχεια.

Πληροφορίες

Η performance «The total Actor» πραγματοποιήθηκε με ερμηνευτή τον I Wayan Bawa (Μπαλί, Ινδονησία) την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021 στο Τεχνοχώρο Φάμπρικα στα Αγγλικά με ταυτόχρονη μετάφραση στα Ελληνικά.