Δημοσθένης Φίλιππας: «Όσο μελετούσα τον Καρλ Μαρξ είχα την αίσθηση ότι διαβάζω για πράγματα που μου είναι γνωστά γιατί συμβαίνουν σήμερα»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Τα λόγια του Καρλ Μαρξ μεταφέρονται επί σκηνής και εκφέρονται από τον ηθοποιό Δημοσθένη Φίλιππα στην παράσταση «Συνέντευξη με τον Μαρξ» η οποία παρουσιάζεται στο θέατρο Olvio.
Ο ηθοποιός αναλύει το ομότιτλο θεατρικό έργο της Ελένης Ζαφειρίου η οποία δραματοποιεί το βιβλίο «Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία» του Καρλ Μαρξ. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Κώστας Σταματόπουλος.

«Η παράσταση βασίζεται στο βιβλίο του Καρόλου Μαρξ “Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία” που ουσιαστικά αποτέλεσε την προκήρυξη την προκήρυξη της Διεθνούς Ένωσης Εργατών» εξηγεί ο Δημοσθένης Φίλιππας.
«Το βιβλίο γράφτηκε το 1871 από τον Μαρξ την εποχή των γεγονότων του Εμφυλίου Πολέμου. Αυτό που ονομάζουμε, δηλαδή, η επανάσταση της Κομμούνας των Παρισίων, όπου η εργατική τάξη για πρώτη φορά στην ιστορία καταλαμβάνει την εξουσία.
Ο Καρλ Μαρξ απαντά στις ερωτήσεις του Αμερικανού δημοσιογράφου Αρ Λάντορ ξεδιπλώνοντας τις 72 ηρωικές και ματωμένες μέρες της μεγάλης εξέγερσης της παρισινής κομμούνας.

Το παραπάνω βιβλίο, γράφτηκε κατά τη διάρκεια και ακριβώς μετά το τέλος των γεγονότων οπότε ο Μαρξ είναι μέσα στην περίοδο, γνωρίζει τα γεγονότα από πρώτο χέρι, τα παρακολουθεί, επικοινωνεί με τους Κομμουνάρους και γι΄αυτό το κείμενο εκτός από την ιστορική διαδρομή των γεγονότων, είναι γεμάτο από συναισθήματα που έχει ο ίδιος ο Μαρξ απέναντι στα γεγονότα. Είναι διάχυτος ο θυμός του, η ειρωνεία του, ο τρόπος που υπερασπίζεται τους φίλους και αντιμετωπίζει τους εχθρούς. Είναι ένα πολύ συναισθηματικό κείμενο παρότι είναι γραμμένο με το ύφος της διακήρυξης».

Η μεταφορά του βιβλίου επί σκηνής

«Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που έχει μεταφερθεί το βιβλίο στο θέατρο. Η διασκευή που έχει κάνει η Ελένη Ζαφιρείου και η εργασία της πάνω στο κείμενο είναι -πέρα από πολύ κοπιώδης- πολύ εύστοχη διότι μπόρεσε να απομονώσει τα σημεία του κειμένου» λέει ο Δημοσθένης Φίλιππας.
«Οι απαντήσεις του Μαρξ στη συνέντευξη του Αμερικανού δημοσιογράφου είναι αυτούσιες από το κείμενο, είναι λόγια του ίδιου του Μαρξ. Δεν έχει επέμβει η Ελένη σε αυτό. Μπόρεσε να απομονώσει στοιχεία μέσα από το κείμενο και να σχηματίσει μια χρονολογική και ιστορική διαδρομή της πορείας των γεγονότων ταυτόχρονα με το συναισθηματικό κομμάτι του Μαρξ που αφηγείται την ιστορία.

Δημιούργησε τις κατάλληλες ερωτήσεις έτσι ώστε οι απαντήσεις να αποκτούν νόημα και να ξεδιπλώνεται η ιστορία και τα γεγονότα μπροστά μας. Αυτό έχει μεγάλη δυσκολία για κάποιον που έχει διαβάσει το κείμενο και καταλαβαίνει πόσο δύσκολο είναι, και πολύ μεγάλη επιτυχία κατά τη γνώμη. Το πρόβλημα όταν προσεγγίζαμε στην αρχή της παράσταση με τον σκηνοθέτη Κώστα Σταματόπουλο ήταν πώς θα μπορέσουμε να μετατρέψουμε τον γραπτό λόγο σε προφορικό ώστε να μπορεί εύκολα ο θεατής να αντιληφθεί τα γεγονότα και τη σειρά τους.

Πάνω στη σκηνή του Olvio θα με δείτε να εκφέρω τα λόγια του Μαρξ, πράγμα το οποίο είναι ιδιαιτέρως τιμητικό και ένα πολύ ενδιαφέρον στοίχημα για μένα. Επίσης, θα ακούσετε και τη φωνή του δημοσιογράφου. Παρεμπίπτοντως ο δημοσιογράφος είναι υπαρκτό πρόσωπο και η συνέντευξη αυτή έχει γίνει, απλώς δεν έχει γίνει με αποκλειστικά αυτό το αντικείμενο. Οι ερωτήσεις είναι αποτέλεσμα της φαντασίας της Ελένης Ζαφειρίου, αλλά έχει υπάρξει αυτή η συνέντευξη η οποία είχε ένα γενικό περιεχόμενο και ο δημοσιογράφος ρωτούσε τον Μαρξ περισσότερο για τη Διεθνή Ένωση Εργατών και λιγότερο για την Παρισινή Κομμούνα».

Η έρευνα για τον Καρλ Μαρξ

«Η αλήθεια είναι ότι δεν γνώριζα πολλά για τη ζωή και το έργο του Καρλ Μαρξ, γι’ αυτό έψαξα μέσω πηγών από το Διαδίκτυο, αλλά και με τη βοήθεια του Κώστα Σταματόπουλου» συνεχίζει ο Δημοσθένης Φίλιππας».
«Διάβασα το βιβλίο για τον ίδιο τον Μαρξ καθώς και άλλα βιβλία όπου ανακάλυψα ότι ο Μαρξ είχε μια μυθιστορηματική ζωή. Έζησε πολλά χρόνια εξόριστος κυρίως στην Αγγλία, γι’ αυτό και το βιβλίο αυτό γράφτηκε στο Λονδίνο.

Αντιμετώπισε διάφορα προβλήματα, έχασε τρία παιδιά, είχε μια πολύ γεμάτη αλλά και δύσκολη ζωή. Άντλησα πληροφορίες από τις περιγραφές των φίλων και της οικογένειάς του που ήταν πολύ βοηθητικές και από τα κείμενα του ιδίου και ειδικά από τον εμφύλιο στη Γαλλία που έχει πολύ συναίσθημα και δείχνει στοιχεία για τον χαρακτήρα του. Ήταν ένας πολύ παθιασμένος άνθρωπος που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μια εικόνα λίγο απόμακρη, σαν έναν παππούλη. Μάλιστα, η κόρη του λέει κάπου ότι όσοι δεν τον γνώριζαν εκείνη την εποχή, είχαν αυτή την αίσθηση ότι είναι ο θεός που κάθεται πάνω στο θρόνο του και διατάζει και ορίζει, ενώ δεν είχε καμία σχέση με αυτό. Ήταν χαρούμενος, είχε χιούμορ, γέλιο, βροντερή φωνή, ήταν πολύ δοτικός στους φίλους του, συναισθηματικός με απίστευτη χρήση της γλώσσας και ακρίβεια των λέξεων.
Παρόλο που δεν θεωρούσε τον εαυτό του ρήτορα, ούτε οι φίλοι του είχαν αυτή την άποψη, ήταν πολύ ακριβής στις λέξεις και αυτό συμβούλευε και τους μαθητές του. Ο Καρλ Μαρξ εκτός από οικονομολόγος ήταν και φιλόσοφος, ιστορικός, με αντίληψη στα γεγονότα εκείνη τη στιγμή που συνέβαιναν να τα αναλύσει, να τα εξηγήσει και να προβλέψει τις συνέπειες.

Αγαπούσε πολύ τις τέχνες και ειδικά τη λογοτεχνία. Αγαπημένοι του ποιητές ήταν ο Αισχύλος, ο Γκαίτε, ο Δάντης ήξερε αποσπάσματα από έργα του Σαίξπηρ. Η ζωή του ήταν μια εργασία πάνω σε όλα αυτά τα ζητήματα και συνεχώς διάβαζε. Υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες που με βοήθησαν να τον προσεγγίσω και χαίρομαι που μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία γιατί γνώρισα πράγματα που δεν ήξερα.

Ίσως να φαίνεται ότι δεν έχει πολύ ενδιαφέρον να συζητάμε για ένα γεγονός το οποίο έγινε πριν από 150 χρόνια, την Παρισινή Κομμούνα εν προκειμένω, ωστόσο αν αφήσουμε έξω το κοινωνικό και το πολιτικό κομμάτι, έχει ενδιαφέρον μόνο και μόνο το ιστορικό κομμάτι των γεγονότων. Πρόκειται για γεγονότα τα οποία είναι πολύ σημαντικά όχι μόνο για την Ιστορία της Γαλλίας, αλλά για την Ιστορία ολόκληρης της Ευρώπης και κατ΄επέκταση της Παγκόσμιας Ιστορίας. Χαρακτηριστικό δείγμα είναι ότι εξαιτίας του Γαλλοπρωσικού πολέμου του οποίου συνέπεια ήταν η Κομμούνα, χαρακτηρίζονται οι σχέσεις της Γαλλίας με τη Γερμανία μέχρι και σήμερα.

Όσο μελετούσα τον Καρλ Μαρξ διαρκώς είχα την αίσθηση ότι διαβάζω για πράγματα που μου είναι γνωστά, γιατί συμβαίνουν σήμερα. Υπήρχαν αναφορές στο σήμερα, όχι μόνο σε πράξεις, αλλά και σε πρόσωπα. Ο Μαρξ μιλάει για πρόσωπα τα οποία είναι σα να τα έχω ζήσει στο σήμερα».

Η συνεργασία με τους συντελεστές της παράστασης

«Με τον σκηνοθέτη Κώστα Σταματόπουλου είχαμε μια καταπληκτική συνεργασία, διότι από την πρώτη στιγμή που γνωριστήκαμε συνειδητοποιήσαμε και οι δύο ότι είχαμε πολλά κοινά και μιλούσαμε την ίδια γλώσσα. Είχαμε τους ίδιους κώδικες και πάνω κάτω τα ίδια ενδιαφέροντα. Όταν μου πρότεινε να υποδυθώ τον Μαρξ συνειδητοποίησα πόσο αφοσιωμένος ήταν στο συγκεκριμένο αντικείμενο, πόσο το αγαπούσε, το πάθος που έβγαζε μέσα στις κουβέντες που με βοήθησε και εμένα να έρθω κοντά στον χαρακτήρα και να τον αγκαλιάσω.

Είναι υπέροχη η δουλειά που έχουν κάνει όλοι οι συντελεστές της παράστασης, ο Άκης Βαλεργάκης στα φώτα, η σκηνογράφος Βίκυ Πάντζιου και οι βοηθοί της για το υπέροχο και ατμοσφαιρικό σκηνικό και το όμορφο και λειτουργικό κοστούμι μου. Ο Ορέστης Ζαφειρίου στη μουσική που με βοήθησε πολύ στην υποκριτική διαδικασία και ο σκηνοθέτης Κώστας Σταματόπουλος φυσικά.

Πολύ βοηθητική είναι η παρουσία της Άννας Λιανοπούλου που βρίσκεται επί σκηνής μαζί μου και σχολιάζει κινησιολογικά και τη δική μου συμπεριφορά αλλά και του δημοσιογράφου. Επίσης, η βοηθός σκηνοθέτη Σοφία Καρακάση η οποία ήταν από την πρώτη στιγμή δίπλα μου και με βοήθησε στην υποκριτική δουλειά που κάναμε».

Πληροφορίες της παράστασης «Συνέντευξη με τον Μαρξ»

Θεατρικό κείμενο /δραματουργία: Ελένη Ζαφειρίου
Σκηνοθεσία: Κώστας Σταματόπουλος
Σκηνικός Χώρος – Κοστούμια: Βίκυ Πάντζιου
Μουσική: Ορέστης Ζαφειρίου
Φωτισμοί: Άκης Βαλεργάκης
Κίνηση: Άννα Λιανοπούλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Σοφία Καρακάση
Βοηθός σκηνογράφος/ ενδυματολόγος: Διώνη Αριδά
Video art: Αντώνης Δελαπόρτας
Γραφιστικά: Γιάννης Κλεφτογιάννης
Φωτογραφίες: Δημήτρης Κούκος
Επικοινωνία: Ειρήνη Λαγουρού
Voice Over: “ Άρ Λάντορ” Μιχάλης Κωνσταντινίδης
“Ελενα Ντέμουτ” Δανάη Κατσαμένη

Ερμηνεία: Δημοσθένης Φίλιππας
Συμμετέχει η Άννα Λιανοπούλου

Πού: Θέατρο Olvio, Ιερά Οδός 67 και Φαλαισίας 7, Βοτανικός, τηλ. 210 3414118

Πότε: από 6 Οκτωβρίου 2021 έως 13 Ιανουαρίου 2022 και κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21.00

Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά

Εισιτήρια: 12 ευρώ και 10 ευρώ (μειωμένο: φοιτητικό, ανέργων, ΑμεΑ, 65+) μόνο ηλεκτρονικά: https://www.viva.gr/tickets/theater/olvio/synenteuxi-me-to-marx

Για την είσοδο τους στο θέατρο και σύμφωνα με τα μέτρα προστασίας για τον κορωνοϊό, οι θεατές άνω των 12 ετών πρέπει να επιδεικνύουν πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης εντός εξαμήνου.