Περικλής Μουστάκης: «Το θέατρο πρέπει να λειτουργεί θεραπευτικά και παρηγορητικά»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Σκηνοθετεί το βιωματικό αφήγημα του Σταύρου Ζουμπουλάκη με τίτλο «Η αδερφή μου». Ο Περικλής Μουστάκης μιλάει για την ομότιτλη παράσταση η οποία επιστρέφει, αυτή τη φορά στο Bios, για να παρουσιαστεί από τις 16 Οκτωβρίου.

«Το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη, έχει μια πολύ προσωπική εξομολογητική γραφή» εξηγεί ο Περικλής Μουστάκης. «Είναι ένας εξομολογητικός λόγος που έγραψε ο συγγραφέας σε μια νύχτα, μετά την κηδεία της αδελφής του. Πάντα αυτά τα κείμενα με συγκινούν και με συνκινούν.

Παρόλο που γράφτηκε εν θερμώ, η δόμησή του, η σκέψη του και οι αναστοχασμοί του έχουν ένα βάθος και μια ποιότητα εξαιρετική. Υπάρχει επίσης, ένας φιλοσοφικός διάλογος με την Σιμόν Βέιλ, τον Λεβινάς και τον Καμύ, δύο φιλοσόφους και έναν συγγραφέα για τους οποίους προσωπικά έχω μεγάλη εκτίμηση, ειδικά στη Σιμόν Βέιλ η οποία η λιγότερο γνωστή στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα προσωπικό αφήγημα που ασχολείται με τις έννοιες του θανάτου, της πίστης, της αρρώστιας, του πόνου θα έλεγα ακόμα και της ανάστασης. Αυτά είναι κάποιες έννοιες και νοήματα που πάντα σε όλες μου τις σκηνοθεσίες υπάρχουν. Κυρίως ο θάνατος και τι σημαίνει θάνατος.
“Η αδερφή μου” είναι καθαρά βιωματικό βιβλίο και σε αυτό ο Ζουμπουλάκης ασχολείται με το πώς τον καθόρισε η αδελφή του Γιούλα εν ζωή με την αρρώστια της. Για τον ίδιο ήταν μια επώδυνη πορεία, όπως είναι όταν κάποιος χάνει το αγαπημένο του πρόσωπο, ακόμα και ένα αγαπημένο αντικείμενο. Αυτό που συμβαίνει όμως είναι ότι ανοίγεται ένα πεδίο αναστοχασμού και βαθιάς εκτίμησης αυτής της απώλειας».

«Η αδερφή μου» από την Αγγλικανική Εκκλησία στο Bios

«Οι πρώτες παραστάσεις μας έγιναν στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου, τον Δεκέμβριο του 2019» συνεχίζει ο Περικλής Μουστάκης. «Πρόκειται για μια τελετουργική παράσταση, σαφέστατα λειτουργούσε ο συγκεκριμένος χώρος της Αγγλικανικής που έχει μια ιερότητα, αλλά πιστεύω ότι οποιοσδήποτε χώρος μπορεί να γίνει ιερός από αυτό που κατατίθενται εντός του.

Όταν πήγα σε μια από τις παραστάσεις στην Αγγλικανική Εκκλησία είδα ότι οι περισσότεροι θεατές ήταν δακρυσμένοι και είχα την αίσθηση ότι είχε συμβεί μια κηδεία, ένα μνημόσυνο ή ένας γάμος. Καθόμουν κοντά στην έξοδο και στο τέλος της παράστασης μια θεατής γονάτισε μπροστά μου και μου φιλούσε τα χέρια δακρυσμένη. Αυτό για μένα ήταν κάτι που με αναστάτωσε και θα μείνει πάντα αποτυπωμένο στη μνήμη μου.
Οι παραστάσεις που θα δώσουμε στο Bios ξεκινούν στις 16 Οκτωβρίου και πλέον βρισκόμαστε στις τελικές πρόβες με τη Δώρα Στυλιανέση και τον Άλκη Ζούπα, τους δύο ηθοποιούς της παράστασης».

Μια τελετουργία χωρίς ρεαλισμό

«Αυτό που καταθέτει η παράσταση είναι μια τελετουργία, η οποία δεν έχει καμία σχέση με ρεαλισμό. Είναι ένα νοηματικό θέατρο που ερωτοτροπεί με νοήματα, αλλά με έναν συγκινησιακό τρόπο χωρίς να χρησιμοποιεί καθόλου τον ρεαλισμό.
Είναι μια παράσταση -και αυτή- εξομολογητική και προσωπική δική μου και σε πολλά πράγματα υπάρχει μια κοινή ταυτότητα με τον συγγραφέα του έργου.
Όπως με τη Σιμόν Βέιλ που ο ίδιος εκτιμάει πολύ. Εγώ, την είχα ανακαλύψει πριν δέκα χρόνια όταν στην Ελλάδα ήταν παντελώς άγνωστη. Θυμάμαι στο Φεστιβάλ της Αβινιόν καθόταν δίπλα μου ένας Γάλλος δραματολόγος ο οποίος μου ανέφερε τον Πλάτωνα. Εγώ του ανέφερα τη Σιμόν Βέιλ και δεν πίστευε ότι την ήξερα, γιατί όπως μου είχε πει ακόμα και στη Γαλλία δεν ήταν πολύ γνωστή.
Η Σιμόν Βέιλ που αναφέρεται στο βιβλίο του Ζουμπουλάκη, είναι μια εξαιρετική φιλόσοφος και ακτιβίστρια αλλά εμμένει πολύ στον σταυρό. Δεν προχωράει δηλαδή σε ένα αναστάσιμο τοπίο.

Η παράστασή μας κάνει επίσης και έναν διάλογο με τους νεκρούς, με αυτό που δεν φαίνεται, με το αόρατο γενικότερα. Ο τρόπος που αντιμετώπισα το έργο είναι το πώς θα άκουγε η Γιούλα, η αδελφή του Σταύρου Ζουμπουλάκη, τον λόγο του Ζουμπουλάκη. Για την αδελφή του παίρνουμε ως δεδομένο ότι είναι σε ένα αναστάσιμο τοπίο, σ’ ένα τοπίο το οποίο δεν μπορεί να κατανοήσει την ανεπάρκεια και την τρωτότητα του θνητού».

Ένας λυγμός αναστάσιμος

«Η παράσταση όπως και το κείμενο προσφέρει παραμυθία και λειτουργεί παρηγορητικά» λέει ο σκηνοθέτης. «Ξύνει από το υποσυνείδητο πράγματα που στον καθένα μας βρίσκονται σε ύπνωση. Ξύνει εκφυλισμένες συνειδήσεις και λειτουργούν ανάγκες του ανθρώπου αρχεγονικές και πρωτόγονες. Λειτουργεί η φύση μας, η οποία έχει διάφορα επιστρώματα εκτροπής και διαστροφής. Αυτό είναι μια θεραπεία θα έλεγα και το θέατρο πρέπει να λειτουργεί θεραπευτικά και παρηγορητικά. Να προσφέρει παραμυθία, αλλιώς είναι ένα παραμύθι.

Πιστεύω ότι αυτή είναι η φύση του θεάτρου και περιέχει μια βαθιά θρησκευτικότητα. Με αυτή την έννοια μπορεί οποιοσδήποτε χώρος να γίνει ιερός χώρος όταν υπάρχει μια τέτοια λειτουργία και εκτίθεται ένας ηθοποιός, δύο ηθοποιοί στην συγκεκριμένη παράσταση, εκφέροντας έναν λόγο βαθιά εξομολογητικό. Έναν λόγο που έχει συνείδηση της τρωτότητας και της θνητότητάς του. Στην συγκεκριμένη παράσταση προφέρεται και προσφέρεται ένας λυγμός αναστάσιμος.
Για την ηθοποιό την Δώρα Στυλιανέση, παρόλο που η υποκριτική φαίνεται μια επώδυνη διαδικασία, είναι λυτρωτική. Και αυτό γιατί φτάνει σε κάποια σημεία “να μην υπάρχει” και αυτό σημαίνει ότι αναδύεται το νόημα, ότι είναι υπό την εποπτεία του νοήματος του έργου. Ο ηθοποιός χάνει τον οποιονδήποτε ναρκισσισμό του, την οποιαδήποτε αυταρέσκεια, γιατί αρχίζει και λειτουργεί σε μια κενότητα πράγμα που είναι κύρια προϋπόθεση για τέτοιου είδους παραστάσεις.

Ο δεύτερος ηθοποιός, ο Άλκης Ζούπας είναι μια φιγούρα στην παράσταση η οποία είναι σε μια αμφισημία. Μπορεί να είναι και ο Σταύρος, μπορεί το alter ego της Γιούλας, μπορεί να είναι ο θάνατος. Η σκηνοθετική δραματουργία γίνεται σε οποιοδήποτε έργο ούτως ή άλλως όπως και ο ηθοποιός πρέπει να έχει τη δική του εσωτερική δραματουργία. Αυτές οι δραματουργίες είναι με αφορμή το κείμενο και διανοίγεται στο υποκείμενο, στο υπερκείμενο και στο παρακείμενο. Δεν υποκρινόμαστε τα λόγια τα γραμμένα, αλλά παίζουμε και ερωτοτροπούμε με τα νοήματα που περιέχονται στα λόγια αυτά.

Η οποιαδήποτε ωραιότητα είναι κεκαλυμμένη, δεν σου φανερώνεται αν δεν την σεβαστείς και αν δεν τη δεις από όλες τις πλευρές. Η ωραιότητα βρίσκεται ακόμα και μέσα σε πράγματα που φαίνονται ασήμαντα. Αυτή άλλωστε είναι η καλλιτεχνική διαδικασία: να αποκαλύπτει κανείς την ωραιότητα μέσα από μια φαινομενική ασημαντότητα».

Πληροφορίες της παράστασης «Η αδερφή μου»

Σκηνοθεσία-σύλληψη: Περικλής Μουστάκης
Επιμέλεια σκηνικού χώρου-κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη και Μουσική επιμέλεια: Φραγκίσκη Μουστάκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ματθίλδη Τούμπουρου
Φωτογραφίες: Σοφία Μανώλη- Γιάννης Πρίφτης
Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου Άσκηση

Παίζουν: Δώρα Στυλιανέση και Άλκης Ζούπας

Πού: Bios, Πειραιώς 84, Αθήνα, τηλ. 210 3425335

Πότε: από 16 Οκτωβρίου έως έως και 28 Νοεμβρίου 2021 και κάθε Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 20.00

Διάρκεια παράστασης: 100 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Εισιτήρια: 15 ευρώ ( γενική είσοδος), 12 ευρώ (φοιτητικό- ανέργων), 8 ευρώ (ΑΜΕΑ και ατέλειες)

Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theater/i-aderfi-mou-skin-periklis-moustakis-bios.

Για τηλεφωνικές κρατήσεις, μπορείτε να καλέσετε καθημερινές μεταξύ 11.00 – 19.00 στο 210 3425335.