Σωτήρης Τσόγκας: «Στο θέατρο Πρόβα πάντα έχουμε στραμμένη την προσοχή μας στο νεοελληνικό έργο»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Το διαχρονικό πρόβλημα του ανθρώπου μπροστά στην Εξουσία και την Ελευθερία αναλύει ο ηθοποιός Σωτήρης Τσόγκας με αφορμή την παράσταση του έργου «Οι Παλαιστές» στην οποία ερμηνεύει το ρόλο του Εγνάτη. Η παράσταση παρουσιάζεται στο θέατρο Πρόβα σε σκηνοθεσία Παντελή Παπαδόπουλου και πρωτότυπη μουσική Διονύση Τσακνή. Πρόκειται για το «ξεχασμένο» αριστούργημα του Στρατή Καρρά το οποίο έχει κάνει διεθνή καριέρα παραστάσεων σε πολλές χώρες του εξωτερικού.

Ένα έργο κλασικό, υπερτοπικό και υπερχρονικό

«Κοντεύουμε τις τέσσερις δεκαετίες που παράγουμε συνεχώς έργα και μεγάλο μέρος του ρεπερτορίου μας αφορά στο ελληνικό έργο» λέει ο Σωτήρης Τσόγκας.
«Στο θέατρο Πρόβα πάντα έχουμε στραμμένη την προσοχή μας στο νεοελληνικό έργο και του περασμένου αιώνα και του τρέχοντος. Έχουμε ανεβάσει έργα νέων Ελλήνων συγγραφέων αλλά και κλασικών όπως είναι “Η Δράκαινα” του Δημήτρη Μπόγρη, “Μια νύχτα μια ζωή” του Σπύρου Μελά, τη “Φλαντρώ” του Παντελή Χορν. Οπότε πάντα έχουμε το μάτι στραμμένο στη νέα ελληνική δραματουργία.

Τώρα ήταν η συγκυρία, οι καραντίνες, η λεγόμενη πανδημία, η πίεση και η καταπίεση που οδήγησαν τη Μαίρη Ραζή και εμένα μας σε αυτό το έργο.
Προσωπικά, έχω ιστορία με αυτό το έργο. Πέραν ότι γνώριζα ο ίδιος τον συγγραφέα Στρατή Καρρά το έχω επίσης ανεβάσει ξανά στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ζωγράφου και ήταν από τα αγαπημένα μου. Έτσι, δεδομένων των συνθηκών πήραμε την απόφαση με τη Μαίρη Ραζή να κάνουμε την θεατρική μας επανεκκίνηση μετά από 17 μήνες από τον Μάρτιο του 2020 που μας έκλεισε η καραντίνα με το έργο αυτό του Στρατή Καρρά.

Στο δραματουργικό του πυρήνα το έργο δεν έχει στοιχεία ηθογραφικά, στοιχεία δηλαδή μιας συγκεκριμένης εποχής και αυτό το καθιστά ένα έργο κλασικό, υπερτοπικό και υπερχρονικό. Άλλωστε είναι από τα λίγα έργα που είχαν διεθνή καριέρα παραστάσεων στο εξωτερικό. Έχει ανέβει στην Αμερική, στην Ευρώπη, στη Ρωσία, στη Βουλγαρία. Το 1969-1970 το είχε ανεβάσει ο θίασος Μινωτή- Παξινού επί δικτατορίας και έκτοτε δεν είχε ξανανέβει».

Οι ηθοποιοί και οι συντελεστές της παράστασης «Οι Παλαιστές». (Φωτογραφίες: Γιώργος Πανηγυρόπουλος).

Στα άδυτα των μηχανισμών της εξουσίας και του εαυτού μας

«Το έργο αυτό, θέλει είναι να μας εισαγάγει στα άδυτα των μηχανισμών της εξουσίας και εν τέλει και στα άδυτα του εαυτού μας» συνεχίζει ο Σωτήρης Τσόγκας.
«Ο Στρατής Καρράς κάνει μια παραβολή με όχημα το παράλογο και το γκροτέσκο. Έχει μια σκληρή ειρωνεία και ένα σκληρό χιούμορ και κάνει μια παραβολή για το πώς ο άνθρωπος πέφτει πάντοτε θύμα της εξουσίας και εξακολουθεί να ελπίζει, παρότι συνέχεια πέφτει θύμα της εξουσίας και θύμα εν τέλει και του ίδιου του εαυτού.
Οι παλαιστές είναι μια αλληγορία και μια αφορμή. Πρόκειται για κάποιους παλαιστές των πανηγυριών, των πλατειών και των οργανώσεων αγώνων πάλης, το λεγόμενο κατς, οι οποίοι έρχονται και καταλαμβάνουν στην ουσία ένα σπίτι όπου ζουν τρεις γυναίκες. Η Αρχοντία (Μαίρη Ραζή), η Ρόζα (Ιωάννα Μαλακατέ) και η Αντιγόνη (Ελένη Κερολάρη).

Μέσα από αυτό όμως βλέπουμε ακριβώς τους μηχανισμούς της εξουσίας και πώς δηλαδή είναι δύσκολο στο τέλος να ξεχωρίσεις τον θύτη από το θύμα. Τον καταπιεστή από τον καταπιεζόμενο, τον άρχοντα από τον αρχόμενο. Ακριβώς επειδή το έργο έχει γραφτεί επί χούντας, έχει και πολύ ισχυρό πολιτικό μήνυμα, όχι κομματικό, αλλά πολιτικό μήνυμα εν ευρεία έννοια και είναι μια σπουδή πάνω στο θέμα της εξουσίας από τη μια μεριά και της ελευθερίας του ανθρώπου από την άλλη.

Εχει επίσης και έντονο ψυχαναλυτικό ενδιαφέρον, γιατί μπαίνοντας μέσα στον κάθε χαρακτήρα του έργου -τους παλαιστές και τις τρεις γυναίκες που αναμένουν- βλέπει κανείς ότι αν κοιτάξει βαθιά στον εαυτό του και παραμερίσει πολλά στερεότυπα, πολλά σκουπίδια και μαύρα σύννεφα θα δει ότι είναι δύσκολο να ξεχωρίσει που είναι και ο ίδιος και θύτης και θύμα. Είναι απατεώνας και ταυτόχρονα και κορόιδο. Ο κάθε άνθρωπος δηλαδή έχει τα κεφάλια κάποιων κάτω από τα πόδια του, αλλά και ο καθένας έχει τα πόδια κάποιου πάνω στο κεφάλι του.
Αυτή είναι η μεγάλη μαεστρία του Στρατή Καρρά, καθώς δεν κάνει τον αφελή διαχωρισμό της δογματικής Αριστεράς ότι από εδώ είναι οι καταπιεσμένοι εργάτες από εκεί οι καταπιεστές. Αυτό, ειδικά στην σύγχρονη κοινωνία δεν έχει καμία αντιστοιχία με την πραγματικότητα. Αλλά ο καθένας είναι ταυτόχρονα και θύτης και θύμα».

Οι έξι ηθοποιοί της παράστασης «Οι Παλαιστές». (Φωτογραφίες: Γιώργος Πανηγυρόπουλος).

Ελπίδες και ψευδαισθήσεις

«Μέσα στη συντροφιά των τριών γυναικών βλέπουμε ότι υπάρχει ο θύτης που θέλει να επιβάλει κάτι και κάποιος άλλος που έχει το ρόλο του θύματος. Αντίστοιχα, οι ίδιοι ο παλαιστές ως άνθρωποι εκτός του του σπιτιού όπου διαδραματίζεται το έργο, είναι θύματα κάποιου άλλου ο οποίος τους εξωθεί να κάνουν όσα κάνουν.
Ο ρόλος που ερμηνεύω είναι ο Εγνάτης, ο πρώτος παλαιστής που έρχεται στο σπίτι αυτό. Ο Εγνάτης κάνει επιδείξεις δυνάμεων με αλυσίδες και βάρη, που υπήρχαν κάποτε και στην Ελλάδα όπως με τον Τζίμη τον Τίγρη. Από εκεί ξεκινά η δράση και βέβαια αυτές οι γυναίκες τον περιμένουν καιρό, τον βλέπουν σαν σωτηρία, νομίζουν ότι δεν θα δουλέψουν ποτέ ξανά και ότι θα τους πληρώσει όλα τους τα χρέη. Δεν βλέπουν όμως ποιος πραγματικά είναι αυτός ο άνθρωπος.
Βλέπουμε την εξής παραβολή που κάνει ο Στρατής Καρράς, καθώς λέει ότι όσο ο άνθρωπος θα εξακολουθεί να έχει ελπίδες και ψευδαισθήσεις ότι μπορεί να αλλάξει μούρη και πρόσωπο η εξουσία, κάτι που δεν έχει αλλάξει εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια, πάντα θα ελπίζει και πάντα θα αυταπατάται.
Ο άνθρωπος δεν μπορεί να δει την πραγματικότητα.

Αυτό μας βγάζει και πέρα των ορίων της χούντας που γράφτηκε το έργο, γιατί βλέπουμε ότι συμβαίνει και σήμερα στα πολιτικά πράγματα κάθε χώρας παγκοσμίως. Συνεχώς ο κόσμος ελπίζει και στηρίζει κάποιους, αλλά δεν βλέπει την πραγματικότητα. Αυτή η πολιτική ελπίδα του ανθρώπου -και αυτό είναι ένα πολύ βαθύτερο επίπεδο του έργου- είναι εκείνη η οποία στηρίζει τις οποιεσδήποτε εξουσίες. Αν όμως ο άνθρωπος γυρίσει την πλάτη στην ελπίδα ότι μπορεί να αλλάξει κάτι από τους μηχανισμούς της εξουσίας, τότε μόνο θα μπορέσει να στριμώξει την εξουσία.

Ο πρώτος παλαιστής έρχεται από την Αμερική, αλλά η γυναίκα που τον περιμένει δεν βλέπει την πραγματικότητα. Δεν βλέπει ότι αυτός ο άνθρωπος είναι χοντροκομμένος, με μασέλα, με τριχοφάγο και αυτό είναι το σκληρό χιούμορ του συγγραφέα. Στη συνέχεια έρχεται και δεύτερος παλαιστής ο οποίος επιχειρεί τα ίδια πράγματα, μετά έρχεται τρίτος και τέταρτος και στο τέλος έρχεται ο πλήρης εγκλωβισμός. Είναι πραγματικά ένα συγκλονιστικό έργο και θα είναι πάντα επίκαιρο, γιατί διαπραγματεύεται θέμα υπερτοπικό και υπερχρονικό. Θέμα εξουσίας και καταδυνάστευσης του ανθρώπου, όπως και το πρόβλημα της ελευθερίας του ανθρώπου.

Ο σκηνοθέτης είναι ο Παντελής Παπαδόπουλος, ο Διονύσης Τσακνής έχει γράψει μια εξαιρετική μουσική όπως τη λέμε στο θέατρο δραματουργική μουσική και έχει συλλάβει και υπηρετεί τον μηχανισμό του έργου που ανέλυσα προηγουμένως. Σε αυτή την κατεύθυνση έχει οδηγηθεί και η σκηνοθεσία του Παντελή Παπαδόπουλου, καθώς και τα εξαιρετικά σκηνικά και κοστούμια που έχει κάνει η Λαμπρινή Καρδάρα.

Πληροφορίες της παράστασης «Οι Παλαιστές»

Συγγραφέας: Στρατής Καρράς
Σκηνοθεσία: Παντελής Παπαδόπουλος
Σκηνογραφία-Ενδυματολογία: Λαμπρινή Καρδαρά
Μουσική: Διονύσης Τσακνής
Εισηγητής Δραματολογίας: Κώστας Γεωργουσόπουλος
Φωτισμοί: Ρίζος Τσιγάρης
Βοηθός σκηνοθέτη: Τάσος Παπαδόπουλος

Διανομή
Εγνάτης: Σωτήρης Τσόγκας
Αρχοντία: Μαίρη Ραζή
Καζανόβας: Κώστας Δαρλάσης
Ρόζα: Ιωάννα Μαλακατέ
Αμφορέας: Αντώνης Ζιώγας
Αντιγόνη: Ελένη Κερολάρη

Φωτογράφιση παράστασης: Γιώργος Πανηγυρόπουλος
Ηλεκτρολόγος: Γιάννης Παντελιάς
Κατασκευή Σκηνικού: Παναγιώτης Λαλουδάκης
Διαχείριση Social Media: Τζένη Μαυρικάκη
Δημιουργικό: Σοφία Κολυμπά
Ραφή Κοστουμιών: Μαριά Γέμελα
Κομμώσεις: Νικόλας Χιώτης

Υπεύθυνη επικοινωνίας Μαρίκα Αρβανιτοπούλου

Πού: Θέατρο «Πρόβα», Αχαρνών και Ηπείρου 39, Αθήνα, τηλ. 210 8818326, www.prova.gr

Πότε: από 15 Οκτωβρίου 2021 και κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00, Κυριακή στις 20.00

Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ και 8 ευρώ

Προπώληση εισιτηρίων: https://www.viva.gr/tickets/theater/palestes-tou-strati-karra/

Η παράσταση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής, στο πλαίσιο «Ημέρες Θεάτρου»
στη μικρή σκηνή του Παλαιού Ελαιουργείου στην παραλία Ελευσίνας (16/7/2021),
στο Δημοτικό Αμφιθέατρο του Δήμου Αχαρνών «Μίκης Θεοδωράκης» (4/9/2021) και
στον υπαίθριο χώρο εκδηλώσεων του Δημοτικού Σταδίου Αγίου Δημητρίου (9/9/2021).

Το Θέατρο Πρόβα θα λειτουργήσει ως Αμιγής Χώρος.

*Οι θεατές εισέρχονται μετά από επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης που εκδίδεται τριάντα (30) ημέρες μετά από τον πρώτο θετικό έλεγχο και η ισχύς του διαρκεί έως εκατόν ογδόντα (180) ημέρες μετά από αυτόν. Απαιτείται αστυνομική ταυτότητα ή δίπλωμα οδήγησης ή διαβατήριο ή άλλο αποδεικτικό ταυτότητας, προκειμένου να διενεργείται έλεγχος ταυτοπροσωπίας.