Ελεονώρα Σιαράβα: «Αυτό που επιδιώκω είναι τα έργα μου να παραμένουν αινιγματικά και νοηματικά πολυεπίπεδα» 

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Τι δημιουργείται όταν η έννοια του Χρόνου πλέκεται με την Εικόνα; Η Ελεονώρα Σιαράβα μιλάει στο theatermag για την παράσταση χορού – σωματική εγκατάσταση με τίτλο «Who knows where the time goes – potential destination #1» η οποία παρουσιάζεται στην Αθήνα στο Θέατρο Ροές και στη Θεσσαλονίκη στο Metropolitan-The Urban Theater.

Τι σημαίνει ο τίτλος του νέου σας έργου Who knows where the time goes – potential destination #1;

Αρχικά να πω ότι o τίτλος μου ανήκει μόνο ως έναν μικρό μάλλον βαθμό. Πρόκειται για μια μετονομασία/επέκταση του τραγουδιού Who knows where the time goes του αγγλικού φολκ συγκροτήματος Fairport Convention που γράφτηκε κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και αργότερα διασκεύασε και η Nina Simone.
Όταν το άκουσα για πρώτη φορά ο συγκεκριμένος στίχος, πού πάει ο χρόνος, ήταν αποκαλυπτικός. Σαν να συμπύκνωνε μια σειρά από υπαρξιακές δι-ερωτήσεις και ανησυχίες με έναν τρόπο συγκινητικό, ανακουφιστικό και μάταιο ταυτόχρονα. Και επίσης είναι και ένας τίτλος που έχει έντονη εικονοποιητική δύναμη και μπορεί να γίνει βαθιά προσωπικός.
Νιώθω ότι στο άκουσμα του διατρέχουν το μυαλό μας σε fast forward σκηνές, μνήμες, εικόνες. Αναφορικά με το πιθανός προορισμός #1 το συγκεκριμένο έργο είναι μέρος ενός τρίπτυχου, οπότε έπεται και συνέχεια στο μέλλον. Το ζήτημα του χρόνου βέβαια είναι κάτι που με απασχολεί ως καλλιτέχνη γενικότερα και με κάποιο τρόπο επανέρχεται στις περισσότερες δουλειές μου ταυτόχρονα με τον πειραματισμό με διαφορετικά μέσα. Στο προηγούμενο έργο μου το The Body and the Other~ (πρεμιέρα Tanzhaus NRW, Γερμανία 2020) το προσέγγισα μέσα από την ψηφιακή τεχνολογία και τη χρήση αλγοριθμικών προτύπων ενώ στο step-in (Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, 2019), μια site & time χορογραφική εγκατάσταση, ενέπλεξα το φυσικό φως στη μετάβαση από την ημέρα στη νύχτα ως κομβικό στοιχείο της παράστασης.

Πώς η έννοια του Χρόνου πλέκεται με την Εικόνα στην παράστασή σας;

Οι σκέψεις μου γύρω από αυτό το ζήτημα, πού πάει ο χρόνος, στην ουσία αν η εμπειρία και η μνήμη μας μετουσιώνονται σε κάτι -και τι να είναι αυτό- συνέπεσε με την περιέργειά μου να εντάξω στη χορογραφική μου έρευνα αντικείμενα. Η εφήμερη εναλλασσόμενη σκηνογραφία με καθημερινά υλικά λειτούργησε σαν ένα σύμβολο εικονοπλαστικό της αλλαγής που επιφέρει ο χρόνος που περνά.

Πώς η θέα από το παράθυρό μας αλλάζει ανάλογα με τις ώρες της ημέρας και τις εποχές. Κάτι αντίστοιχο. Εκείνη την περίοδο με απασχολούσε και η έννοια της οπτικοποίησης σαν μια ενεργητική δυναμική διαδικασία, το πώς η ματιά μας μπορεί να είναι μεταμορφωτική πάνω στα πράγματα. Έπεσα πάνω σε μια αφήγηση του φιλόσοφου Roland Barthes που αναστοχαζόταν πάνω στο θάνατο της μητέρας του.

Μας μεταφέρει την εμπειρία του ενώ κοιτούσε μια φωτογραφία από τα νεανικά της χρόνια. Υπήρχε μια πτυχή της που δεν μπορούσε να αναγνωρίσει γιατί αναφερόταν σε μια εποχή που δεν είχε γνωρίσει, ήταν μια οικεία όσο και ακαθόριστη μορφή. Γενικά για τον Barthes, η εικόνα πάντα εμπεριέχει ένα στοιχείο που δεν μπορεί να αποδοθεί μέσω της γλώσσας, είναι κάπως πιο διαισθητικό. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε αυτό το πλέγμα με την κίνηση και τη σωματική διαμεσολάβηση στο επίκεντρο, που είναι και τα βασικά δημιουργικά μου εργαλεία.

Πώς θα δούμε τις Μίνα Ανανιάδου, Νικολέτα Καρμίρη και Ναταλία Μπάκα στη σκηνή του θεάτρου Ροές;

Η δημιουργική διαδικασία βασίστηκε στην έρευνα, σε κινητικούς πειραματισμούς, στη σταδιακή ανακάλυψη και διαμόρφωση της κινητικής γλώσσας και της σωματικής πρώτης ύλης για να φτάσουμε σε μια σύνθεση δομημένη και ταυτόχρονα μια συνθήκη ελεύθερης επιλογής αλλά πάντως με στοιχεία ακρίβειας, υπόγειους συμβολισμούς, αναγνωριστικά σημάδια.
Η παράσταση έχει ένα στοιχείο λίγο απόκοσμο, με ένα τρόπο όμως όχι σκοτεινό αλλά βαθιά ανθρώπινο. Η Μίνα Ανανιάδου, η Νικολέτα Καρμίρη και η Ναταλία Μπάκα δημιουργούν στη σκηνή κινητικά και εικονικά στιγμιότυπα και εντυπώσεις, κινούνται και μεταφέρονται σε παρακείμενους χωρο-χρόνους. Αποδομούν και μεταμορφώνουν τον χώρο σε διαφορετικές χρονικές συντεταγμένες ενώ ταυτόχρονα ως μορφές παραμένουν κάπως θολές.

Ποια είναι η δική σας σχέση με τον χρόνο γενικότερα;

Η σκέψη μου γύρω από τον χρόνο είναι ότι κάθε ζωντανό οργανισμό τον ακολουθεί μια τελεολογία. Άρα από τη μια υπάρχει μια γραμμική διάσταση στον χρόνο. Από την άλλη –χωρίς καμιά μεταφυσική διάθεση- αντιλαμβάνομαι ότι ευρύτερα υπάρχει μια κυκλικότητα, μοτίβα, αλληλοεπικαλύψεις και παραλλαγές. Προσωπικά τον αντιλαμβάνομαι και τον αντιμετωπίζω ως ένα συνεχές που μπορεί ή έχω την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω. Who knows!

Πώς επιλέγετε τις παραστάσεις που χορογραφείτε; Ποια θέματα σας δίνουν έμπνευση;

Δεν θα έλεγα ότι επιλέγω θέματα. Αυτό που επιδιώκω είναι τα έργα μου να παραμένουν αινιγματικά και νοηματικά πολυεπίπεδα. Να εγγράφονται στον θεατή με έναν τρόπο μη αναγνωρίσιμο άμεσα. Λιγότερο διανοητικά, εννοιολογικά ή διαμεσολαβημένα μέσω της γλώσσας αλλά σε ένα επίπεδο πιο βαθύ. Ως κώδικες που προκαλούν αδιόρατες εσωτερικές μετακινήσεις και παλμούς. Αν κάποιος μου μεταφέρει ότι μου άρεσε η παράσταση αλλά δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί ή έχω την αίσθησή της αλλά δεν μπορώ ακριβώς να την περιγράψω, για μένα σημαίνει ότι έχει πετύχει. Υπάρχει μια παραλληλία και μια συγγένεια με τη μουσική ως προς αυτό. Γενικά η ιδέα του θεατή ως συν-δημιουργού με ενδιαφέρει πολύ και δουλεύω προς αυτή την κατεύθυνση.

Με ενδιαφέρει να προσεγγίζω δημιουργικά πιο αφαιρετικές έννοιες. Για παράδειγμα ο χρόνος. Είναι ένα φαινόμενο (:) που το περιγράφει η φυσική με όρους κάπως πιο στέρεους, η φιλοσοφία μέσα από διάφορα ρεύματα όπως φαινομενολογία, υπαρξισμός κ.ά. αλλά σε τελική ανάλυση ό,τι και να συνεισφέρει κανείς σε αυτή την κουβέντα είναι εξαιρετικά αποσπασματικό. Σε κάθε περίπτωση, το πώς η σωματικότητα και η κίνηση μπορούν να αποτυπώσουν την εμπειρία του χρόνου αξίζει να είναι μέρος αυτής.

Καθώς ζείτε και δραστηριοποιείστε καλλιτεχνικά μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας θα θέλατε να μας δώσετε με λίγα λόγια την αίσθηση που έχετε για τον χορό στις δύο χώρες;

Η κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα αντανακλάται στον χορό και στην τέχνη γενικότερα. Τι εννοώ; Ζητήματα και θεματικές με τα οποία καταπιάνονται οι καλλιτέχνες στη Γερμανία και γενικότερα στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη είναι ζητήματα που απασχολούν τις πιο αναπτυγμένες οικονομικά κοινωνίες.
Μιλάω πολύ γενικά βέβαια αυτή τη στιγμή αλλά ένα εξαιρετικά απλοϊκό παράδειγμα, στην Ελλάδα τα σημαντικά θέματα στη δημόσια ατζέντα αλλά και στην πραγματιστική καθημερινότητα εδώ και χρόνια πια είναι η συνεχής κρίση και η ανεργία, στην κεντρική και Βόρεια Ευρώπη είναι -μεταξύ άλλων- το περιβάλλον, η οικολογία, ο φεμινισμός, τα δεινά του καπιταλισμού, από μια θέση όμως σίγουρα εκ του ασφαλούς.
Αυτό δεν μπορεί να μην έχει αντίκτυπο στην καλλιτεχνική δημιουργία, από πού αντλεί και τι θίγει, τι όρους εφευρίσκει, τι εκφραστικά μέσα συστήνει, με πόση ειλικρίνεια ή με διάθεση να ακολουθεί κανείς τις διεθνείς καλλιτεχνικές τάσεις, συμβαίνει αυτό.

Από την άλλη, μια διαφορά που παρατηρώ είναι ότι σε αυτές τις χώρες οι καλλιτέχνες εντάσσουν στο έργο τους το χιούμορ με μεγαλύτερη ευκολία, δεν υπάρχει αυτό το ταμπού της φαινομενικής ελαφρότητας στην τέχνη σε αντιδιαστολή με το βάρος και τη σοβαρότητα. Επιδιώκουν να παρουσιάζουν μια εικόνα ότι δεν παίρνουν το εαυτό τους και τόσο σοβαρά. Και το κοινό ανταποκρίνεται επίσης χωρίς ταμπού σε αυτό το κάλεσμα του δημιουργού. Και είναι πολύ ωραίο αυτό.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Τα επόμενα μου σχέδια είναι οι επόμενες παραστάσεις του who knows where the time goes στη Θεσσαλονίκη τον Δεκέμβριο και είμαι σε συζητήσεις ώστε την άνοιξη του 2022 το έργο να ταξιδέψει και στη Φρανκφούρτη. Ακόμη, σχεδιάζω την επόμενη μου παράσταση Memoir for:of the Future (προσωρινός τίτλος) που ευελπιστώ να κάνει πρεμιέρα την άνοιξη του 2022 αλλά και τη συνέχιση της έρευνας μου “UnderScore, Choreographic Objects and more” πάνω στις πρακτικές χορογραφικής σύνθεσης που θα έχει και πάλι έναν χαρακτήρα εξωστρέφειας με κάποιες ανοιχτές δράσεις για το κοινό. Και τα δύο projects έχουν λάβει επιχορήγηση από το Υπουργείου Πολιτισμού για το 2021-2022 και είμαι στη διαδικασία σύνδεσης τους με φορείς του εξωτερικού.

Πληροφορίες της παράστασης

Σύλληψη Χορογραφία Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ελεονώρα Σιαράβα
Χορεύουν: Μίνα Ανανιάδου, Νικολέτα Καρμίρη, Ναταλία Μπάκα
Μουσική: Σάββας Μεταξάς
Επιμέλεια σκηνικού και κοστούμια: Δάφνη Αηδόνη
Φωτισμός: Μίλτος Αθανασίου
Βοηθός παραγωγής: Δανάη Γιαννακοπούλου
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Σοφία Θεοδωράκη
Δημιουργικό αφίσας: Ορφέας Φωτεινός
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Ιωάννα Ιακωβίδη
Φωτογραφίες: Κατερίνα Βράτιτς
Κινηματογράφηση: Αλέκος και Χρήστος Μπουρέλιας
Παραγωγή: Per_Dance Choreographic Research Plarform

Η παράσταση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για το 2020-2021

Πότε: 23 και 24 Οκτωβρίου 2021, στις 20.00
Πού: Θέατρο Ροές, Ιάκχου 16, Γκάζι, Αθήνα

Πότε: 4 και 5 Δεκεμβρίου 2021, στις 20.00
Πού: Metropolitan-The Urban Theater, Βασ. Όλγας 65 & Φλέμινγκ 2, Θεσσαλονίκη

Διάρκεια παράστασης: 50 λεπτά

Τιμή εισιτηρίου: γενική είσοδος 10 ευρώ

Προπώληση εισιτηρίων: www.ticketservices.gr

Στοιχεία επικοινωνίας-κρατήσεις: infoperdance@gmail.com

Ώρα προσέλευσης: 30 λεπτά νωρίτερα για την αποφυγή συνωστισμού

Θέατρο Ροές, Αθήνα: covid free (πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης)
Θέατρο Metropolitan, Θεσσαλονίκη: μεικτός χώρος (πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης ή επίδειξη 48ωρου rapid τεστ)

Οι χώροι της παράστασης έχουν λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα υγειονομικής προστασίας και λειτουργούν με βάση τα ισχύοντα πρωτόκολλα για την αποφυγή μετάδοσης του Covid-19.

Post-Performance Talk:
Την Κυριακή 24 Οκτωβρίου, μετά το τέλος της παράστασης, θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα στη δημιουργική ομάδα και το κοινό, με συντονίστρια την Μπετίνα Παναγιωτάρα.

Lab:
Την Τρίτη 26 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί εργαστήριο, στο οποίο οι συμμετέχοντες θα έρθουν σε επαφή με τη δημιουργική διαδικασία και χορογραφική έρευνα που αναπτύχθηκε στα πλαίσια της προετοιμασίας του έργου. Με την υποστήριξη του Κέντρου Μελέτης Χορού Ντάνκαν.
Διάρκεια: 12.00-14.30
Κόστος συμμετοχής: 20 ευρώ
Δήλωση συμμετοχής στο infoperdance@gmail.com