Άννα Μαρία Στεφαδούρου: «Μετά από πολυετή έρευνα είχα βρει το έργο που ήθελα να ανεβάσω»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Υπoγράφει τη μετάφραση του έργου και τη σκηνοθεσία της παράστασης «Girls & Boys». Η Άννα Μαρία Στεφαδούρου μιλάει για την παράσταση του έργου του βραβευμένου με Tony συγγραφέα Ντένις Κέλλι («Ορφανά», «Ματίλντα – Το μιούζικαλ»), η οποία επιστρέφει από τις 9 Οκτωβρίου και για 12 παραστάσεις στο Θέατρο 104, κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 21.00.

Τι σημαίνει ο τίτλος της παράστασης «Girls & Boys»;

Στον τίτλο εννοείται ο καθένας θα μπορούσε να διαβάσει όποιο νόημα θέλει και σίγουρα κανείς μας δεν ξέρει το νόημα που έχει ο τίτλος για το συγγραφέα. Αυτή όμως είναι και μια από της ομορφιές της γραφής και της τέχνης: το ότι δε μας αποκλείουν.
Για μένα, έχει να κάνει με πολλά πράγματα. Με το πόσο ανώριμοι συναισθηματικά είμαστε οι ενήλικες, όταν καλούμαστε να διαχειριστούμε τα ελλείμματα και τις αδυναμίες μας, που φερόμαστε σαν αγόρια και κορίτσια τελικά.
Με το γεγονός ότι κυρίως τα παιδιά μας επιβαρύνονται συνήθως με το κόστος της δικής μας ανεπάρκειας μιας και είναι οι πλέον ανυπεράσπιστοι μάρτυρες της δυναμικής ενός ζευγαριού.
Με το αιώνιο ερώτημα – τί είναι τελικά αυτό που διαχωρίζει την ανδρική από τη γυναικεία συμπεριφορά; Η Φύση ή η Ανατροφή;
Και με το ότι, θέλοντας και μη, δεν έχουμε φτάσει σε σημείο να καλλιεργήσουμε και στα δύο φύλα, αυτό που χρειάζονται προκειμένου να μπορούν να συνυπάρχουν και να πληγώνουν -ανθρώπινα- ο ένας τον άλλο, χωρίς να καταστρέφονται μέσα στο πλήγωμά τους.

Τι αντίκτυπο είχε σε εσάς η ανάγνωση του συγκεκριμένου έργου του Ντένις Κέλλι;

Θυμάμαι πως την πρώτη φορά που το διάβασα είχα σοκαριστεί από το κείμενο και δεν το πίστευα ότι είχα στα χέρια μου ένα τόσο καλό έργο.
Με είχε γεμίσει με μια βαθιά ανθρώπινη συγκίνηση και ταυτόχρονα είχα απίθανη χαρά και μια αίσθηση σαν να «έφτασα» εν τέλει κάπου, γιατί επιτέλους, μετά από πολυετή έρευνα είχα βρει το έργο που ήθελα να ανεβάσω.
Οι αναγνώσεις έκτοτε, τόσο κατά τη διαδικασία της μετάφρασης όσο και των προβών με τη Δώρα, μόνο εμπλούτιζαν την εμπειρία και μπορώ να πω ότι ακόμα και τώρα, ύστερα από τρία χρόνια, ανακαλύπτω νέα πράγματα.

Η ηθοποιός Δώρα Παρδάλη και η σκηνοθέτις Αννα Μαρία Στεφαδούρου. (Φωτογραφίες: Χριστίνα Δενδρινού).

Ποια είναι η ιστορία του έργου;

Αυτή είναι μια ομολογουμένως δύσκολη ερώτηση. Το έργο έχει τόσες ανατροπές, που είναι δύσκολο να μιλήσεις γι’ αυτό χωρίς να προδώσεις κάτι από την ιστορία. Μία γυναίκα μας αφηγείται τη ζωή της από τη στιγμή που γνωρίζει τον άντρα της τυχαία σε ένα αεροδρόμιο και μετά. Ο έρωτάς τους, η σχέση τους, η οικογένειά τους, οι δουλειές τους και η εξέλιξή τους μέσα από όλο αυτό το «ταξίδι», που κάποια στιγμή παίρνει απροσδόκητη τροπή. Ανάμεσα στις αφηγήσεις παρεμβάλλονται και σκηνές με τα παιδιά τους που είναι, θεωρώ, και ένα από τα πιο όμορφα εργαλεία του έργου.

Η βία,  η εξουσία, οι σχέσεις των δύο φύλων μέσα στη σύγχρονη πατριαρχική κοινωνία. Ποια είναι η τοποθέτηση του συγγραφέα και ποια η δική σας άποψη;

Ο Ντένις Κέλλι είχε πει πολύ εύστοχα σε μια συνέντευξή του: «(…)Πολλοί άντρες το κάνουν. Υπάρχει κάτι στους άντρες που τους ωθεί στη βία και τα αντίδοτα είναι η ανατροφή και η επίγνωση. Οι άνδρες χρειάζονται ομολογουμένως την αρρενωπότητα και οι γυναίκες τη θηλυκότητα. Αλλά υπάρχουν άνδρες εκεί έξω για τους οποίους η επιβεβαίωση του ανδρισμού τους συνεπάγεται την αδυναμία τους να αποτύχουν ή να λυγίσουν κι έτσι το μόνο που τους μένει είναι να σπάσουν ολοκληρωτικά».

Προσωπικά συμφωνώ απόλυτα, όλοι μας κάτι αναγνωρίζουμε σ’ αυτή την περιγραφή. Για τη φύση των φύλων δε μπορώ να μιλήσω, είναι πολύ μεγάλη για να προσποιηθώ ότι την καταλαβαίνω.

Θα συμπληρώσω όμως και με τα λόγια του Terrence Real: «Η ψυχολογική πατριαρχία φτάνει πολύ πιο βαθιά από τις σχέσεις των δύο φύλων. Είναι η δυναμική που γεννιέται από το διαχωρισμό των χαρακτηριστικών μας σε “αρσενικά” και “θηλυκά”, κατά τον οποίο τα μισά ανθρώπινα χαρακτηριστικά επαινούνται ενώ τα άλλα μισά υποτιμώνται. Και σ’ αυτό το βασανιστικό σύστημα αξιών συμμετέχουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες».

Πώς έχετε δουλέψει σκηνοθετικά με την ηθοποιό Δώρα Παρδάλη;

Το μεγαλύτερό μας μέλημα ήταν η αλήθεια. Νομίζω ότι έχουμε στήσει μια ξεκάθαρα ρεαλιστική παράσταση και αυτός ήταν ο κυριότερος στόχος από την αρχή: να ειπωθεί η ιστορία, με την πρωταρχική μορφή του «story telling», της αφήγησης, που είναι και η πρωτογενής ίσως μορφή του θεάτρου.

Κανένα σκηνοθετικό «κόλπο» δεν ένιωθα πως είναι άξιο να επισκιάσει το κείμενο και την ιστορία αυτής της γυναίκας. Κάτι τέτοιο μου φαινόταν σχεδόν ύβρις. Είχα βέβαια και τη μεγάλη τύχη να είναι η Δώρα η ηθοποιός μου, γιατί είναι πραγματικά ένα απίστευτα ταλαντούχο πλάσμα.
Δεν υπήρχε τίποτα που να της ζήτησα στις πρόβες και να μην κατάφερε να το φέρει στη σκηνή.
Οπότε δουλέψαμε τον ψυχισμό, τις σκέψεις -κρυφές και φανερές-, τη συμπεριφορά του χαρακτήρα και τις δράσεις που θα μπορούσαν να τον δηλώνουν. Και φτάσαμε σε ένα αποτέλεσμα που μου δίνει μεγάλη χαρά και ικανοποίηση.

Θα θέλατε να μας πείτε για το νέο αυτό κύκλο παραστάσεων; Πώς νιώθετε, πώς μπήκατε ξανά σε αυτή τη διαδικασία;

Νομίζω πως για όλους μας είναι περίεργα αυτά τα δύο τελευταία χρόνια. Οι πρόβες για τρίτη χρονιά, ειδικά μετά από όλα όσα είχαμε περάσει, ήταν μια διαδικασία που μου επέτρεπε να ξεφεύγω για λίγο από την πραγματικότητα που ζούμε – κι όσο δύσκολο κι αν είναι σε στιγμές το έργο – ένιωθα σα να ξαναγυρίζω στην αγκαλιά ενός αγαπημένου που μου είχε λείψει πολύ.

Νομίζω πως λίγο-πολύ έχουμε πει αντίο στην προ-covid εποχή και η σκέψη πως η «επιστροφή στην κανονικότητα» δε θα είναι επιστροφή στην τότε αλλά σε μια νέα κανονικότητα κάπως έχει αρχίσει να εδραιώνεται.
Το να μπορείς να κάνεις θέατρο όμως – και μάλιστα μία παράσταση που φαίνεται πως πολύς κόσμος επιθυμεί να δει είναι ένα δώρο που δεν ξέρω κι εγώ σε ποια θεά τύχη το χρωστάω.
Οπότε μόνο χαρά έχω και ευγνωμοσύνη. Και πλέον ανυπομονώ να ανοίξουμε ξανά τις πόρτες και να συναντηθούμε -έστω και με μάσκες- στη μοναδικά συλλογική εμπειρία που είναι η θέαση μιας παράστασης.

Πληροφορίες της παράστασης «Girls & Boys»

Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Άννα Μαρία Στεφαδούρου
Σκηνικά: Ηλέκτρα Σταμπούλου
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Trailer: Έλενα Κώτση
Επικοινωνία: Γιώτα Δημητριάδη

Πρωταγωνιστεί η Δώρα Παρδάλη

Πού: Θέατρο 104 (Black Box), Ευμολπιδών 41, Γκάζι, πλησίον μετρό «Κεραμεικός», τηλ. 210 3455.020

Πότε: από 2 Οκτωβρίου 2021 και κάθε Σάββατο & Κυριακή στις 21:00 (για 12 παραστάσεις)

Εισιτήρια: 12 ευρώ, 8 ευρώ (μειωμένο)

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά