Ειρήνη Αλεξίου: «Το Αδριάνειο Υδραγωγείο και “O Κάτω Εαυτός” με βοήθησαν να κάνω μια βουτιά στο αθέατο υπόγειο»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Ένα ρωμαϊκό υδραγωγείο λειτουργεί ακόμη, 1900 χρόνια μετά την κατασκευή του. Η Ειρήνη Αλεξίου μιλάει για την παράσταση – κατάδυση στα βάθη της πόλης με τίτλο «Ο Κάτω Εαυτός».
Πρόκειται για μια νοητή εξερεύνηση στο Αδριάνειο Υδραγωγείο της Αθήνας, η οποία παρουσιάζεται από την ομάδα Όχι Παίζουμε Ι UrbanDig Project, σε πρωτότυπο κείμενο Παναγιώτας Πανταζή και σκηνοθεσία Γιώργου Σαχίνη, στις 24 και 25 Αυγούστου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών, στο πλαίσιο του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2021», και στις 10 Σεπτεμβρίου στο θέατρο Ρεματιάς, στο Χαλάνδρι, στο πλαίσιο του Hidrant Festival.

Τι ήταν αυτό έκανε την ομάδα UrbanDig Project και την Παναγιώτα Πανταζή να κάνει έρευνα και να γράψει το κείμενο για την παράσταση «Ο Κάτω Εαυτός»;

Η εξερεύνηση αθέατων ή σχεδόν άγνωστων και παραμελημένων τοπόσημων στην πόλη της Αθήνας είναι κομμάτι της αισθητικής μας από το 2005.
Στην αρχή ασχοληθήκαμε με το πολιτισμικό κεφάλαιο κτιρίων με ξεχασμένο παρελθόν και μεταποιημένο ρόλο μες στον αστικό ιστό. Έπειτα με γειτονιές και εμβληματικές περιοχές για τη σύγχρονη ταυτότητα της πόλης και τη στάση της απέναντι σε κρυμμένες ή περιθωριοποιημένες δυναμικές τόπων και κοινοτήτων.
Η διείσδυση στο αθέατο πολιτισμικό προφίλ της Αθήνας μας οδήγησε σε μια βαθύτερη εξερεύνηση της ίδιας της δομής και των πρωτογενών υλικών που συνθέτουν τα χαρακτηριστικά ενός τόπου και συμβάλλουν αδιόρατα στο χτίσιμο μιας συγκεκριμένης δυναμικής και γεωγραφίας.

Έτσι οδηγηθήκαμε στη δύναμη του βράχου. Στο κρυμμένο μυστικό της ρευστότητας μέσα από το σαθρό της μορφολογίας στον λόφο του Στρέφη. Τη λάσπη που γλιστράει και τροποποιεί το τοπίο για να μας οδηγήσουν αυτές οι συνεχείς αλλαγές της μορφολογίας και η μεταβλητότητα στον τρόπο ζωής μας σε υπόγειες επιμήκεις ροές ανθεκτικές μέσα σε εκατοντάδες χρόνια, σχεδόν 1700.
Συναντήσαμε το Αδριάνειο Υδραγωγείο, γιατί περίκλειε ολιστικά τα ενδιαφέροντά μας. Τον πολιτισμό, ως αρχαίο ρωμαϊκό αθέατο πολιτισμικό μνημείο, το νερό ως πρωταρχικό αγαθό ζωής και ροής.

Το φαινόμενο της ανθεκτικότητας του υδραγωγείου, καθώς έχει ακόμη νερό που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σε χρήσεις μη πόσιμου νερού. Τη δυναμική ενός πλήθους εργατών και οικογενειών που εργάστηκαν για την κατασκευή του και την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση σήμερα ειδικών, επιστημόνων, σπηλαιολόγων, Αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, κατοίκων σε γειτονιές απ’ όπου διέρχεται υπογείως το Αδριάνειο και ευρύτερα ενδιαφερόμενων για το υδραγωγείο.

Μια δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού, νερού από τον υδροφόρο ορίζοντα και νέων τεχνικών και τεχνολογιών ανάδειξης και λειτουργίας του υδραγωγείου σήμερα. Η Ομάδα μας συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα UIA (Urban Innovative Actions) Χαλανδρίου CULTURAL H.I.DR.A.N.T με συντονιστή τον Δήμο Χαλανδρίου (www.culturalhidrant.eu), και μαζί με το HADRIAN “Περιπατητές νερού” (Εrasmus plus) επιχειρεί με την παράσταση “Κάτω Εαυτός” να ανασύρει στην επιφάνεια όλoν τον υπόγειο κραδασμό που επηρεάζει αόρατα τις υπέργειες δυναμικές στην καθημερινότητα της πόλης και τροφοδοτεί με το αγαθό του νερού αρδευτικές χρήσεις και γενικότερα χρήσεις μη πόσιμου νερού.

Η μείωση των υψηλών θερμοκρασιών στην πόλη και και η μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος ενός μεγάλου ανθεκτικού έργου όπως το Αδριάνειο, γίνεται συνειδητή ανασκαφή της ομάδας Όχι Παίζουμε, αισθητική και λόγος.

Το Αδριάνειο το σύστησε και το πρότεινε στην Όχι παίζουμε, ο Γιώργος Σαχίνης λόγω της εργασίας του και στην ΕΥΔΑΠ. Η δημιουργία ενός κειμένου που ακολουθεί τη χαρτογράφηση του μνημείου και τα τεχνικά σχέδια για την Παναγιώτα (Πανταζή) και για όλη την δραματουργική ομάδα, ήταν πρόκληση και ένας ειλικρινής τρόπος το Αδριάνειο να ξεπηδήσει στην επιφάνεια και να επικοινωνηθεί στον σύγχρονο πολίτη, ώστε να συνδεθεί με το “Κάτω” που υποστηρίζει και χρωματίζει τον αμέριμνο και ανυποψίαστο βηματισμό του.

Η Ειρήνη Αλεξίου στην παράσταση «Ο Κάτω Εαυτός» η οποία ενσωματώνει στοιχεία θεάτρου, χορού, ζωντανής μουσικής και performance. (Φωτογραφίες: Μαρία Τούλτσα).

Ποιες ήταν οι σκέψεις σας για αυτό το project και ποιες οι προκλήσεις που συναντήσατε για την υλοποίησή του;

Το Αδριάνειο Υδραγωγείο και “Ο Κάτω Εαυτός” με βοήθησαν να κάνω μια βουτιά στο αθέατο υπόγειο, στο από κάτω και να κερδίσω βιωματικά μέσα μου μια πιο ολιστική αντίληψη της ζωής στην πόλη που κατοικώ, ένα ελάχιστο κομμάτι γης από όλον τον πλανήτη.

Το σκοτάδι του υπόγειου Αδριάνειου ξορκίζει φόβους τόσο του σκοταδιού όσο και ανατριχιαστικών εντόμων και ζωυφίων, γιατί σε μεταφέρει σε μια φυσική αλήθεια που κάνει reset στον τρόπο που σκέφτεσαι. Ο ήχος της σιωπής, η υγρασία, η μαλακή ροή του νερού, τα απροσπέλαστα πλημμυρισμένα μέρη ή γκρεμισμένα, η ποιότητα της αναπνοής, η αίσθηση της υπόγειας θερμοκρασίας, σε συνδέουν και σε εξοικειώνουν με τις εσωτερικές ροές του σώματός σου, της ύπαρξής σου.

Σε ξεκουνούν από το στενό της προσωπικότητας και θυμάσαι έστω και για λίγο, πως είσαι μέρος της Δημιουργίας. Η μεγαλύτερη πρόκληση που συνάντησα και συναντώ, είναι να μπορέσω με εξωστρέφεια, σαφήνεια και καθαρότητα να υλοποιήσω επί σκηνής το βίωμα που περιέγραψα, ώστε οι θεατές να γίνουν κοινωνοί αυτής της εμπειρίας κατάδυσης και να ανασύρουν τις δικές τους προσλαμβάνουσες.

Υπογράφετε την χορογραφία και ερμηνεύετε επίσης. Θα θέλατε να μας πείτε πώς θα σας δούμε σε αυτή την παράσταση;

Εκπροσωπώ με τον χορό, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις πράξεις και τις επιλογές ενός φανταστικού ανθρώπου, που μπήκε μέσα στο Αδριάνειο Υδραγωγείο από τη μπούκα εισόδου στο Ολυμπιακό χωριό και το διένυσε όλο μέχρι και τη δεξαμενή Κολωνακίου.

Φτάνει ανάλαφρος στο Ολυμπιακό χωριό. Η στέγνια, η ερημιά και το καυτό φως του ήλιου, τον σπρώχνουν ανυποψίαστο να μπει στο Αδριάνειο. Καταλήγει 20 χλμ μετά υπογείως, μετουσιωμένος από όλη την υπόγεια διαδρομή, τις προκλήσεις και τις σαρκοφάγες περιπέτειες, στο μακρύ, στενό λαγούμι του Υδραγωγείου.
Αγγιγμένος και Μεταμορφωμένος από το σύνολο του Φωτός του Σκοταδιού και του Νερού που έγινε.

«Ο Κάτω Εαυτός» καταδύεται στα βάθη της πόλης, αναζητώντας τη χαμένη της ροϊκότητα, προσπαθώντας να την επανασυστήσει ως κείμενο που αφηγείται τον εαυτό του στον χώρο και τον χρόνο. (Φωτογραφίες: Μαρία Τούλτσα).

Πώς συνδυάζεται το θέατρο, ο χορός, η ζωντανή μουσική και η performance στον «Κάτω Εαυτό»;

Συνθέτουν μαζί ένα υπόγειο γοητευτικό club που σε προσκαλεί να μπεις και να ζήσεις σε ακραίες και αποκαλυπτικές δονήσεις. Να θέλει ο θεατής να μπει και να ζήσει επί σκηνής το μεδούλι των ονείρων του.

Πώς έχετε συνεργαστεί με τον σκηνοθέτη της παράστασης Γιώργο Σαχίνη;

Όπως σε όλες τις παραγωγές της ομάδας Όχι Παίζουμε στις οποίες έχουμε δουλέψει με τον Γιώργο (Σαχίνη), η συνεργασία λειτουργεί συμπληρωματικά και εμπνευστικά. Σημεία της σύνθεσης, που μπορεί να υπάρχει κάποια διαφωνία, δοκιμάζονται στην πρόβα με εμπιστοσύνη και προκύπτει το αναγκαίο και η αισθητική που αναγνωρίζουμε και οι δύο.
Ιδίως όπως τώρα στον Κάτω Εαυτό που χορογραφώ αλλά και ερμηνεύω, η καθαρότητα της ματιάς και του συνολικού οράματος για το έργο από τον Γιώργο με βοηθάει να παραμένω σταθερή, χωρίς διαρροές αμφιβολιών και να ενισχύω με καθαρότητα και ευκρίνεια τη χορογραφική σύνθεση και την ερμηνεία της.

Οι τρεις ερμηνευτές της παράστασης Θάνος Κοσμίδης, Ειρήνη Αλεξίου και Φένια Σχοινά. (Φωτογραφίες: Μαρία Τούλτσα).

Πώς συμμετέχει το κοινό σε αυτή την παράσταση;

Το κοινό καλείται να παρακολουθήσει ταυτόχρονα έντονη μουσική, πυκνό και σχεδόν συνεχή λόγο, συνεχή και σε σημεία δυναμικό χορό και μια προβολή στο βάθος της σκηνής με μηκοτομές και υλικότητες του Αδριάνειου υδραγωγείου και όλα αυτά μέσα σε μια συνθετική διαδικασία, ώστε να εγείρουν τις αισθήσεις του, να ερεθίσουν το κάθισμά του, κάνοντας τον θεατή να θέλει να σηκωθεί.
Να μπει στη σκηνή και να χορέψει. Να τραγουδήσει. Να εισχωρήσει στο Αδριάνειο υπόγειο club. Αν αυτό το πετύχουμε, τότε το Αδριάνειο ενανθρωπίζεται και βγαίνει στην επιφάνεια μπροστά μας, σε ένα μοναδικό συναπάντημα.

Όπως γράφει η Παναγιώτα Πανταζή στις τελευταίες φράσεις του έργου: “Στην τομή των δύο κόσμων, ο ήλιος γιορτάζει την ανέλπιστη υδατοφάνειά.” Εκεί, σε αυτόν τον κοινό τόπο καλούμε τον θεατή να συμμετέχει ενεργητικά.

Πληροφορίες παράστασης «Ο Κάτω Εαυτός»

Σύλληψη – Έρευνα: UrbanDig Project – Παναγιώτα Πανταζή
Κείμενο: Παναγιώτα Πανταζή
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σαχίνης
Χορογραφία: Ειρήνη Αλεξίου
Μουσική: Θάνος Κοσμίδης
Προβολές: Ανέστης Ανέστης
Σκηνικά/κοστούμια: Άννα Μαγουλιώτη
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Υπεύθυνη παραγωγής: Ελένη Λινάκη
Τεχνικός υπεύθυνος: Ρέα Ζέκκου
Επικοινωνία & Προβολή: Εύα Αναγνωστάκη, Ελεάννα Γεωργίου
Βοηθός φωτιστή: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου
Φωτογραφίες: Μαρία Τούλτσα
Trailer: Αλέκος & Χρήστος Μπουρελιάς

Ερμηνεύουν: Ειρήνη Αλεξίου, Φένια Σχοινά, Θάνος Κοσμίδης

24 & 25 Αυγούστου | Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών
Κρατήσεις θέσεων: https://digitalculture.gov.gr/2020/12/oli-i-ellada-enas-politismos/

10 Σεπτεμβρίου | Θέατρο Ρεματιάς (Χαλάνδρι), HIDRANT Festival
Κρατήσεις θέσεων: https://www.viva.gr/tickets/festival/evripideio-theatro/festival-rematias-2021/

Ώρα έναρξης: 21.00
Διάρκεια: 60 λεπτά
Είσοδος ελεύθερη