Δαυίδ Μαλτέζε: «Ένας ηθοποιός καλείται να μην χάσει ποτέ το ρόλο του μαθητή»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Ερμηνεύει τον Ήφαιστο στο αχρονολόγητο έργο του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης». Ο Δαυίδ Μαλτέζε μιλάει για τη δεύτερη συνεργασία του με τον σκηνοθέτη Άρη Μπινιάρη, το ρόλο του και την ιστορία του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα, ο οποίος αρνείται να υποκύψει στο θέλημα του «ανελέητου» Διός.
Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» θα κάνει πρεμιέρα στις 4 Ιουλίου στα Χανιά, στην έδρα του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου, ενώ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα παρουσιαστεί στις 20, 21 και 22 Αυγούστου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον Άρη Μπινιάρη για την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου;

Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζομαι με τον Άρη Μπινιάρη. Είχα τη χαρά να είμαι και σε μια άλλη σκηνοθεσία του, της παράστασης «Πέρσες» του Αισχύλου, που ανέβηκε από τον ΘΟΚ σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, το καλοκαίρι του 2017 και που λόγω μεγάλης ανταπόκρισης επαναλήφθηκε το καλοκαίρι του 2018.

Ήταν μια εμπειρία, που θα μείνει σε όλη την ομάδα που δούλεψε, αλησμόνητη, λόγω της άψογης συνολικής συνεργασίας και της απλόχερης αποδοχής από το κοινό, γεγονός που μας γέμισε με χαρά και ευγνωμοσύνη. Έπειτα από αυτήν την θεατρική συνάντηση, υπήρχε θέληση κι από τις δύο πλευρές να ξαναβρεθούμε επί σκηνής και να συνυπάρξουμε καλλιτεχνικά, πράγμα που με την πρώτη ευκαιρία εκμεταλλευτήκαμε χωρίς δεύτερη σκέψη.

Πότε ξεκινήσατε τις πρόβες; Κάνατε έρευνα πάνω στην ελληνική μυθολογία και στους θεούς του Ολύμπου;

Η αλήθεια είναι πως προσωπικά έτυχε να ενταχθώ λίγο αργότερα στις πρόβες της ομάδας, κάτι που σήμαινε πως έπρεπε να εντείνω τους ρυθμούς μου προκειμένου να αναπληρώσω τον χαμένο χρόνο. Έτσι, χάρη στην συνδρομή του Άρη και των υπόλοιπων ηθοποιών κατάφερα να συμβαδίσω μαζί τους, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Χωρίς τη μελέτη της ελληνικής μυθολογίας θα ήταν σαφώς δύσκολο να αντιληφθεί κανείς τον κόσμο του Αισχύλου και εν γένει των αρχαίων τραγωδών. Οπότε, πέρα από την καθοδήγηση του σκηνοθέτη, ήταν και θέμα προσωπικής δουλειάς να κάνω την έρευνα μου πάνω στη συγκεκριμένη τραγωδία όπως και στην εποχή στην οποία γράφτηκε. Μιας και δεν είναι αρκετό να γνωρίζει κανείς μόνο την μυθολογία αυτούσια, αλλά και την κριτική ματιά του εκάστοτε τραγωδού πάνω στους θεούς και τις πράξεις τους.

Ερμηνεύετε τον Ήφαιστο. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτόν το ρόλο;

Προκειμένου ένας θνητός να ερμηνεύσει τον αθάνατο Ήφαιστο, έναν θεό – σύμβολο αφηρημένων εννοιών (όπως άλλωστε κάθε θεός είναι), πάλεψα να ανακαλύψω ή έστω να εφεύρω εντός του, (άρα και εντός μου) μια ανθρώπινη διάσταση. Αφ’ ενός για να γίνει κατανοητός, αρχικά σε μένα , ο απύθμενος πόνος που νιώθει μπροστά στο καθήκον του να υπακούσει στην ανελέητη εντολή του Δία, καρφώνοντας τον Προμηθέα, «αδερφό» του, όπως τον αποκαλεί, στα βουνά του Καυκάσου. Και αφ’ ετέρου να μεταγγίσω στους θεατές τον πόνο του αυτόν αλλά και την αδυνατότητά του να αντισταθεί στην εκτέλεση της εντολής, λειτουργώντας εγώ ο ίδιος ως καλός αγωγός συναισθηματικού ρεύματος μεταξύ θεού και θεατών.

Αυτό που με συγκινεί είναι η στάση συμπόνοιας και συμπάθειας του Ηφαίστου, μια θέση που τον διαφοροποιεί από το Κράτος και τη Βία (αλήθεια πόσο ευφυής επιλογή ονομάτων), οι οποίοι επιμένουν σαδιστικά στην εκτέλεση της τιμωρίας του αντι – στασιακού Προμηθέα, ως ευλαβικοί υπηρέτες της δεσποτικής εξουσίας του Δία. Μέσα από το έργο ξεπηδά η σχέση της εξουσίας με τους εξουσιαζόμενους. Ένα θέμα τόσο τρομαχτικά επίκαιρο, που για όσο θα ζει ο άνθρωπος θα ζει κι αυτό!

Ποιοι είναι οι ρόλοι (ή οι συγγραφείς) που σας μετακινούν ως ηθοποιό;

Προσωπικά, αντιμετωπίζω το ίδιο υπεύθυνα έναν είτε πρωταγωνιστικό είτε δευτερεύοντα ρόλο και προσπαθώ να αντλώ έμπνευση και να διακινώ το συναίσθημά μου μέσα από οποιονδήποτε ρόλο καλούμαι να ενσαρκώσω. Δεν θα ήθελα να περιορίσω τον εαυτό μου σε κάποιο είδος θεάτρου. Για μένα, έχουν ενδιαφέρον όλων των ειδών θέατρα και ρόλοι. Άλλωστε, ένας ηθοποιός οφείλει να κατέχει μεγάλο «οπλοστάσιο» ικανοτήτων και δυνατοτήτων για να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του κάθε συγγραφέα, του κάθε σκηνοθέτη, του κάθε ρόλου. Αυτό σημαίνει πως ένας ηθοποιός καλείται να μην χάσει ποτέ το ρόλο του «μαθητή». Η ενασχόληση με το θέατρο μοιάζει με πρωταθλητισμό, που απαιτεί συνεχή «προπόνηση» για αδιάκοπη εξέλιξη. Συνεπώς, ο σημαντικότερος ρόλος που με μετακινεί είναι αυτός του «μαθητή».

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον σκηνοθέτη Άρη Μπινιάρη;

Καταρχάς, να μοιραστώ πως νιώθουμε ευλογημένοι και τυχεροί που ξαναβρισκόμαστε στο «φυσικό» μας περιβάλλον και ανυπομονούμε να ξανανταμωθούμε με τους θεατές.
Είναι ευτύχημα το γεγονός ότι με τον Άρη Μπινιάρη υπάρχει μια ανοιχτή γλώσσα επικοινωνίας. Αυτό χτίστηκε και χάρη στην προηγούμενη συνεργασία που είχαμε, αλλά και στο πόσο ανοιχτός είναι ο ίδιος στο να αφουγκράζεται τις ανάγκες του ηθοποιού, να αφήνει χώρο έκφρασης και να δίνει λύσεις σε οποιαδήποτε δυσκολία. Πέρα από μια καλλιτεχνική εκτίμηση μας συνδέει και μια προσωπική εκτίμηση, ένα συστατικό που κάνει την συνεργασία μας να ρέει αβίαστα και να είναι δημιουργική.

Ποια είναι η ιστορία του Προμηθέα Δεσμώτη και γιατί θέλουμε να την ακούμε ακόμα και σήμερα;

Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» είναι η μόνη σωζόμενη τραγωδία όπου κανένα από τα πρόσωπα δεν είναι κοινός θνητός. Υπήρξε ένας από τους Τιτάνες της ελληνικής μυθολογίας που συμμάχησε με το ανθρώπινο γένος κατά του Δία. Έκλεψε από τους θεούς τη φωτιά και τη δώρισε στους ανθρώπους. Για την πράξη του αυτή, οι θεοί τον τιμώρησαν ως εξής: ο Ήφαιστος απρόθυμος τον έδεσε με αλυσίδες στον Καύκασο, ενώ με διαταγή του Δία ένας αετός κατέτρωγε όλη τη μέρα το συκώτι του, το οποίο όμως αναγεννιόταν τη νύχτα. Η τιμωρία που είχε καθοριστεί να είναι αιώνια, έληξε με το φόνο του αετού από τον Ηρακλή.

Η ιστορία του Προμηθέα έχει πολλά επίπεδα αναγνώσεων, φιλοσοφικά, κοινωνικοπολιτικά, ψυχαναλυτικά κτλ. Η σπουδαιότητα της στο σήμερα είναι επιτακτική όπως και σε κάθε «σήμερα» άλλωστε, για το κοινωνικό σύνολο, επειδή προτάσσει μια απαράμιλλη κοινωνική συνειδητοποίηση. Η ιστορία λοιπόν μιλάει για τον ελεύθερο άνθρωπο, εκείνον που δεν κρύβεται πίσω από την ευθυνοφοβία του, τον άνθρωπο που αμφισβητεί οποιονδήποτε αυτόκλητο «Σωτήρα» και Νόμο, εκείνον που επαναστατεί, εξεγείρεται και κηρύττει ηχηρά την από-δέσμευση, την από- παγίδευση, την ελευθερία .

Την ελευθερία με οποιοδήποτε τίμημα. Την ελευθερία που είναι ένα οδυνηρό μαρτύριο, αλλά που μόνο αυτή οδηγεί στον Εξανθρωπισμό και την Αυτοπραγμάτωση. Η Φωτιά που κλέβει συμβολίζει τη Γνώση αλλά και την Επίγνωση. Ο Δίας, στον αντίποδα του Προμηθέα, είναι εκείνος που θέλει να αφήσει την ανθρωπότητα δίχως Γνώση. Ο Δίας εκπροσωπεί εμφανώς όλα τα καθεστώτα, που επιδιώκουν να κρατούν το ανθρώπινο πνεύμα σε Συσκότιση. Η Εξουσία αρέσκεται να πλέκει «αλυσίδες, γάντζους, χειροπέδες» και επιθυμεί να εγκλωβίζει τον λαό στην άγνοια, την αμάθεια και στην ελεγχόμενη γνώση.

Η ιστορία του Προμηθέα, εν κατακλείδι, μας καλεί να αφυπνιστούμε με το να υπερβούμε, ως άλλοι Τιτάνες, τον Φόβο και να αναζητήσουμε την φωτεινή σαν την φωτιά Αλήθεια.

Πληροφορίες παράστασης «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης
Μουσική Σύνθεση: Φώτης Σιώτας
Σκηνικά: Μαγδαληνή Αυγερινού
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Επιμέλεια κίνησης – Χορογραφίες: Εύη Οικονόμου
Σύμβουλος δραματουργίας: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου
Μετρική ανάλυση πρωτοτύπου: Καίτη Διαμαντάκου
Επιστημονική συνεργάτης: Κατερίνα Διακουμοπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Δώρα Ξαγοράρη
Βοηθός σκηνογράφου: Ξένια Παπατριανταφύλλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Αλέξανδρος Γαρνάβος

Διεύθυνση Παραγωγής: Στέλλα Γιοβάνη
Οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής: Βασιλεία Τάσκου

Διανομή
Προμηθέας: Γιάννης Στάνκογλου
Κράτος: Άρης Μπινιάρης
Βία: Κωνσταντίνος Γεωργαλής
Ήφαιστος: Δαυίδ Μαλτέζε
Ωκεανός: Αλέκος Συσσοβίτης
Ιώ: Ηρώ Μπέζου
Ερμής: Ιωάννης Παπαζήσης

Χορός (Αλφαβητικά): Αντριάνα Αντρέοβιτς, Δήμητρα Βήτα, Φιόνα Γεωργιάδη, Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη, Ελένη Μπούκλη, Νάνσυ Μπούκλη, Δώρα Ξαγοράρη, Λεωνή Ξεροβάσιλα, Αλεξία Σαπρανίδου

Μουσικός επί σκηνής: Νίκος Παπαϊωάννου (Βιολοντσέλο, effects)

Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» θα κάνει πρεμιέρα στις 4 Ιουλίου στα Χανιά, στην έδρα του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου, ενώ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα παρουσιαστεί στις 20, 21 & 22 Αυγούστου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Το αναλυτικό πρόγραμμα της περιοδείας θα ανακοινωθεί σύντομα.

Παραγωγή: Θέατρο Πορεία, Συμπαραγωγή ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης

Info προπώλησης: www.poreiatheatre.com

Σε όλες τις παραστάσεις θα τηρηθούν απαρέγκλιτα όλα τα πρωτόκολλα που ισχύουν κατά της διασποράς της covid 19.