Η Μαρία Παπαφωτίου στο ρόλο της νεαρής Πηνελόπης Δέλτα

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Η Μαρία Παπαφωτίου ερμηνεύει το ρόλο της Πηνελόπης Δέλτα, της Ελληνίδας συγγραφέως η οποία είναι γνωστή για τα μυθιστορήματά της για παιδιά. Η ηθοποιός μιλάει για την παράσταση «Ιστορία χωρίς όνομα» η οποία είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Τη θεατρική διασκευή υπογράφουν η Ανθή Φουντά και ο Κώστας Γάκης, ενώ ο τελευταίος υπογράφει επίσης τη σκηνοθεσία και τη μουσική. Οι παραστάσεις θα συνεχιστούν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν.

«Πριν την παράσταση “Ιστορία χωρίς όνομα” είχα την επαφή που έχουν τα περισσότερα παιδιά με την Πηνελόπη Δέλτα» λέει η ηθοποιός Μαρία Παπαφωτίου. «Ήταν η συγγραφέας των παιδικών μου χρόνων. Μαζί με την Ζωρζ Σαρή και την Άλκη Ζέη νομίζω ότι είναι οι συγγραφείς των οποίων έχω διαβάσει τα πιο πολλά βιβλία για παιδιά. Ωστόσο, μέχρι να διαβάσω το βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου, δεν γνώριζα ότι η Πηνελόπη Δέλτα είχε ζήσει όλη αυτήν την ιστορία με τον Ίωνα Δραγούμη. Δεν γνώριζα ότι συνέβη κάτι τέτοιο ιστορικά.
Οπότε τη γνώρισα από μια πολύ διαφορετική πλευρά, στην ενήλικη πια ζωή μου, μέσα από την “Ιστορία χωρίς όνομα” του Στέφανου Δάνδολου και ήρθα σε επαφή με εκείνη την πλευρά της γυναίκας που έχει ζήσει μια τόσο δυνατή και οδυνηρή ερωτική ιστορία.

Στη συνέχεια διάβασα ένα πολύ ωραίο βιβλίο μέσα στο οποίο είναι συγκεντρωμένα τα περισσότερα ημερολόγιά της. Σε αυτό λοιπόν περιγράφει τα παιδικά της χρόνια και όπως την προσλαμβάνω εγώ τουλάχιστον, είδα ότι ήταν μια γυναίκα που δε βίωσε πολύ την οικογενειακή στοργή. Η μητέρα της και ο πατέρας της, ήταν για διαφορετικούς λόγους, απόντες. Μεγάλωσε κυρίως με γκουβερνάντες. Μετά το βιβλίο του Στέφανου διάβασα το βιβλίο της Μίτσης Πικραμένου με τίτλο “Η βιογραφία της Πηνελόπης Δέλτα” όπου εμπεριέχεται η προφητική και υπέροχη φράση της ίδιας “Πρέπει ο θάνατος να μας ωφελήσει σε κάτι ειδεμή είναι άχρηστος”».

Η ηθοποιός Μαρία Παπαφωτίου. (Φωτογραφίες: Θοδωρής Μάρκου).

Για το ρόλο ως νεαρή Πηνελόπη Δέλτα

«Για το ρόλο ως νεαρή Πηνελόπη Δέλτα δεν έκανα υποκριτική έρευνα. Δεν προσπάθησα δηλαδή να ξεκοκαλήσω τα στοιχεία που φαίνεται να είχε η προσωπικότητά της, γιατί μέσα στα βιβλία αναφέρονται πολλά πράγματα μεν αλλά το ενδιαφέρον για μένα αυτή τη φορά συγκεντρωνόταν αλλού…» συνεχίζει η Μαρία Παπαφωτίου.

Για παράδειγμα κάτι που αναφέρει και ο Στέφανος στο βιβλίο του είναι ότι έτρωγε με μανία τα νύχια της. Είχε εμμονές οι οποίες σωματοποιούνταν κιόλας με διάφορους τρόπους. Ο χαρακτήρας της και η προσωπικότητά της υπέφερε από κάποιου είδους διαταραχή.
Ίσως να ήταν κοντά στη διπολική διαταρραχή, με φάσεις μανίας αλλά και κατάθλιψης. Φαίνεται πως από κάτι υπέφερε ψυχικά, κάτι τη βάραινε. Μέσα στα ημερολόγιά της υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά από τα οποία θα μπορούσα να κρατηθώ για να χτίσω την ερμηνευτική γραμμή. Να πω για παράδειγμα ότι ακολουθεί συγκεκριμένα μοτίβα, έχει κάποιες δεδομένες συνήθειες, π.χ. έχει μια εμμονή να φτιάχνει τα μαλλιά της με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Να τα πάρω, στην αρχή, σαν εξωτερικά χαρακτηριστικά για να δω στη συνέχεια πως θα με οδηγήσουν εσωτερικά. Δεν το έκανα αυτό.

Μελέτησα την ιστορική περιοχή στην οποία κινήθηκε, τα χρόνια στα οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε και μετά αφέθηκα εντελώς στην αίσθηση που μου είχε αφήσει περί του ποια είναι η ψυχή της, το βιβλίο του Στέφανου. Δεν δανείστηκα εξωτερικά χαρακτηριστικά προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσω τι δηλώνουν για την ιδιοσυγκρασία της, αλλά αφέθηκα στο αποτύπωμα που άφησε το βιβλίο αυτό μέσα μου.
Είναι άλλωστε ένα πολύ έντονο και εξαιρετικό μυθιστόρημα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία προσπάθησα να αφαιρέσω και όχι να προσθέσω πληροφορίες για να φτάσω τελικά όσο πιο κοντά της γίνεται».

Η Μπέτυ Λιβανού, ο Τάσος Νούσιας και η Μαρία Παπαφωτίου στην παράσταση «Ιστορία χωρίς Όνομα».

Τα βραβεία της παράστασης «Ιστορία χωρίς όνομα»

Η παράσταση ξεκίνησε την επιτυχημένη της πορεία από το Θέατρο Αριστοτέλειον στη Θεσσαλονίκη, τον Δεκέμβριο του 2019. Από τις 17 Ιανουαρίου 2020 συνεχίστηκε στην Αθήνα στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης με συνεχόμενες sold out παραστάσεις. H υποδοχή της παράστασης ήταν κάτι παραπάνω από ενθουσιώδης και στην καλοκαιρινή περιοδεία της στην Κύπρο.

Η «Ιστορία χωρίς όνομα» είναι η παράσταση που σάρωσε στα θεατρικά βραβεία Θεσσαλονίκης αποσπώντας 4 βραβεία, μεταξύ των οποίων και αυτό της Καλύτερης Παράστασης της χρονιάς.

Τιμήθηκε επίσης, με το Βραβείο Σκηνοθεσίας (Κώστας Γάκης), με το Βραβείο Ερμηνευτικού συνόλου (Τάσος Νούσιας, Μπέτυ Λιβάνου, Μαρία Παπαφωτίου, Στάθης Μαντζώρος, Αργύρης Γκαγκάνης, Στέλιος Γιαννακός, Ανθή Φουντά, Μιχάλης Κωτσόγιαννης) και με το Βραβείο Σκηνικών (Κωνσταντίνος Ζαμάνης).

Για τη συνεργασία με τους συντελεστές της παράστασης

«Η συνεργασία ήταν ευλογημένη. Αν και ετερόκλητοι άνθρωποι μεταξύ μας, τόσο σαν προσωπικότητες όσο και ως υποκριτικές οντότητες ενωθήκαμε μαγικά» συνεχίζει η Μαρία Παπαφωτίου.
«Οι ηθοποιοί που συμμετέχουμε σε αυτή την παράσταση δεν έχουμε καμία σχέση μεταξύ μας. Από το που προέρχεται ο καθένας μέχρι το ποιά είναι τελικά η υποκριτική του περσόνα και ταυτότητα. Αυτό το ένωσε πολύ μαγικά ο Κώστας Γάκης, ο σκηνοθέτης μας κάτι που κάνει πάντα μέσω ενός σπουδαίου κώδικα που χρησιμοποιεί στο θέατρο.

Αυτό που τον αφορά πολύ είναι οι άνθρωποι τελικά να αισθάνονται κοντά εσωτερικά και αληθινά και μέσα από αυτό να ελευθερώνονται και σκηνικά. Δουλεύει πολύ αυτό που κάνει. Αισθανόμαστε πρωτίστως όλοι καλά και λειτουργικά μεταξύ μας, δεν υπάρχει κάτι παράξενο, ανταγωνιστικό, πολεμικό. Ο Κώστας στήνει ένα αυστηρά δομημένο περιβάλλον μέσα στο οποίο οι ηθοποιοί μπορούν να απελευθερωθούν βγάζοντας τον καλύτερό τους εαυτό.

Οπότε ενώ κανένας από εμάς δεν ήταν φίλος με τον άλλον, βρεθήκαμε για έναν μήνα στην Θεσσαλονίκη όπου και ξεκίνησε η παράσταση και όλοι νιώσαμε σα να ήμασταν σε μια παρατεταμένη πενταήμερη. Περάσαμε καταπληκτικά, κάναμε παρέα, γελάσαμε, συγκινηθήκαμε και ζήσαμε πολύ σπάνιες στιγμές και στις πρόβες και στις παραστάσεις.

Σίγουρα ήταν από τις καλύτερες πρόβες και εμπειρίες που έχω ζήσει μέσα στη δουλειά στη ζωή μου. Θα πω χαρακτηριστικά το εξής γιατί δεν ξέρω αν θα μου δοθεί ξανά η ευκαιρία να ζήσω κάτι ανάλογο. Σε μια πρόβα ο Κώστας είχε την ιδέα να κλείσουμε τα φώτα της σκηνής. Ήμασταν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και κάναμε ακόμα πρόβα με τη πρώτη δομή του κειμένου στην κάτω μικρή αίθουσα. Κλείσαμε τα φώτα και ήμασταν ξαφνικά όλοι σε απόλυτο σκοτάδι.

Ο Κώστας μας ζήτησε να αυτοσχεδιάσουμε όλοι οι ηθοποιοί το έργο για δύο ώρες. Εκείνος μας καθοδηγούσε με την κιθάρα του. Δε βρίσκω τα λόγια να σας περιγράψω τη μαγεία και τη γλύκα αυτού που ζήσαμε. Αυτό δε θα το ξεχάσω ποτέ. Δεθήκαμε πολύ στις πρόβες και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο ο Στέφανος Δάνδολος, ο οποίος ήταν παρόν και πολύ υποστηρικτικός σε όλους».

Η Μαρία Παπαφωτίου ερμηνεύει το ρόλο της Πηνελόπης Δέλτα. (Φωτογραφίες: Θοδωρής Μάρκου).

Για τον χειρισμό της κυβέρνησης στον κλάδο του Πολιτισμού

«Είμαι από τους ανθρώπους που έχουν τηρήσει τα μέτρα ευλαβικά. Είμαι πολύ προσεκτική, γιατί ξέρω ότι αν εγώ κολλήσω -πέρα από το γεγονός ότι πρέπει να προστατέψω τους δικούς μου ανθρώπους- είμαι διπλά και τριπλά υπεύθυνη» λέει η ηθοποιός. «Ξέρω ότι αν κολλήσω θα πρέπει να σταματήσει μια ολόκληρη παραγωγή. Στο πρώτο lockdown ουσιαστικά κλείστηκα μέσα στο σπίτι μου, είχα τις απολύτως απαραίτητες επαφές και ενημερωνόμουν διαρκώς.

Πλέον, έχω ένα πιο αυστηρά κριτικό μάτι πάνω στα πράγματα και με ψυχραιμία πια βλέπω και δηλώνω με συνείδηση ότι η κυβέρνηση δεν έχει κάνει τα απαραίτητα βήματα ώστε να προστατέψει τους ανθρώπους του πολιτισμού.
Η μέθοδος και η στρατηγική που διάλεξε να λειτουργήσει από το καλοκαίρι και μετά, είναι μια στρατηγική που δε μας περιλαμβάνει και δε μας τιμά. Θεωρώ απαράδεκτο ότι υπήρξε ένα ολόκληρο σίριαλ, για το πότε θα βγει να μιλήσει η υπουργός Πολιτισμού και που τελικά δε βγήκε ποτέ. Ακούσαμε παρεμπιπτόντως από τη Σεμίνα Διγενή, και μπράβο της που το δημοσιοποίησε, κάτι που της είπε η κ. Μενδώνη με πλάγιο τρόπο και το διαβάσαμε τελικά μέσα από το διαδίκτυο.

Μια απόλυτη απαξίωση σε κυβερνητικό επίπεδο, διότι η υπουργός προφανώς και εκφράζει την κυβέρνηση και την κυβερνητική γραμμή. Γιατί, για τους καλλιτέχνες η εκπρόσωπός μας είναι η υπουργός Πολιτισμού. Με την οποία ο κλάδος δεν έχει καμία πραγματική σχέση ουσίας και εγγύτητας.
Θεωρώ ότι η κυβέρνηση έχει αποτύχει 100% να διαχειριστεί αυτή την υγειονομική κρίση. Υπάρχει μια τάση να χωρίζουμε τους ανθρώπους και αυτό συμφέρει στο πως τελικά κινείται το ζήτημα.

Νομίζω ότι γίνεται επίτηδες. Προσπαθούν να χωρίσουν τους πολίτες σε αυτούς που πιστεύουν στον Covid-19 και στους υπόλοιπους που δεν πιστεύουν και αμφισβητούν οτιδήποτε δημοσιεύεται. Προσωπικά πιστεύω ότι ο κορονοϊός υπάρχει και είναι κάτι πολύ σοβαρό.
Θεωρώ όμως παράλληλα πως υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να το χειριστεί μια κυβέρνηση. Υπάρχουν κυβερνήσεις λοιπόν ανά τον κόσμο που έχουν κάνει εύστοχους χειρισμούς και άλλες που δεν τα έχουν καταφέρει.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ανήκει στην κατηγορία που δεν τα κατάφερε και λαμπρά μέχρι τώρα με το θέμα του κορονοϊού τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον δικό μου κλάδο. Δυστυχώς όμως, έχω την εντύπωση ότι το ίδιο ισχύει και σε άλλους κλάδους».

Πληροφορίες παράστασης

«Ιστορία χωρίς Όνομα»

Συγγραφέας του έργου «Ιστορία χωρίς Όνομα»: Στέφανος Δάνδολος
Θεατρική Διασκευή: Ανθή Φουντά –Κώστας Γάκης
Σκηνοθεσία-Μουσική: Κώστας Γάκης
Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Σχεδιασμός Ήχου: Μιχάλης Κωτσόγιαννης
Ηair and makeup artist: Άννα Μαρία Προκοπίδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα – Φαίη Κοσμίδου
Φωτογράφιση: Σταύρος Χαμπάκης
Promo Video: Γιώργος Γεωργόπουλος

Παίζουν:
Ίωνας Δραγούμης: Τάσος Νούσιας
Πηνελόπη Δέλτα: Μπέτυ Λιβανού
Νεαρή Πηνελόπη Δέλτα: Μαρία Παπαφωτίου
Στέφανος Δέλτα: Νίκος Ορφανός
Γιατρός Φρίντμαν: Αργύρης Γκαγκάνης
Γραμματέας Γιατρού: Στέλιος Γιαννακός
Μαριάνθη: Ανθή Φουντά

Μουσική εκτέλεση: Κώστας Λώλος
Διεύθυνση Παραγωγής: Κατερίνα Διακουμοπούλου