Μελαχρινός Βελέντζας. Με το σεμινάριο «Από την ιδέα στην πράξη»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Ένα πολυσυλλεκτικό σεμινάριο με τίτλο «Από την ιδέα στην πράξη» παρουσιάζει ο Μελαχρινός Βελέντζας. Για δύο ημέρες, το Σάββατο 17 και την Κυριακή 18 Οκτωβρίου, ηθοποιοί, σκηνοθέτες αλλά και οποιοσδήποτε εργάζεται στον τομέα του Πολιτισμού θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει στο Playground for the arts τη διαδραστική μέθοδο διδασκαλίας του Μελαχρινού Βελέντζα. Η μέθοδος αυτή συνδυάζει με ευφάνταστο τρόπο, στοιχεία από το θέατρο, τη μουσική και τις επιστήμες της επικοινωνίας αλλά και της πολιτιστικής διαχείρισης.

Ηθοποιός, πιανίστας, επικοινωνιολόγος και καλλιτεχνικός παραγωγός, ο Μελαχρινός Βελέντζας μιλάει στο theatermag.gr για τους βασικούς άξονες του σεμιναρίου, τη σημασία της δημιουργίας ομάδας καθώς και το ρόλο του οράματος από την αρχή της διαδικασίας μέχρι την υλοποίηση.

Ο πολυσχιδής καλλιτέχνης που εδώ και δύο χρόνια ταξιδεύει με την παράσταση «Lemon», οργανώνει τις νέες παραστάσεις του «Lemon» για την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2021 σε όλη την Ελλάδα με το βανάκι των Experimento. Ξεκινάει πρόβες στο Θέατρο Πόρτα για το έργο «Cost of Living» της Martyna Majok σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου. Και ετοιμάζεται για το έργο «Εκτελούνται Μεταφοραί» που βασίζεται στο ομότιτλο διήγημά του.

Πώς προέκυψε η ιδέα για το σεμινάριο «Από την ιδέα στην πράξη»;

Μέχρι τη στιγμή που ο κορονοϊός προκάλεσε το σοκ που όλοι βιώνουμε στο πεδίο του θεάτρου και συνολικά των καλλιτεχνικών παραγωγών, διαρκώς γινόταν λόγος για τις 1.000 και πλέον παραστάσεις της Αθήνας, με το ερώτημα να αιωρείται: είναι καλό που έχουμε τόσες πολλές παραστάσεις ή όχι; Τώρα λοιπόν που περάσαμε στο άλλο άκρο, με την αμφιβολία ακόμα και για το αν θα γίνονται παραστάσεις, έχει έρθει η ώρα να συζητήσουμε πολύ σοβαρά πώς γίνονταν όλες αυτές οι παραστάσεις μέχρι σήμερα.

Με τι όρους; Είτε μιλάμε για μεγάλες είτε κυρίως για μικρές παραγωγές, που είναι και η βασική στόχευση της έρευνάς μου. Είναι προφανές πως από τις 1.000 και πλέον παραστάσεις, αρκετές από αυτές δεν ήταν παραγωγές για πολλούς λόγους που ως τώρα δε συζητούσαμε ανοικτά. Και τι εννοώ; Παραγωγή σημαίνει οργάνωση, σχέδιο και προγραμματισμός σε όλα τα επίπεδα. Παραγωγή σημαίνει πρόθεση και έρευνα ώστε η παράσταση να βρει το δικό της «κοινό». Παραγωγή σημαίνει να μπορείς να παράγεις για τον εαυτό σου όσα χρειάζεσαι για να ζήσεις.

Το να είσαι καλλιτέχνης είναι επάγγελμα. Το σεμινάριο αυτό φέρνει στο προσκήνιο την ιδέα για ανεξάρτητες παραγωγές, όπου οι καλλιτέχνες αναλαμβάνουν την ευθύνη απέναντι σε αυτό που παρουσιάζουν φροντίζοντας το έργο τους από την αρχή ως το τέλος. Σε όλους τους τομείς, εντός κι εκτός σκηνής. Αυτό είναι που προσδίδει τον τίτλο «Παραγωγή» σε αυτό που κάθε φορά παρουσιάζεται. Η ιδέα του σεμιναρίου απαντά σε αυτή την ανάγκη της εποχής.

Η ανεξάρτητη παραγωγή «Lemon» ταξιδεύει ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα από το 2018.(Φωτογραφία: Λουκία Μπατσή).

Γιατί είναι απαραίτητη η επικοινωνία και η οργάνωση παραγωγής μιας παράστασης;

Ας κάνουμε την εξής αντιστοιχία: ένας ηθοποιός ή μια ομάδα ηθοποιών παρουσιάζουν ένα έργο στο κοινό χωρίς να κάνουν απολύτως καμία πρόβα. Χωρίς δηλαδή να έχουν με κάποιο τρόπο οργανώσει τη δουλειά τους. Πώς θα ήταν αυτή η παράσταση; Και στη συνέχεια, πώς θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν τη δουλειά τους; Πώς θα μπορούσαν να μιλήσουν γι’ αυτή; Θα έλεγαν ψέματα; Αυτό που προτείνω μέσω του σεμιναρίου είναι πως όσο απαραίτητη είναι η δουλειά που γίνεται επί σκηνής άλλο τόσο απαραίτητη είναι και η αντίστοιχη δουλειά εκτός σκηνής.

Είναι δύο τομείς αλληλένδετοι και είναι η μεταξύ τους συνοχή κι επικοινωνία που εξασφαλίζει μία συνολική αισθητική πρόταση κι ένα όσο το δυνατόν ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ο ένας τομέας αντλεί απ’ τον άλλον, γι’ αυτό συνηθίζω να λέω πως η οργάνωση παραγωγής και η επικοινωνία είναι καλλιτεχνικές πράξεις και αυτές. Πρόθεσή μου είναι να εκτεθούν οι συμμετέχοντες σε μία σφαιρική προσέγγιση πάνω σε αυτό που κάνουν. Η ανάγκη μου για το σεμινάριο προκύπτει και από το τεράστιο κενό που υπάρχει σε εκπαιδευτικό επίπεδο μέσα στις δραματικές σχολές –η πλειοψηφία των ηθοποιών έχει άγνοια για τα απαραίτητα πρακτικά αλλά και θεωρητικά ζητήματα του πώς «τρέχει» μια παράσταση. Έτσι όταν ένα έργο ανεβαίνει συνήθως πάσχει από έλλειψη οργάνωσης.

Από την άλλη, όσον αφορά τις μικρές παραγωγές και την επικοινωνία τους, οι θεατές εξαντλούνται όταν εξαντληθούν οι συγγενείς και φίλοι των συντελεστών. Ειδικά στις περιπτώσεις μικρών ομάδων και άγνωστων ηθοποιών (όπως είμαι κι εγώ ο ίδιος) αυτό εκφράζεται ως αγωνία κι ενίοτε προεξοφλείται η πορεία μιας παράστασης. Με άλλα λόγια, στο μυαλό των συναδέλφων μου είναι πολύ δύσκολο να τα καταφέρει κανείς αν δεν είναι γνωστός, αν δεν έχει «πλάτες» και ούτω καθεξής. Το σεμινάριο λοιπόν που προτείνω απαντά σε αυτή την αγωνία με αισιοδοξία χρησιμοποιώντας ένα χειροπιαστό παράδειγμα που είναι η πορεία του «Lemon» από το 2018 μέχρι σήμερα. Με αφορμή αυτή τη μικρή παραγωγή συζητάμε με βάση τις ανάγκες των συμμετεχόντων τους τρόπους που μπορούν να ξεκινήσουν, να οργανώσουν και να επικοινωνήσουν τη δική τους ιδέα: με απλά λόγια να βρουν το δικό τους δρόμο και να τον υποστηρίξουν.

Το «Lemon» παρουσιάστηκε στο Μπάγκειον (Οκτώβριος 2019 – Φεβρουάριος 2020) για 42 συνεχόμενες sold-out παραστάσεις. Την παράσταση παρακολούθησαν περισσότεροι από 4.000 θεατές.(Φωτογραφία: Χάρης Γερμανίδης).

Με δύο λόγια πώς χρειάζεται να επικοινωνήσει κάποιος μια παράσταση ώστε να έχει επιτυχία;

Το ζητούμενο δεν είναι η επιτυχία. Πόσες και πόσες παραστάσεις δε διαφημίζονται με τίτλους όπως η επιτυχημένη παράσταση που συγκίνησε κοινό και κριτικούς με πάνω από τόσες χιλιάδες θεατές; Για πόσες παραστάσεις όμως αυτό ισχύει όντως; Είναι γνωστή η πρακτική των προσκλήσεων και των fake sold-out που οδηγούν ενδεχομένως στην παραπλάνηση των θεατών. Στο τέλος της ημέρας όμως, ο καλλιτέχνης γνωρίζει την αλήθεια και αυτό τις περισσότερες φορές τον πληγώνει. Οφείλουμε να διεκδικήσουμε έναν άλλον τρόπο να κάνουμε τα πράγματα. Πιο ειλικρινή. Γιατί αυτό θα βοηθήσει και τον κόσμο να καταλάβει τι ακριβώς δουλειά κάνουμε. Και ότι είναι δουλειά. Συνεπώς, ας μη συγχέουμε την επικοινωνία με τη δημιουργία της εικόνας προς τα έξω. Η εικόνα που έχουμε προς τα έξω είναι το αποτέλεσμα της επικοινωνίας που έχουμε με το ίδιο το έργο και τους συνεργάτες μας. Η επικοινωνία πρέπει να είναι η ειλικρινής αντανάκλαση αυτής της σχέσης. Η εμπειρία μου στο Lemon έδειξε πως αυτή την ειλικρίνεια ο κόσμος μπορεί να την αισθανθεί και την ανταμείβει διαδίδοντας μία τίμια δουλειά από στόμα σε στόμα.

Ποιος μπορεί να συμμετάσχει σε αυτό το σεμινάριο;

Όλοι ανεξαιρέτως. Γιατί όλα είναι Πολιτισμός. Στη χώρα που ζούμε το ζητούμενο πάντα είναι η έλλειψη οργάνωσης, ο προγραμματισμός και η σχεδίαση που απαντούν με συνέπεια στο αρχικό όραμα. Η συνέπεια αυτών των ελλείψεων επηρεάζει τον τρόπο που επικοινωνείται μια δουλειά. Το σεμινάριο λοιπόν απευθύνεται σε όλους όσοι θέλουν να προετοιμάσουν και να παρουσιάσουν μία υπεύθυνη δουλειά για την οποία θα αισθάνονται ωραία καθώς θα τη βλέπουν να εξελίσσεται και να έρχεται σε επαφή με τους θεατές.

Ποια είναι η μέθοδος διδασκαλίας;

Είναι ένα κατά βάση βιωματικό σεμινάριο που συνδυάζει θεατρικές τεχνικές, τη μουσική και το θεωρητικό υπόβαθρο από τα δύο μεταπτυχιακά που έχω κάνει στους τομείς της πολιτιστικής διαχείρισης (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και της επικοινωνίας (Limerick University, Ιρλανδία). Με αφορμή τις σημειώσεις μου από το ημερολόγιο της πορείας του Lemon -από το 2018 μέχρι σήμερα- θα μοιραστώ με τους συμμετέχοντες κυρίως τις αποτυχίες και τα λάθη. «Προσπάθησε ξανά. Απότυχε καλά. Απότυχε καλύτερα.» Διότι, μέσα από την κατανόηση αυτών των προσπαθειών οδηγείται τελικά κανείς στο δικό του προσωπικό δρόμο, στο να αρθρώσει το δικό του ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό λόγο σε συνεργασία πάντα με άλλους. Κύριο μέλημά μου είναι ο διάλογος με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των συμμετεχόντων σε σχέση με τις ιδέες τους και το πώς θα τις κάνουν πράξη.

Οι συμμετέχοντες θα ακούσουν παραδείγματα από την παράσταση «Lemon». Πώς ξεκινήσατε την επικοινωνία και την οργάνωσή της;

Τo παράδειγμα του Lemon είναι ενδεικτικό αυτού που υποστηρίζει το ίδιο το σεμινάριο: πώς δηλαδή ξεκινώ από μία ιδέα (εν προκειμένω από ένα θεατρικό μονόλογο) και καταφέρνω να την κάνω πράξη επικοινωνώντας την αποτελεσματικά με τον κόσμο. Όταν πρωτοδιάβασα το ποιητικό κείμενο του Baricco, συνδέθηκα αμέσως με τη φράση «κανείς δεν είναι ξεγραμμένος άμα έχει έτοιμη μία καλή ιστορία και κάποιων για να του τη διηγηθεί».

Αυτή η φράση εμπεριέχει τα βασικά που χρειάζεσαι για να κάνεις μία τίμια παράσταση τόσο εντός όσο κι εκτός σκηνής. Θες μια καλή ιστορία και θεατές να την παρακολουθήσουν. Καθώς βρέθηκαν οι κατάλληλοι συνεργάτες γι’ αυτό το έργο (είναι κι αυτό μέρος της οργάνωσης παραγωγής και της επικοινωνίας εντός της ομάδας που δημιουργείται για ένα κοινό όραμα), η ιδέα μιας παράστασης που θα ταξιδεύει με ανεξάρτητο τρόπο και πρωτότυπο ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα (π.χ. εν πλω, σε καρνάγιο, στο Μπάγκειον, σε φεστιβάλ κ.λ.π.) άρχιζε να παίρνει σάρκα και οστά.

Δεν υπάρχει πιο κατάλληλος άνθρωπος να μιλήσει για το έργο του καλλιτέχνη από τον ίδιο. Αυτό συμβαίνει από την πρώτη μέρα των προβών. Είναι μία δυναμική διαδικασία που εξελίσσεται μαζί με το έργο. Με απλά λόγια, το έργο δεν είναι ένα, αλλά δύο. Αυτό που ο θεατής θα δει στη σκηνή από τους ηθοποιούς και αυτό που εκτυλίσσεται στην αθέατη πλευρά και φτάνει ως τον άνθρωπο που του κόβει το εισιτήριο στην είσοδο του θεάτρου. Αυτά τα δύο έργα, εάν δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και δεν είναι οργανωμένα, υπάρχει πρόβλημα που διαμορφώνει την τελική εικόνα και την αίσθηση του καλλιτέχνη και των θεατών γι΄ αυτό που παρουσιάζεται.

Δυστυχώς, η συνήθης πρακτική ζημιώνει το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, είναι φορές που καλλιτέχνες και ομάδες αναθέτουν την οργάνωση και κυρίως την επικοινωνία της παράστασης σε διάφορους «ειδικούς» οι οποίοι συχνά επικοινωνούν ένα έργο που ούτε καν έχουνε δει. Προτείνω λοιπόν την άμεση σύνδεση του καλλιτέχνη με το έργο του σε όλα τα επίπεδα.

Πόσο εύκολο είναι για μια νέα θεατρική ομάδα ή για έναν νέο καλλιτέχνη να αναλάβει και το κομμάτι της οργάνωσης μιας παράστασης;

Είναι δύσκολο, κυρίως γιατί δεν είμαστε συνηθισμένοι σε μία τέτοια πολύπλευρη προσέγγιση του έργου. Ή θεωρούμε πως είναι άλλο η υποκριτική και άλλο η επικοινωνία ή η οργάνωση. Κι όμως, αυτά τα δύο ενυπάρχουν το ένα μέσα στο άλλο. Για παράδειγμα, το Lemon επικοινωνείται με πρωτότυπο τρόπο: με το να εγκαταλείπουμε λεμόνια με φράσεις του έργου στο δρόμο. Η ιδέα αυτή (επικοινωνία) μου γεννήθηκε καθώς εργαζόμουν πάνω στο ρόλο μου (υποκριτική).

Αυτή τη συνδυαστική δυνατότητα την έχει ο ηθοποιός αρκεί ν’ αντιληφθεί τον εαυτό του ως καλλιτέχνη, έναν δηλαδή άνθρωπο που συνθέτει τα πράγματα. Δε λέω ότι πρέπει ένας καλλιτέχνης να τα κάνει όλα. Μπορεί να είναι διαφορετικοί οι άνθρωποι που εργάζονται πάνω σε μια ιδέα, αλλά σίγουρα πρέπει να υπάρχει πολύ καλή επικοινωνία ανάμεσα στους διαφορετικούς ρόλους, γιατί αυτό βοηθά και τη δουλειά του καθένα ξεχωριστά και φυσικά το συνολικό παραγόμενο αποτέλεσμα, τη συνολική αισθητική.

Δηλαδή δεν προτείνω ένα one-(wo) man show. Χωρίς να λέω ότι δεν μπορεί να υπάρξει. Οφείλει όμως ο καλλιτέχνης να εμπλουτίζει τις γνώσεις του και την πρακτική του εμπειρία σε όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς. Σε κάθε περίπτωση, «If you gonna try, go all the way».

Επόμενα σχέδια;

Το σεμινάριο ταξιδεύει, όπως και το Lemon, σε άλλες πόλεις. Μετά την Αθήνα, θα βρεθώ στη Λάρισα (Λίντο Οργανισμός 31/10 και 1/11), ενώ θα ακολουθήσει η Θεσσαλονίκη και η Κόρινθος. Παράλληλα, ξεκινάμε πρόβες στο Θέατρο Πόρτα για το έργο «Cost of Living» της Martyna Majok σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου, έναν άνθρωπο που εκτιμώ πάρα πολύ. Αυτή την περίοδο, οργανώνω τις παραστάσεις του Lemon για την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2021 σε όλη την Ελλάδα με το βανάκι των Experimento και οι οποίες θα περιλαμβάνουν χωριά, πρωτότυπες παραστάσεις σε μη αναμενόμενους θεατρικούς τόπους και τα μεγάλα Φεστιβάλ της Αθήνας. Τέλος, βρίσκομαι στη φάση της έρευνας για την επόμενη παραγωγή με τίτλο «Εκτελούνται Μεταφοραί». Το έργο βασίζεται στο ομότιτλο διήγημά μου και μιλά για το πώς η ασθένεια μας αποκαλύπτει τον τρόπο που ζούμε στη σύγχρονη εποχή. Είναι μια αληθινή ιστορία βασισμένη σε φανταστικά γεγονότα.

Πληροφορίες

Σεμινάριο επικοινωνίας και οργάνωσης παραγωγής

«Από την ιδέα στην πράξη» με τον Μελαχρινό Βελέντζα

Ημέρες: Σάββατο 17 και Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2020

Ώρες: 12.00 – 16.00

Συνολική διάρκεια: 8 ώρες

Χώρος διεξαγωγής: Playground for the arts, Βουτσαρά 4-6, Βοτανικός

Yποβολή συμμετοχών: https://forms.gle/z1WzuSFtZ6wftSa86

Προθεσμία: ;έως Πέμπτη 15 Οκτωβρίου

Κόστος: 90 ευρώ (+ΦΠΑ)

Early bird: 70 ευρώ (+ΦΠΑ) | Μέχρι Δευτέρα 5 Οκτωβρίου

Για ομάδες 3 ατόμων και άνω ισχύει η τιμή των 70 ευρώ (+ΦΠΑ)

Για όσους διαμένουν εκτός Αθηνών θα υπάρχει η δυνατότητα εξ αποστάσεως παρακολούθησης κατόπιν συνεννόησης

Πληροφορίες: 6977 77 38 75 & και στο email experimentoproductions@gmail.com

Facebook event: http://bit.do/fJJt8

Facebook: https://www.facebook.com/experimento.gr/

Instagram: https://www.instagram.com/lemon_experimento/

*Θα τηρηθεί αυστηρά το υγειονομικό πρωτόκολλο.

Βιογραφικό Μελαχρινού Βελέντζα

Ο Μελαχρινός Βελέντζας γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (Πανεπιστήμιο Πειραιώς). Φοίτησε στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα των Μ.Μ.Ε. Πολιτιστική Διαχείριση (Πάντειο Πανεπιστήμιο), ενώ το 2013 σπούδασε με υποτροφία στο μεταπτυχιακό τμήμα Marketing, Consumption & Society (Limerick, Ιρλανδία). Στη συνέχεια παρουσίασε στον Καναδά (Carleton University) τη διπλωματική του εργασία με θέμα Η λειτουργία της μουσικής στη διαφήμιση. Η σχέση του με τη μουσική και το πιάνο ξεκίνησε στην ηλικία των έξι ετών με κλασσικές σπουδές και ανώτερα θεωρητικά που συνεχίστηκαν με μαθήματα jazz αυτοσχεδιασμού και αρμονίας. Έχει εργαστεί σε πολιτιστικούς χώρους δημιουργώντας και αναπτύσσοντας την ταυτότητά τους. Στο θέατρο εργάζεται ως ηθοποιός και μουσικός έχοντας παρακολουθήσει σεμινάρια με τους Θωμά Μοσχόπουλο, Μιχαήλ Μαρμαρινό, Ελένη Σκότη κ.α. Το 2018 ίδρυσε το ανεξάρτητο δίκτυο καλλιτεχνικής έρευνας και παραγωγής, τους Experimento. Τo Lemon, η πρώτη του παραγωγή, ταξιδεύει ως site-specific παράσταση και παρουσιάζεται πότε στη στεριά, πότε στη θάλασσα και πότε κάπου ανάμεσα αναδεικνύοντας το moto Θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές και προτείνοντας ένα μοντέλο ανεξάρτητης παραγωγής και πολιτιστικής αποκέντρωσης. Εισηγείται κύκλους σεμιναρίων με επίκεντρο την επικοινωνία και την οργάνωση παραγωγής. Δεν πιστεύει στην εξειδίκευση, αλλά στη σφαιρική προσέγγιση των πραγμάτων, μια διαδικασία που απελευθερώνει το άτομο και τις δυνατότητές του. Τέλος, δεν πιστεύει στους τίτλους και τις ταμπέλες: είμαστε ό,τι φέρουμε μέσα μας. Άλλωστε, το όνομά του είναι Μελαχρινός, αλλά μελαχρινός δεν είναι.