Κυριακή Σπανού: «Τα Αγάλματα Περιμένουν» στο Ηρώδειο

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Μια πικρή κωμωδία επιστημονικής φαντασίας για τη σχέση μας με την αρχαιότητα σκηνοθετεί η Κυριακή Σπανού. Πρόκειται για την παράσταση του έργου «Τα Αγάλματα Περιμένουν» του Ανδρέα Φλουράκη που θα δούμε στις 27 Σεπτεμβρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Η Καλλιτεχνική Διευθύντρια Θεσσαλικού Θεάτρου μιλάει για την παράσταση η οποία διαπραγματεύεται τη σχέση της σύγχρονης ζωής με την Ελληνική αρχαιότητα με αφετηρία την έννοια της Απόκρυψης.

Η επιτυχημένη επιχείρηση της Απόκρυψης  όλων των αρχαιολογικών θησαυρών των Ελληνικών Μουσείων ξεκίνησε, αμέσως, με την είσοδο της Ελλάδας στον Πόλεμο το 1940 και ολοκληρώθηκε πριν μπουν οι Γερμανοί στην Ελλάδα. Μέρα και νύχτα, πολίτες και αρχαιολόγοι αποκαθήλωναν τα αγάλματα από τις βάσεις τους, τα περιτύλιγαν προσεκτικά, τα κατέγραφαν και τελικά τα έθαβαν σε τάφρους που άνοιγαν μέσα στα μουσεία και στις αυλές τους. Τα χάλκινα και τα χρυσά αποθηκεύτηκαν στις θυρίδες της Τράπεζας της Ελλάδας. Όταν επισκέφτηκαν οι Γερμανοί το Αρχαιολογικό Μουσείο, τον οδυνηρό Απρίλιο του 1941, περπάτησαν σε άδειες αίθουσες.

Να ξεκινήσουμε με δύο λόγια (ή και περισσότερα) για το Θεσσαλικό Θέατρο και την δουλειά σας εκεί ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια; 

Οι λέξεις κλειδιά είναι άνοιγμα στην κοινωνία (θεατρικό εργαστήριο – σεμινάρια για εκπαιδευτικούς – masterclasses- Συνέργεια με την Δευτεροβάθμια εκπαίδευση για το πρότζεκτ «Στα Τοπία του Αρχαίου Δράματος» όπου το Θεσσαλικό είναι μέντορας κ.ά.), εξωστρέφεια (Κινητή μονάδα «Θεσσαλικό on the road» που ταξιδεύει εκτός Λάρισας, παραστάσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, συνέργειες με φορείς της πόλης κ.ά). Χτίζουμε τη διακριτή ταυτότητα του Θεσσαλικού Θεάτρου και όσον αφορά στο ρεπερτόριο. Το πρώτο έργο που σκηνοθέτησα ως καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεσσαλικού Θεάτρου ήταν, σε δική μου διασκευή, «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο», που αναφέρεται στις εξεγέρσεις του κάμπου. Το δεύτερο έργο ήταν «Η Στέλλα με τα Κόκκινα γάντια» που ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία πέρσι – Δεκέμβριος 2019- και σημειώνω εδώ ότι είμαστε οι μόνοι που τιμήσαμε το έτος Μελίνα Μερκούρη, ανεβάζοντας αυτό το έργο. Μια άλλη λέξη κλειδί είναι η δημιουργία θιάσου (ανσάμπλ) μια ομάδα νέων ηθοποιών που στηρίζουν το έργο του θεάτρου. Καλλιτεχνικό άνοιγμα σε καλλιτέχνες και διαφορετικά είδη. Είμαι περήφανη που πάμε στο Ηρώδειο με έργο σύγχρονου Έλληνα συγγραφέα (δεν ανακαλώ κάτι ανάλογο) γεγονός που δείχνει την τόλμη να προτείνουμε κάτι νέο, ως Θεσσαλικό Θέατρο. Και σας θυμίζω ότι τον περασμένο Οκτώβριο ταξιδέψαμε στο Βιετνάμ, στο Ανόι για να πάρουμε μέρος στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου 2019 με  «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο» και γυρίσαμε με 5 βραβεία.

Θα θέλατε να μας πείτε για το νέο έργο του Ανδρέα Φλουράκη; Πότε το διαβάσατε, ποιες ήταν οι σκέψεις σας; 

Η ιδιαιτερότητα αυτού του πρότζεκτ είναι ότι συνομολογήθηκε με τον Ανδρέα. Ο ενθουσιασμός γι΄ αυτό το θέμα πέρασε από μένα στο Φλουράκη, μαζί με τον προβληματισμό, πώς μιλάς για τα αγάλματα σήμερα, ένα θέμα εντελώς αντιδραματικό, δηλαδή πώς μιλάς για τη σχέση μας με την αρχαιότητα μέσα στον καταιγισμό των εικόνων της παγκοσμιοποιημένης εποχής μας.

Πώς αποφασίσατε να το σκηνοθετήσετε; 

Όπως είπα προηγουμένως,  δημιουργήθηκε από κοινού προκειμένου εκείνος να το γράψει και εγώ να το σκηνοθετήσω. Αλλά η συγκυρία για να το ανεβάσει το Θεσσαλικό Θέατρο είναι το καλοκαίρι του κορωνοϊού, αφ΄ενός γιατί το ΥΠΠΟΑ άνοιξε τους αρχαιολογικούς χώρους και αυτό το έργο είναι σχεδιασμένο για να μπει σε ένα τέτοιο διάλογο με τους χώρους και αφ΄ ετέρου γιατί το ερώτημα που θέτει το έργο: «Τι θα σώζαμε σε μια κατάσταση κινδύνου σήμερα;» γίνεται περισσότερο από επείγον αυτή τη στιγμή, που με την πανδημία γίνεται φανερό, πόσο ανοχύρωτοι είμαστε  μέσα στην ψευδή αμεριμνησία της ασφάλειας και της ηρεμίας. Ειδικότερα για τον τόπο μας, το ερώτημα τί θα σώζαμε – είναι για μένα – ζήτημα ζωής και θανάτου. Ο Καβάφης γράφει Υπήρξεν έτι το άριστον εκείνο, Ελληνικός—ιδιότητα δεν έχ’ η ανθρωπότης τιμιοτέραν αυτή η ιδιότης, που  έχει να κάνει με την αξία της δημοκρατίας, της απορίας, της γνώσης, της έρευνας, της ανάτασης του βλέμματος και της κοινότητας είναι σε άμεσο κίνδυνο.

Τι διαπραγματεύεται η παράσταση «Τα Αγάλματα Περιμένουν»; 

Τι θα σώζαμε σε μια κατάσταση κινδύνου, ατομικά και κοινωνικά.  Πώς βιώνουμε στην καθημερινότητά μας  τα μνημεία (τα αγάλματα) που μας περιβάλλουν.

Η παράσταση συνδυάζει το αφηγηματικό στοιχείο από ντοκουμέντα της εποχής της Απόκρυψης του 1940, με τη μυθοπλασία. Τι θα ακούσουμε επί σκηνής από το στόμα των ηθοποιών; 

Το αφηγηματικό στοιχείο – που είναι  η εισαγωγή του έργου – αφορά σε μαρτυρίες της Απόκρυψης του 1940, κυρίως της Σέμνης Καρούζου. Κεντρικός ρόλος που συνέχει το χθες με το σήμερα είναι ο Αρχαιολόγος (τον υποδύεται ο ηθοποιός Θανάσης Ζέρβας) που παραληρηματικά, σαν επιμνημόσυνη δέηση αναφέρεται στους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Μπρος στα μάτια του περνούν οι χαοτικές εικόνες των σημερινών ανθρώπων (των μελλοντικών αγαλμάτων) που αντιδρούν αλλοπρόσαλλα στην έκκληση να θάψουν τα αγάλματα γιατί υπάρχει η απειλή ότι θα μας τα πάρουν σήμερα. Μια γλυκόπικρη κωμωδία επιστημονικής φαντασίας…

Ποιοι είναι οι ρόλοι που ερμηνεύουν οι επτά ηθοποιοί; 

Η παράσταση οργανώνει το σύγχρονο «Χορό» ενός αέναου πάρτι απ΄ τον οποίο ξεπηδούν οι χαρακτήρες αυτού του πολύπτυχου μωσαϊκού  (που είναι τα αγάλματα του μέλλοντος). Εκτός απ΄το Θανάση Ζέρβα που υποδύεται τον αρχαιολόγο και έναν σημερινό αρχαιολάτρη πατέρα, η Μαρσέλα Λένα αφηγείται τις μαρτυρίες της Σέμνης Καρούζου, και παίζει μια New Age κυρία που ερωτεύεται ένα άγαλμα αφού του κάνει φενγκ σούι, μία Αλβανίδα καθαρίστρια και μία ελαφρόμυαλη clubber που αλλάζει μέσα στον κίνδυνο. Ο Χρήστος Κορδελάς κάνει έναν απατεωνίσκο αρχαιοκάπηλο, έναν «μυθομανή» ερωτευμένο και έναν εξωγήινο. Η Αθηνά Σακαλή μια σημερινή έφηβο, μια καθαρίστρια και μια κυκλοθυμική ερωτευμένη. Ο Ηρακλής Τζαφέτας, έναν δύσπιστο απατεώνα, έναν απελπισμένο αλεξιπτωτιστή και τον δεύτερο εξωγήινο του έργου. Η Ανδρομάχη Μακρίδου ένα άγαλμα με χιούμορ και ο Παναγιώτης Τόλιας με την Βάνα Σλέιμαν είναι μέλη του «Χορού» των μελλοντικών αγαλμάτων.

Κατά τη γνώμη σας ποια είναι η σχέση μας με τον πολιτισμό του τόπου μας; 

Είναι μια σχέση αμφίθυμη εδώ και δύο αιώνες, που η άγνοια την κάνει ασήκωτο βαρίδι από τη μια πλευρά -γιατί πώς να αναμετρηθείς με ένα τεράστιο «γίγαντα» που τον αγνοείς – και από την άλλη η γνώση αυτού του παρελθόντος έχει εμπνεύσει την καλύτερη πλευρά μας, με θαυμαστά αποτελέσματα. Στο χέρι μας είναι να φτιάξουμε τις αφηγήσεις της γενιάς μας γι’ αυτή την πολύπλοκη σχέση.

Ποια ήταν η έρευνα που κάνατε για το ανέβασμα της παράστασης; 

Η έρευνά μου για την Απόκρυψη είναι η συνέχεια της έρευνάς μου για τους «Ξένους Περιηγητές» στην Ελλάδα, ένα πρότζεκτ του 2011 με τον τίτλο «Dance me to the end of Greece…1 Ξένοι Περιηγητές στην Ελλάδα», που το έκανα στο Επιγραφικό Μουσείο, το οποίο ήταν στην Κατοχή ένα από τα μέρη που κρύφτηκαν οι θησαυροί του Αρχαιολογικού Μουσείου. Εκεί άκουσα πρώτη φορά γι΄ αυτή την τεράστια και μοναδική επιχείρηση. Κοιτάξτε, είναι μια αναζήτηση μιας άλλης οπτικής γωνίας που φωτίζει έξω από την κοινοτυπία τη σχέση μας με την αρχαιότητα. Αυτό που μας συνδέει με τον Ανδρέα  Φλουράκη είναι η αγάπη μας για τους σημερινούς ανθρώπους και τη σχέση τους με το χθες. Σκηνοθέτησα αυτό το έργο έχοντας μπροστά μου τη στάση της δεκαεξάχρονης κόρης μου, που βαριέται τα αρχαία στο σχολείο, που κουράζεται στα μουσεία και αναρωτήθηκα τί θα ενέπνεε αυτή τη γενιά.

Ποια ήταν η συμμετοχή του Ανδρέα Φλουράκη σε αυτήν; 

Ο Ανδρέας Φλουράκης είναι μια ιδιαίτερη συγγραφική φωνή στην Ελλάδα, που συνδυάζει ένα υπερρεαλιστικό χιούμορ με απρόβλεπτες ανατροπές και νοηματικές διαισθητικές παρεμβάσεις. Ο αποσπασματικός του λόγος αποτυπώνει το βλέμμα ενός σύγχρονου ταξιδιώτη που αφήνει τις εικόνες που τον περιβάλλουν να τον κατοικήσουν και να τις μετατρέψει σε μια ροή λόγου που απελευθερώνει το ασυνείδητο του ανθρώπου. Μια από τις αγαπημένες μου σκηνές είναι η Αγαλματιά, όπου δύο καθαρίστριες  προσπαθούν να κρύψουν ένα άγαλμα και η πράξη της ταφής τις οδηγεί απ΄ το θρήνο, στη γιορτή του νέου γεννήματος της γης που χωνεύει ό,τι της δίνουμε και μας το δίνει κάτι άλλο, καινούριο. Φαντάζονται πάνω στο άγαλμα να φυτρώνει ένα νέο δέντρο που γίνεται αγαλματιά και αντί για φύλλα έχει μικρούς Κούρους και Κόρες… Τι απίστευτη εικόνα!

Πληροφορίες παράστασης

«Τα Αγάλματα Περιμένουν»

Θεατρικό έργο: Ανδρέας Φλουράκης

Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Κυριακή Σπανού

Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαρία Παπουτσή

Σκηνικά: Άση Δημητρολοπούλου

Κοστούμια :Ολυμπία Σιδερίδου

Κίνηση: Αναστασία Μπρουζιώτη

Πρωτότυπη μουσική: Δεσποινίς Τρίχρωμη

Σχεδιαστής φωτισμών: Γιώργος Τέλλος

Βοηθός σχεδιαστή φωτισμών: Φωτεινή Ματζόγλου

Υπεύθυνος Παραγωγής: Νίκος Γεωργάκης

Επιμέλεια ήχου: Γρηγόρης Καραφέρης

Κατασκευή σκηνικού: Φρέντυ Γκίζας, Αχιλλέας Τζάνακας, Χρήστος Καράκης, Νίκος Ανδριανόπουλος

Κατασκευή κοστουμιών: Νικολέττα Καΐση

Ηχογράφηση μίξη: Γιώτης Παρασκευαΐδης – Studio Aux

Φωτογραφίες παράστασης: Γιάννης Χατζηαντωνίου

Αφίσα:  Μουτζούρα

Βίντεο/trailer: Life of film Productions

Παίζουν  οι ηθοποιοί:  Θανάσης Ζέρβας, Χρήστος Κορδελάς, Μαρσέλα

Λένα, Ανδρομάχη Μακρίδου, Αθηνά Σακαλή, Βάνα Σλέιμαν, Ηρακλής

Τζαφέτας, Παναγιώτης Τόλιας.

Πού: Ωδείο Ηρώδου του Αττικού

Πότε: 27 Σεπτεμβρίου 2020, στις 21.00

Εισιτήρια: από 10 ευρώ, Προπώληση www.viva.gr

Χορηγοί: Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Λάρισας, Συνεταιριστική Τράπεζα  Θεσσαλίας