Canto Soave: Με έμπνευση τους ύμνους της μεσαιωνικής συνθέτριας Hildegard von Bingen
3 Μαρτίου 2020
Άλκηστη Ηλιάδη: «Το «Ψ.» είναι μια ιστορία για τα στόματα που (μας) κλείνουν και (μας) κλείνουμε»
5 Μαρτίου 2020
Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου
Στο Θέατρο Άβατον τρεις καλλιτέχνες συνεργάζονται σε δύο παραστάσεις που ανεβαίνουν κάθε Δευτέρα και Τρίτη. Πρόκειται για τα θεατρικά έργα «Φροσύνη» και «Πασού» που έχει γράψει ο Στέφανος Παπατρέχας και σκηνοθετεί μαζί με τον Λάζαρο Βαρτάνη. Και τους δύο ρόλους ερμηνεύει η Σύνθια Μπατσή. Οι τρεις φίλοι και συνεργάτες μιλούν στο theatermag για τις δύο παραστάσεις, για τα θέματα που τους απασχολούν ως καλλιτέχνες καθώς και για τα δύο ιστορικά πρόσωπα που στάθηκαν πηγή έμπνευσης για το όλο αυτό εγχείρημα.
Πώς προέκυψε η συγγραφή των έργων «Φροσύνη» και «Πασού»;
Στέφανος Παπατρέχας: «Ήρθαν και με βρήκαν. Νομίζω αυτό συμβαίνει πάντα. Έτσι συνέβη και εδώ. Την “Φροσύνη” άρχισα να τη γράφω κατόπιν προτροπής ενός φίλου Γιαννιώτη και την “Πασού” κατόπιν συζήτησης με έναν άλλο φίλο μετά την παράσταση της “Φροσύνης” πέρυσι. Ωστόσο, έχουν πολύ διαφορετική πορεία συγγραφής. Στη “Φροσύνη” έχοντας ήδη γράψει αρκετές σκέψεις μου και μικρά αποσπάσματα, άρχισα να με ηχογραφώ σε αυτοσχεδιασμούς πάνω στο πρόσωπο της Κυρα-Φροσύνης. Ό,τι μου άρεσε το κρατούσα και άρχισα να το αναπτύσσω στο χαρτί πια. Μετά έγινε η σύνδεση των κομματιών αυτών και η δημιουργία ενός ενιαίου μονολόγου, οι διορθώσεις, τα κοψίματα, οι προσθήκες κ.λ.π. Με εξαίρεση μίας σελίδας που έγραψα και πρόσθεσα αργότερα μετά από συζητήσεις με τον Λάζαρο Βαρτάνη και τη Σύνθια Μπατσή, στην “Πασού” έγραψα την αρχή και έφτασα στο φινάλε, έτσι όπως είναι τώρα. Δεν είχα δηλαδή σκόρπια αποσπάσματα. Είχα φυσικά την εμπειρία της “Φροσύνης” και συγγραφικά, αλλά και παραστασιακά».
Ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού από τον πρώτο κύκλο παραστάσεων;
Στέφανος Παπατρέχας: «Η “Φροσύνη” πέρσι είχε πολύ μεγάλη ανταπόκριση. Είχε πολύ κόσμο και κυρίως έντονες και θετικές εντυπώσεις, πράγμα που συνεχίζεται φέτος τόσο στη “Φροσύνη” όσο και στην “Πασού”. Είναι τρομερά συγκινητικό να βλέπεις ένα δικό σου κομμάτι, τις σκέψεις σου, τους προσωπικούς σου προβληματισμούς και αναζητήσεις να αγγίζουν και να συγκινούν τον κόσμο. Και είναι υπέροχο να σου επιστρέφεται με το θερμό χειροκρότημα και το θαυμασμό των άλλων, η εξαντλητική και δύσκολη δουλειά που έριξες.
Πώς είναι η συνεργασία σας με τον Λάζαρο Βαρτάνη πάνω στη σκηνοθεσία;
Στέφανος Παπατρέχας: «Καταπληκτική. Με όλη τη σημασία της λέξης: κατά της πλήξης. Δε βαριέμαι ποτέ να συνεργάζομαι και να δημιουργώ με τον Λάζαρο. Είναι ουσιώδης, παθιασμένος και δίνεται ολόψυχα σε ό,τι του αρέσει. Ήταν μεγάλη η χαρά όταν μου είπε πως του άρεσε το κείμενό μου και ήθελε να το σκηνοθετήσουμε μαζί, γιατί ήξερα πόσο καλή δουλειά θα γίνει. Με τον Λάζαρο δουλεύουμε με αμοιβαία εμπιστοσύνη και θαυμασμό. Συμπληρωνόσαστε σε πολλά σημεία και μας ενώνει η κοινή αισθητική και η τελειομανία. Θέλουμε το ίδιο πράγμα, οπότε τα περισσότερα γίνονται χωρίς καν να πρέπει να το αναλύσουμε ο ένας στον άλλο».
Ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν ως καλλιτέχνη;
Στέφανος Παπατρέχας: «Η ευθύνη των επιλογών μας και των πράξεών μας. Η αδικία. Το πόσο καλά οι άλλοι μας γνωρίζουν, πόσο καλά ξέρουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Η σχέση δημιουργού και δημιουργήματος. Η μοίρα και η τύχη. Η μοναξιά. Ο έρωτας. Ο χρόνος. Πρόσφατα άρχισε να με απασχολεί πολύ και το αν υπάρχει μία απόλυτη αλήθεια ή η αλήθεια έχει πολλά κομμάτια και ο καθένας βιώνει το δικό του κομμάτι. Αυτό το τελευταίο πιστεύω θα με απασχολήσει συγγραφικά στο μέλλον».
Πώς έχετε κινηθεί σκηνοθετικά, ποια είναι η αισθητική των δύο παραστάσεων;
Λάζαρος Βαρτάνης: «Δουλέψαμε για αρκετό καιρό κάνοντας “τραπέζι” και αναλύοντας λέξη προς λέξη και τα δυο έργα. Στη συνέχεια δουλέψαμε πάρα πολύ με αυτοσχεδιασμούς. Από τον Αθανάσιο Διάκο μέχρι τη Θεά Ήρα! Και καταγράφαμε με τον Στέφανο, καθ΄ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, πράγματα που μας άρεσαν. Κάποια τα κρατήσαμε, άλλα τα τροποποιήσαμε. Το σημαντικότερο για μας ήταν η Σύνθια και η ερμηνεία της και όχι το να κάνουμε επίδειξη ωραίων ιδεών. Ωραίες ιδέες έχουμε όλοι. Στην πορεία έπρεπε να φτιαχτεί το πλαίσιο των παραστάσεων. Το σκηνικό τους, τα κοστούμια, η μουσική, τα φώτα, η φωτογράφιση. Τίποτα δεν έπρεπε να βρίσκεται τυχαία πάνω στη σκηνή. Ούτε να είναι τυχαία “βαμμένο” για παράδειγμα, αλλά πολύ συγκεκριμένα αυτό που μας άρεσε. Για τη φωτογράφιση της “Φροσύνης” ας πούμε θέλαμε οπωσδήποτε το υγρό στοιχείο. Πήραμε τη Σύνθια, τη φοβερή μας φωτογράφο Ναταλία Β. και μπήκαμε όλοι μαζί στη θάλασσα. Μπορεί οι γύρω να μας κοιτούσαν σαν εξωγήινους αλλά εμείς θέλαμε αυτή την αισθητική. Την πολύ συγκεκριμένη. Χαίρομαι γιατί όλοι οι συνεργάτες μας ήταν ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος».
Ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν ως καλλιτέχνη;
Λάζαρος Βαρτάνης: «Έχω μια αυστηρότητα έως και εμμονή με τις επιλογές. Δεν θέλω να συμμετέχω σε τίποτα που θα μου αρέσει λίγο. Θέλω να μου αρέσει πάρα πολύ. Αλλιώς βαριέμαι. Μου είχε κάνει ένα σχόλιο ένας καθηγητής μου στη σχολή, βλέποντας εξετάσεις υποκριτικής στο τρίτο έτος, ότι όταν κάτι μου αρέσει είμαι καλός σε αυτό. Όταν βαριέμαι, είμαι πολύ πολύ κακός και φαίνεται. Το κρατάω σαν φυλακτό γιατί είχε δίκιο. Δεν θέλω να βάλω ούτε στιγμή τα χρήματα πάνω από τα “θέλω” μου. Προτιμώ παράλληλα να κάνω κι άλλες δουλειές εκτός θεάτρου για βιοποριστικούς λόγους. Καλλιτεχνικά θέλω να γεράσω και να είμαι περήφανος για αυτά που έχω κάνει. Αυτό, λοιπόν, με απασχολεί και καλλιτεχνικά. Μου αρέσουν τα έργα που φέρνουν τους ήρωες αντιμέτωπους με τις επιλογές τους. Οι σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στους ανθρώπους. Οι διαδρομές που χωρίζουν τα άτομα με διαφορετικά “θέλω”, διαφορετική σκέψη και ο τρόπος που και άλλοι παράγοντες (η οικογένεια, η κοινωνία, ο έρωτας, ο φόβος, τα όνειρα) διαμορφώνουν τον καθένα μας».
Πώς επιλέξατε τη Σύνθια Μπατσή για τους ρόλους της «Φροσύνης» και της «Πασού»;
Λάζαρος Βαρτάνης: «Μόλις διάβασα τη “Φροσύνη”, ο πρώτος και ο μόνος άνθρωπος που μου ήρθε στο μυαλό ήταν η Σύνθια. Είναι μια ηθοποιός με τρομερό αυτοσαρκασμό, χιούμορ, δεν φοβάται να ξεδιπλώσει όλη την γκάμα της, βαθιά συγκινητική όταν χρειάζεται, άμεση, δοτική, όμορφη αλλά όχι νάρκισσος – σιχαίνομαι τους νάρκισσους ηθοποιούς – έχει εξαιρετική πλάκα ως άνθρωπος, ακούει πάρα πολύ καλά αυτό που της λες και φυσικά είναι γύρω στα 20 χρόνια φίλη μου. Ο Στέφανος έγραψε ένα κείμενο που χρειαζόταν όλα τα παραπάνω στοιχεία. Είμαι σίγουρος ότι καμία άλλη δεν θα μπορούσε να το κάνει όπως αυτή. Η “Πασού” γράφτηκε με γνώση ότι θα είναι η Σύνθια. Ήταν οργανωμένο το έγκλημα τη δεύτερη φορά. Είμαι πραγματικά περήφανος που είμαι μέρος και μέλος αυτής της ιστορίας που λέγεται “Φροσύνη” και “Πασού”. Ο Στέφανος είναι πραγματικά ένας καταπληκτικός καλλιτέχνης».
Ποιοι είναι οι ρόλοι που ερμηνεύετε στις δύο παραστάσεις και πώς θα σας δούμε πάνω στη σκηνή;
Σύνθια Μπατσή: «Και στις δύο αυτές παραστάσεις έχουμε μια ηθοποιό που στην πρώτη περίπτωση αυτοσχεδιάζει πάνω στην Κυρα–Φροσύνη και στη δεύτερη πάνω στην Πασού. Οπότε μιλάμε για τρεις ρόλους: της σύγχρονης ηθοποιού, της Φροσύνης και της Πασούς. Η ηθοποιός είναι μια νέα γυναίκα που επιστρέφει στο σπίτι της μετά την πρόβα και συλλέγει πληροφορίες για το ρόλο που καλείται να ενσαρκώσει. Συνδυάζει αυτές τις πληροφορίες με τα δικά της βιώματα και φτάνει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η Φροσύνη είναι μια γυναίκα που έζησε από το 1773 μέχρι το 1801. Δεν ακολουθούσε τα πρότυπα των γυναικών που ζούσαν εκείνη την περίοδο. Δεν ήταν μια γυναίκα κλεισμένη στο σπίτι. Απολάμβανε τη ζωή, συναναστρεφόταν άντρες, είχε πολιτικά ενδιαφέροντα και ήταν καλλιεργημένη. Ούσα παντρεμένη και με παιδιά, ερωτεύεται τον Μουχτάρ, τον γιο του Αλή Πάσα. Την ερωτεύεται και εκείνος παράφορα και συνάπτει παράνομο ερωτικό δεσμό με τον κατακτητή. Επιλέγει να ζήσει το έντονο πάθος της και καταλήγει να τιμωρήθει για αυτό όταν ο Αλή διατάζει τον πνιγμό της στη λίμνη των Ιωαννίνων. Η Πασού είναι η νόμιμη σύζυγος του Μουχτάρ, κόρη του Πασά του Βερατίου. Είναι και αυτή πολύ ερωτευμένη με τον ίδιο άντρα, τον άντρα της. Αλλά αυτή η γυναίκα βιώνει διαρκώς την απόρριψη. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να ξανακερδίσει αυτό που δικαιωματικά της ανήκει. Εδώ έχουμε μια γυναίκα πιο μαζεμένη και συνεσταλμένη που αφού εξαντλεί όλους τους τρόπους προσπάθειας και τρώει απανωτές απορρίψεις μεταλλάσσεται και αποφασίζει να εκδικηθεί ζητώντας από τον Αλή Πασά τον πνιγμό της Φροσύνης. Σε αυτούς τους δύο μονολόγους μια ηθοποιός καλείται να ενσαρκώσει δύο διαφορετικές γυναίκες δίνοντάς μας την ίδια ιστορία από δύο διαφορετικές οπτικές».
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Στέφανο Παπατρέχα και τον Λάζαρο Βαρτάνη;
Σύνθια Μπατσή: «Τα τελευταία δυο χρόνια, η καλύτερη ευχή που δίνω σε φίλους ηθοποιούς είναι να έχουν την τύχη να συνεργαστούν με τον Λάζαρο και τον Στέφανο. Οι πρόβες της Φροσύνης πέρσι αλλά και της Πασούς φέτος ήταν για μένα οι πιο δημιουργικές γενικά τα τελευταία 13 χρόνια που δουλεύω στο θέατρο. Ο Στέφανος και ο Λάζαρος είναι ένα ιδανικό σκηνοθετικό δίδυμο! Είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους. Αβίαστα όμως ισορροπούν και αλληλοσυμπληρώνονται. Δουλέψαμε με αυτοσχεδιασμούς, εμμονή στις λεπτομέρειες, συνδυάζοντας όλων τις προτάσεις και με μεγάλη εμπιστοσύνη μεταξύ μας. Αισθάνομαι πολύ ευγνώμων για όλο αυτό».
Ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν ως καλλιτέχνη;
Σύνθια Μπατσή: «Με απασχολούν τα σύγχρονα θέματα, τα ζητήματα και οι προβληματισμοί που ενώνουν και χωρίζουν σήμερα τον κόσμο, αλλά προτιμώ να τα βλέπω μέσα από το φίλτρο της ιστορίας και όχι από την οπτική της ευκαιριακής επικαιρότητας».
Πληροφορίες παραστάσεων
«Φροσύνη»
Κείμενο: Στέφανος Παπατρέχας
Σκηνοθεσία: Λάζαρος Βαρτάνης – Στέφανος Παπατρέχας
Σκηνικά – Κοστούμια: Έλλη Εμπεδοκλή
Μουσική: Σίσσυ Βλαχογιάννη
Σχεδιασμός φωτισμών: Λευτέρης Παυλόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Καναβός
Φωτογραφίες – Trailer – Σχεδιασμός αφίσας: Ναταλία Β.
Επικοινωνία παράστασης: Μαριάννα Παπάκη – Νώντας Δουζίνας
Στην παράσταση ακούγεται η φωνή του Αιμίλιου Χειλάκη
Ερμηνεύει η Σύνθια Μπατσή
Πού: Θέατρο Άβατον, Ευπατριδών 3, Κεραμεικός (Μετρό Κεραμεικός), τηλ. 2103412689
Πότε: από 17 Φεβρουαρίου 2020 και κάθε Δευτέρα στις 20.30
Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά
Εισιτήρια: 10 ευρώ (κανονικό), 8 ευρώ (φοιτητικό), 5 ευρώ (ανέργων)
«Πασού»
Κείμενο: Στέφανος Παπατρέχας
Σκηνοθεσία: Λάζαρος Βαρτάνης – Στέφανος Παπατρέχας
Σκηνικά – Κοστούμια: Έλλη Εμπεδοκλή
Μουσική: Σίσσυ Βλαχογιάννη
Σχεδιασμός φωτισμών: Ευγενία Μακαντάση
Βοηθός σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Καναβός
Φωτογραφίες – Trailer: Ναταλία Β.
Σχεδιασμός αφίσας – Επεξεργασία φωτογραφιών: Λιλή Νταλανίκα
Επικοινωνία παράστασης: Μαριάννα Παπάκη – Νώντας Δουζίνας
Στην παράσταση ακούγεται η φωνή της Λυδίας Φωτοπούλου
Ερμηνεύει η Σύνθια Μπατσή
Πού: Θέατρο Άβατον, Ευπατριδών 3, Κεραμεικός (Μετρό Κεραμεικός), τηλ. 2103412689
Πότε: από 18 Φεβρουαρίου 2020 και κάθε Τρίτη στις 20.30
Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά
Εισιτήρια: 10 ευρώ (κανονικό), 8 ευρώ (φοιτητικό), 5 ευρώ (ανέργων)
Τα έργα «Φροσύνη» και «Πασού» κυκλοφορούν από την Κάπα Εκδοτική σε ενιαία έκδοση. Την «Φροσύνη» προλογίζει η Έρη Ρίτσου. Την «Πασού» προλογίζει ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος.
