Ο Χρήστος Θάνος σκηνοθετεί το έργο «Όφις και Κρίνο» του Νίκου Καζαντζάκη

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Στο υπόγειο του Bios στην Πειραιώς 84, οι δύο ηθοποιοί στέκονται όρθιοι όσο μπαίνουν οι θεατές στην αίθουσα. Το σκηνικό είναι λιτό, δύο δοκοί βρίσκονται μπροστά τους και εκείνοι μουρμουρίζουν κάτι που σε κάνεις να σκεφτείς ότι για κάτι δύσκολο προετοιμάζονται. Και όντως είναι δύσκολο το κείμενο «Όφις και Κρίνο» του Νίκου Καζαντζάκη, ωστόσο οι λέξεις βγαίνουν με τόση ευφράδεια από τον Χρήστο Θάνο και την Ηρώ Μπέζου, οι δυο τους συντονίζονται με τέτοια ευκολία, αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοσυγκρούονται που έχεις την αίσθηση ότι βιώνουν κάθε του φράση.

Πρόκειται για το πρώτο λογοτεχνικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη που γράφτηκε το 1905 και εκδόθηκε έναν χρόνο μετά υπό το φιλολογικό ψευδώνυμο «Κάρμα Νιρβαμή». Έχει τη μορφή ημερολογίου και περιγράφονται σ’ αυτό οι νεανικές ανησυχίες του για τη ζωή και τον θάνατο, τη γυναίκα και τον έρωτα. Πηγή έμπνευσης του βιβλίου είναι η ερωτική ιστορία του Καζαντζάκη με την Ιρλανδέζα καθηγήτρια αγγλικών Καθλήν Φορντ.

Ο Χρήστος Θάνος ξαναδιάβασε το βιβλίο πριν από έναν χρόνο και αυτό ήταν η αρχή για να δουλέψει πάνω στη θεατρική προσαρμογή του έργου παρέα με την Ηρώ Μπέζου και να το σκηνοθετήσει στη σκηνή του Bios. Ο ηθοποιός που υπογράφει τη σκηνοθεσία και τη μουσική της παράστασης μιλάει στο theatermag για το έργο, τη συνεργασία του με την Ηρώ Μπέζου που μαζί αποδίδουν την τόσο έντονη και δυνατή ατμόσφαιρα του κειμένου.

«Είχα την τύχη να μεγαλώσω μέσα σε πολλά βιβλία και ένα από αυτά ήταν το “Όφις και Κρίνο” το οποίο αγαπούσαν πολύ και οι δύο μου γονείς. Κάποια στιγμή το διάβασα στην εφηβεία πιθανώς παροτρυνόμενος από τη μητέρα μου» λέει ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Χρήστος Θάνος. «Η αλήθεια είναι ότι πριν από έναν χρόνο το τράβηξα από τη βιβλιοθήκη χωρίς να θυμάμαι αν το είχα διαβάσει ή όχι και άρχισα να το ξεφυλλίζω. Δεν ήταν απλώς ότι το είχα διαβάσει, αλλά ήταν μια εμπειρία αρκετά μεταφυσική, παρότι δεν έχω καμία συμπάθεια στη μεταφυσική διαδικασία, ούτε και πιστεύω σε κάτι τέτοιο. Ωστόσο, διάβαζα τις φράσεις και ήταν σα να το ήξερα, σα να ήταν βιωματικές μου φράσεις, σα να ήταν δικές μου φράσεις και σκέψεις. Κάποια στιγμή συζητούσαμε με την Ηρώ ότι θέλουμε να συνεργαστούμε και πέρυσι τον Φεβρουάριο μπήκαμε στη διαδικασία να ψάξουμε κείμενα και να προτείνουμε ο ένας στον άλλον. Μεταξύ άλλων της έδωσα το “Όφις και Κρίνο”. Ταυτιστήκαμε πολύ στο πάθος μας για αυτό το κείμενο, την συγκίνησε βαθιά και έτσι μπήκαμε στη διαδικασία της δραματοποίησης του κειμένου. Προσωπικά δεν με απασχολεί αν ένα κείμενο είναι αμιγώς θεατρικό ή διήγημα ή αποτέλεσμα divised, αρκεί να είναι κάτι το οποίο εκείνη τη στιγμή δεν μπορώ να σταματήσω να το σκέφτομαι. Οπότε ότι και να είναι θα ασχοληθώ με αυτό».

«Το σκεπτικό ήταν να είμαστε και οι δύο το ίδιο άτομο, ο ζωγράφος ο οποίος γράφει το ημερολόγιο και να μοιραζόμαστε τις δύο διαφορετικές πτυχές του καλλιτέχνη» συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Η Ηρώ, ως κορίτσι, ανέλαβε την πιο φωτεινή πλευρά του καλλιτέχνη και εγώ την πιο σκοτεινή του. Δεν θα είχε ενδιαφέρον να πούμε ότι η Ηρώ θα αναπαρίστανε την κοπέλα, δεν θα είχε κάποια νόημα για εμάς δημιουργικά. Και λειτούργησε πολύ καλά γιατί δουλέψαμε καταπληκτικά με την Ηρώ. Το λέω και το ξαναλέω, γιατί η συνεργασία μου με την Ηρώ είναι εντυπωσιακή. Είναι εντυπωσιακό πόσο κοινά συγκινηθήκαμε με αυτό κείμενο, πόσο κοινά το αντιληφθήκαμε και πόσο επικοινωνήσαμε κατά τη διάρκεια των προβών. Παρότι ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, πρώτη φορά έκανα τόσο εύκολα μια παράσταση. Μου βγήκε πολύ αβίαστα και δεν εννοώ χωρίς πνευματικό κόπο, αλλά χωρίς πρακτικό κόπο. Σε όλη τη διαδικασία ήταν όλα πολύ θετικά, η Ηρώ ήταν πολύ δεκτική σε ότι είχα στο μυαλό μου και της έφερνα στην πρόβα και επίσης ότι εκείνη έφερνε και πρότεινε ήταν πολύ εύστοχο. Είναι μια πολύ όμορφη διαδικασία όταν ο ηθοποιός μπορεί να αφεθεί, να εξωτερικεύσει αυτό που έχει μέσα του. Δεν είναι εύκολο, τουλάχιστον για μένα είναι πολύ δύσκολο γιατί έχω μια συστολή ως προς αυτό. Οπότε είναι πολύ σημαντικό εξ αρχής από τις πρόβες να νιώθεις ασφαλής με τον άνθρωπο που δουλεύεις και σιγά σιγά να αρχίζεις να εξωτερικεύεις αυτά τα στοιχεία, να τα ενώνεις με τον συνάδελφό σου και να συμπλέεις μαζί του. Εάν δεν υπάρχει αυτή η άνεση στην πρόβα, δεν μπορείς να το βγάλεις και επί σκηνής και να το παρουσιάσεις στον κόσμο. Το κείμενο είναι μια αφήγηση, ένα ημερολόγιο που ξεκινάει από τις 2 Μαΐου και ολοκληρώνεται στις 25 Μαρτίου. Λατρεύουμε πολύ και οι δύο μια συγκεκριμένη ημερομηνία, την 25η Αυγούστου. Είναι ένα κεφάλαιο που αποφασίσαμε να το διαβάσουμε προς το κοινό, γιατί είχαμε την αγωνία μέσα στη θεατρική πορεία και διαδικασία για ένα τόσο δύσκολο κείμενο, γιατί είναι ένα δύσκολο κείμενο έχει δύσκολες λέξεις, δύσκολες έννοιες, είναι βαθιά υπαρξιακό το οποίο το διαβάζεις και το ξαναδιαβάζεις. Μπορεί να διαβάσεις μια ημερομηνία και να χρειαστεί να τη διαβάσεις δύο τρεις φορές για να τη συλλάβεις και να σε προβληματίσει. Εμείς σαφέστατα δεν θα μπορούσαμε να έχουμε την απαίτηση να αντιλαμβάνεται ο θεατής τις πλήρεις έννοιες ανά πάσα στιγμή, αλλά αυτό που έπρεπε να κάνουμε είναι να παρουσιάσουμε όσο γίνεται την ατμόσφαιρα του κειμένου, την ένταση, τη δύναμή του και την πορεία του. Από εκεί και πέρα υπήρχε αυτή η ημερομηνία, λοιπόν, την οποία είχαμε μεγάλη ανάγκη να την πούμε στους ανθρώπους που έρχονται να μοιραστούν αυτή τη διαδικασία μαζί μας και να την αντιληφθούν όσο πιο καθαρά γίνεται. Οπότε αποφασίσαμε να μην την παρουσιάσουμε θεατρικά, αλλά να τη διαβάσουμε στο κοινό, γι’ αυτό και κάποια στιγμή σταματάμε την παράσταση, ανάβουμε τα φώτα και διαβάζουμε αυτό το κείμενο. Γιατί όταν διαβάζεις έχεις τη δυνατότητα να μιλήσεις πιο αργά, να απευθυνθείς στο κοινό και συνήθως γίνεσαι πιο αντιληπτός. Αυτή η ημερομηνία έχει μια φράση που εμένα με συνταράσσει πάντα και λέει “η σκέψη μας θα γίνει  σκέψη των άλλων γενεών και θα έρθουν μέρες που θα κρυώνουν οι άνθρωποι και θα ζητούν ζωή και ζεστασιά γύρω στον ισημερινό. Και η τελευταία μάνα θα γεννήσει το τελευταίο παιδί και ο λυγμός της ανθρωπότητας και του κόσμου θα ακουστεί σαν βλαστημιά και ούτε καν θα ταράξει τα άλλα άστρα που θα κυλούν στους όμορφους και όλο χαμόγελο ουρανούς”. Αυτή η σκέψη είναι για μένα συγκλονιστική και είναι από τα ωραιότερα πράγματα που έχω διαβάσει ποτέ και γι’ αυτό δεν ήθελα να περάσει στο κοινό έτσι απλά».

Πληροφορίες παράστασης

«Όφις και Κρίνο»

Κείμενο: Νίκος Καζαντζάκης

Θεατρική προσαρμογή: Ηρώ Μπέζου – Χρήστος Θάνος

Σκηνοθεσία – Μουσική: Χρήστος Θάνος

Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης

Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης

Γραφιστικά: Γιάννης Καρδάσης

Παραγωγή: Εμείς – Ομάδα Συλλογικού Πολιτισμού

Ερμηνεύουν: Ηρώ Μπέζου, Χρήστος Θάνος

Πού: Bios. Basement, Πειραιώς 84, τηλ. 210 3425335

Πότε: από 20 Ιανουαρίου 2020 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη  στις 21.00. Έως 14 Απριλίου 2020

Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Εισιτήρια: 12 ευρώ (κανονικό) και 8 ευρώ (μειωμένο, φοιτητικό, ανέργων, άνω των 65)