Σοφία Καζαντζιάν: «Το θέατρο που αγαπάω είναι εκείνο που ξεβολεύει»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Δεκαέξι πρόσωπα από το σύνολο του έργου του Φραντς Κάφκα ζωντανεύουν στη σκηνή του Θεάτρου Altera Pars. Η Σοφία Καζαντζιάν υπογράφει τη σκηνοθεσία, τη θεατρική διασκευή και τις χορογραφίες της παράστασης «Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα», την οποία παρουσίασε τον περασμένο Ιανουάριο στη γενέτειρα του Τσέχου συγγραφέα, την Πράγα. Η σκηνοθέτις μιλάει για την ανατρεπτική μαύρη κωμωδία όπου ερμηνεύει και η ίδια διάφορους ρόλους, το γέλιο, τη συγκίνηση που μαζί με τις ερμηνείες των υπόλοιπων ηθοποιών ταξιδεύουν το θεατή στον ατμοσφαιρικό κόσμο του ιδιοφυούς συγγραφέα.

Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με τον Φραντς Κάφκα;

Ο Φραντς Κάφκα είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας. Έχω καταπιαστεί ως γλωσσολόγος με το έργο του και είχα τη χαρά να ανεβάσω και ως σκηνοθέτης/χορογράφος δουλειά μου γι’ αυτόν τον σπουδαίο λογοτέχνη στην Πράγα. Ήταν όμως ανάγκη και επιθυμία μου να ανεβάσω επί σκηνής το έργο του με έναν τρόπο που δεν έχει γίνει ποτέ… ως μαύρη κωμωδία. Ο Κάφκα άλλωστε, διάβαζε τα έργα του στους στενούς του φίλους ως κωμωδίες. Η παράσταση αυτή είναι μία παράσταση άκρως καφκική, που πραγματικά διεισδύει στο μυαλό του Φραντς Κάφκα.

Υπογράφετε τη σκηνοθεσία, τη χορογραφία και τη θεατρική διασκευή της παράστασης. Πώς έχετε συνθέσει τους 16 χαρακτήρες;

Πρόκειται για χαρακτήρες σύμβολα του έργου του Κάφκα, στους οποίους κάθε θεατής μπορεί να δει τον εαυτό του, αλλά και πρόσωπα της ζωής του, όπως ο πατέρας του, στο πρόσωπο του οποίου πιστεύω ότι πολλοί θα δουν το δικό τους πατέρα. Δε χρειάζεται να έχεις διαβάσει το έργο του Κάφκα για να τη δεις. Είναι σίγουρο όμως πως μετά την παράσταση, θα το διαβάσεις!

Τι συμβαίνει … «Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα»; Τι θα δούμε στη σκηνή του θεάτρου Altera Pars;

Προκειμένου να ξεφύγει από έναν κόσμο που στα μάτια του μοιάζει φυλακή, ο Κάφκα αποφασίζει να κρυφτεί εκεί που κανείς δε θα ψάξει… στο λαβύρινθο του μυαλού του. Μπορείς όμως τελικά να ξεφύγεις από τη ζωή και ποιός είναι ο παράλογος; Ο κόσμος ή εσύ;

Συνεργάζεστε με τέσσερις ηθοποιούς και ερμηνεύετε και εσείς. Πώς έχετε κινηθεί σκηνοθετικά;

Ο Μάριος Ιορδάνου ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα και οι υπόλοιποι ηθοποιοί αλλάζουμε επί σκηνής ρόλους. Η ιδιαιτερότητα μίας τέτοιας παράστασης είναι οι λεπτές ερμηνευτικές αποχρώσεις και οι διαφορετικές καταστάσεις από τις οποίες περνάνε οι ηθοποιοί με ένα ρυθμό καταιγιστικό, γεμάτο χιούμορ και ανατροπές. Η δημιουργία μίας απόλυτα καφκικής ατμόσφαιρας, το πάντρεμα του ρεαλιστικού με το σουρεαλιστικό, ο ρυθμός και η αισθητική της παράστασης ήταν ο κύριος στόχος. Κάθε έργο, κάθε συγγραφέας που φέρει ένας σκηνοθέτης επί σκηνής πρέπει να αφορά το σήμερα, το τώρα. Η παράσταση αυτή αφορά το τώρα αλλά και το πριν και το μετά. Αφορά τον άνθρωπο κάθε εποχής. Γι’ αυτό ο θεατής ταυτίζεται και γελά, ταυτίζεται και συγκινείται, ταυτίζεται και φεύγει με μία ουσιαστική ψυχική ανάταση.

Ποιος είναι ο ρόλος που ερμηνεύετε;

Είναι αρκετοί. Ερμηνεύω την Κατσαρίδα/ alter ego του Κάφκα, τον Καλλιτέχνη της πείνας, την αγαπημένη του Κάφκα, Μιλένα, το δικαστή και άλλους.

Γιατί τα έργα του Κάφκα είναι τόσο αγαπητά στο κοινό;

Γιατί ο Κάφκα είσαι εσύ, είμαι εγώ, είναι όσοι νιώθουμε ότι δεν αρμενίζουμε εμείς στραβά, αλλά ο γιαλός είναι στραβός. Όλα είναι θέμα οπτικής. Πώς να μην ταυτιστείς με ένα συγγραφέα που λέει «ο μοναδικός ίσιος δρόμος είναι του ονείρου», «η τέχνη είναι μια εκστρατεία για την αλήθεια», «όποιος διατηρεί τη δυνατότητα να βλέπει την ομορφιά δε γερνάει ποτέ»; Το ξεχωριστό όμως στην παράστασή μας είναι ότι ο κόσμος δε θα δει μόνο το συγγραφέα. Θα δει τον άνθρωπο Κάφκα και θα ταυτιστεί με τον άνθρωπο Κάφκα, που καταπιέζεται σε μία δουλειά που δε διάλεξε, που έρχεται σε σύγκρουση με τον πατέρα του, που φλερτάρει, ερωτεύεται, που παίζει με το σκύλο του, που γελάει, που νιώθει μόνος, που προσπαθεί να ζήσει, όπως όλοι.

Η παράσταση παρουσιάστηκε πέρυσι στην Πράγα. Θα θέλατε να μας πείτε για αυτή τη συνεργασία; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού εκεί;

Το ταξίδι στην Πράγα ήταν μία εμπειρία μοναδική. Ο κόσμος ήταν συγκινητικός και η υποδοχή του έργου συγκλονιστική. Ήταν όμως ξεχωριστό και για έναν ακόμα λόγο το ταξίδι αυτό. Έχω πάει και άλλες φορές στο παρελθόν στην Πράγα, μία πόλη μαγική, αλλά πρώτη φορά την είδα μέσα από τα μάτια ενός συγγραφέα και αυτό καθιστά το ταξίδι ένα ταξίδι στο χρόνο. Περπατήσαμε στα βήματά του, πήγαμε στο σπίτι που γεννήθηκε, στο σπίτι που έζησε μετά, στο Μουσείο Κάφκα, εκεί που συνήθιζε να πίνει τον καφέ του, στον τάφο του. Ήρθαμε σε επικοινωνία με Τσέχους που γνωρίζουν το έργο του και μάθαμε πληροφορίες για τη ζωή του, οι οποίες δεν είναι γνωστές και τις έχουμε πλέον εντάξει στην παράσταση.

Ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν ως καλλιτέχνιδα;

Η τέχνη για εμένα δεν είναι μία μορφή απεικόνισης της πραγματικότητας, αλλά ένα μέσο – ίσως το πιο δυνατό – για να τη χτίσεις. Δε μου αρέσει ο ρεαλισμός, γιατί δε μου αρέσει αυτός ο κόσμος. Μου αρέσει το παράλογο γιατί το βρίσκω πιο λογικό από το λογικό. Μου αρέσει ο καλλιτέχνης και ο θεατής που δεν επαναπαύονται, που δε βολεύονται, γιατί δυστυχώς όπως έλεγε ο Κάφκα «συχνά είναι πιο ασφαλές να είσαι αλυσοδεμένος από το να είσαι ελεύθερος». Το θέατρο που αγαπάω είναι εκείνο που ξεβολεύει.

Πληροφορίες παράστασης

«Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα»

Σκηνοθεσία/Θεατρική διασκευή/Χορογραφίες: Σοφία Καζαντζιάν

Μουσική επιμέλεια/ Σχεδιασμός φωτισμού: Μάριος Ιορδάνου

Σκηνογραφία/Ενδυματολογία: Βαλεντίνο Βαλάσης

Ηχοληψία: Χριστόφορος Τσακιρόπουλος

Φωτογραφία: Κατερίνα Σβορώνου

Βοηθός σκηνοθέτη: Μελπομένη Φιλίππου

Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου

Πρωταγωνιστούν: Μάριος Ιορδάνου, Σοφία Καζαντζιάν, Πάνος Βουτσινάς, Βαλεντίνο Βαλάσης, Ακριβή Μαλισσόβα, Στυλιάνα Περατικού

Πού: Θέατρο Altera Pars, Μεγάλου Αλεξάνδρου 123, Αθήνα, τηλ. 210 3410011

Πότε: 8, 9, 15 και 16 Φεβρουαρίου 2020, κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 18.00

Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Εισιτήρια: 15 ευρώ

Προπώληση: 12 ευρώ (μέσω viva.gr)

Info

Ο Μάριος Ιορδάνου και η Σοφία Καζαντζιάν, έχοντας διαγράψει μία εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία με τις θεατρικές τους παραστάσεις στο εξωτερικό (Παρίσι, Βερολίνο, Μόναχο, Ζυρίχη, Μόσχα, Λονδίνο, Δουβλίνο, Πράγα κ.α.) και έχοντας βραβευτεί από την Unesco για τη διεθνή ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού, δημιουργούν μία μοναδική παράσταση για έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ου αιώνα. Η παράσταση που τελεί υπό την αιγίδα του Τσέχικου Κέντρου Πολιτισμού «Αθήνα», θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του 1ου Πανελλήνιου Φεστιβάλ Παραλόγου, το οποίο διοργανώνουν και επιμελούνται καλλιτεχνικά η Σοφία Καζαντζιάν και ο Μάριος Ιορδάνου. Στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, περιλαμβάνονται επίσης οι παραστάσεις της ομάδας της Σοφίας Καζαντζιάν La Familia, «Στα ίχνη του Αλμπέρ Καμύ» (1/2/2020) για τον Αλμπέρ Καμύ, και «Τα άνθη του Κακού» (2/2/2020) του Σαρλ Μπωντλαίρ.