Ο Φίλιππος Ζαρφειάδης σκηνοθετεί δύο διαφορετικές παραστάσεις με τον κοινό τίτλο «Ο Αγώνας τους»

Sharing is caring!

Από τη Μαριλένα Θεοδωράκου

Μέσα από ντοκουμέντα και άγνωστες μαρτυρίες των επιζώντων του ολοκαυτώματος, των ομοφυλόφιλων ανδρών και των τσιγγάνων, ο Φίλιππος Ζαρφειάδης γράφει και σκηνοθετεί δύο ξεχωριστές παραστάσεις υπό τον τίτλο «Ο Αγώνας τους». Το κοινό έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει δύο διαφορετικά έργα («Οι Κούκλοι» και «Οι Τσιγγάνοι») σε δύο διαφορετικές ημέρες (Τετάρτη και Πέμπτη) στο θέατρο Άβατον. Ο σκηνοθέτης μιλάει στο theatermag για την έρευνα που έκανε, τους ρόλους που ερμηνεύει και για την κοινή συνισταμένη των δύο παραστάσεων που αφορά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Χίτλερ σε μία από τις πιο εγκληματικές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας.

Πώς αποφασίσατε να γράψετε και να σκηνοθετήσετε αυτό το έργο;

Θυμάμαι ότι ήμασταν πέρυσι το χειμώνα στο καμαρίνι του θεάτρου Άβατον με τους συνεργάτες μου από την προηγούμενη θεατρική μου δουλειά «Το αγκάθι της Ακακίας» και συζητούσαμε όλοι μαζί για το ποιο θα μπορούσε να είναι το θέμα της επόμενης δουλειάς μας. Όλοι λέγαμε τις ιδέες μας. Ανάμεσα στις προτάσεις που ακούστηκαν, ο Θωμάς Αντωνόπουλος, ο όποιος παίζει στους «Κούκλους», έκανε την πρόταση να ασχοληθούμε με τους τσιγγάνους. Η ιδέα μου άρεσε πολύ, καθώς πιστεύω ότι σε αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει δοθεί το ενδιαφέρον και η προσοχή που τους αξίζει. Θυμάμαι πως το ίδιο κιόλας βράδυ γύρισα σπίτι και ξεκίνησα κατευθείαν έρευνα για την ιστορία τους, για τα έθιμά τους, τις παραδόσεις και τη γλώσσα τους. Όταν έπεσε στα χέρια μου ένα άρθρο για το ολοκαύτωμα των τσιγγάνων, αμέσως κατάλαβα πόσα λίγα γνώριζα και εγώ εκείνη τη δεδομένη στιγμή για αυτό το θέμα. Αμέσως πήρα την απόφαση να γράψω και να σκηνοθετήσω μία παράσταση για το ολοκαύτωμα των τσιγγάνων. Στη διάρκεια της έρευνάς μου διάβασα και είδα πολλά. Είδα την ταινία «Bent» του Μάρτιν Σέρμαν όπου ανακάλυψα ότι γνωρίζουμε επίσης πολύ λίγα για το ολοκαύτωμα των ομοφυλόφιλων, των ανθρώπων δηλαδή που φορούσαν το ροζ τρίγωνο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κάπως έτσι γεννήθηκαν οι δύο αυτές παραστάσεις με τον κοινό τίτλο-ομπρέλα «Ο ΑΓΩΝας τους».

Ποιο είναι το υλικό που χρησιμοποιήσατε και η έρευνα που κάνατε;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν υπάρχουν πολλές πηγές και πολλές αναφορές εκεί έξω, ούτε για το ολοκαύτωμα των τσιγγάνων ούτε για το ολοκαύτωμα των ομοφυλόφιλων. Αφενός, σχετικά με τους τσιγγάνους το πρόβλημα είναι, πέρα από το στερεότυπο και τις προκαταλήψεις που συνοδεύουν συνήθως αυτούς τους ανθρώπους, το γεγονός ότι οι τσιγγάνοι δεν έχουν γραπτή παράδοση. Το γεγονός αυτό δυσκολεύει πολύ μια επισταμένη και οργανωμένη έρευνα. Αφετέρου, σχετικά με τους ομοφυλόφιλους, οι μαρτυρίες δεν είναι αρκετές, καθώς η ομοφυλοφιλία παρέμεινε εκτός νόμου και μετά από την απελευθέρωση από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ανθρώπων αυτών. Πολλοί από τους κρατούμενους που σώθηκαν δεν θέλησαν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τον κόσμο έτσι ώστε να μπορέσουν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Οι πηγές μου και για τις δύο παραστάσεις ήταν κυρίως διατριβές και έρευνες από τα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και της Ελλάδας, το διαδίκτυο, ντοκιμαντέρ, υλικό από το Άουσβιτς και από διάφορα μουσεία του Βερολίνου.

Οι «Κούκλοι» κάθε Τετάρτη και «Οι Τσιγγάνοι» κάθε Πέμπτη. Θα θέλατε να μας πείτε γι’ αυτή τη διαφορετική συνθήκη, όπου το κοινό μπορεί να παρακολουθήσει δύο ξεχωριστές παραστάσεις;

Ο θεατής θα έχει τη δυνατότητα να δει δύο διαφορετικές παραστάσεις από δύο διαφορετικούς θιάσους ηθοποιών, με κοινή συνισταμένη και στις δύο παραστάσεις το ίδιο ιστορικό γεγονός: τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Χίτλερ. Οι δύο παραστάσεις έχουν διαφορετική κειμενική και σκηνοθετική προσέγγιση. «Οι Τσιγγάνοι» είναι περισσότερο θέατρο-ντοκουμέντο, ενώ στους «Κούκλους» υπάρχει περισσότερη μυθοπλασία. Παρά τις διαφορές, η αισθητική των παραστάσεων είναι κοινή. Προσπάθησα να ακολουθήσω κοινή αισθητική γραμμή και για τα δύο έργα. Επίσης, στο σημείο αυτό είναι καλό να αναφέρω ότι υπάρχει ένα ενιαίο εισιτήριο στα 15 ευρώ για όποιον θέλει να παρακολουθήσει και τις δύο παραστάσεις.

Ποια είναι τα θέματα των δύο παραστάσεων;

Στους «Κούκλους» η κεντρική ιστορία είναι ανάμεσα σε δύο άνδρες, σε έναν άνδρα με ροζ τρίγωνο και σε έναν άνδρα με μαύρο τρίγωνο, και στη σχέση που δημιουργείται ανάμεσα σε αυτούς τους δύο κατά τη διάρκεια της καταναγκαστικής τους εργασίας. Είναι αναγκασμένοι κάθε μέρα, στο ίδιο σημείο, να μεταφέρουν χαλίκια από τη μία πλευρά στην άλλη. Είναι μία δουλειά χωρίς καμία παραγωγική χρησιμότητα. Ανάμεσα στις σκηνές των δύο αυτών ανδρών υπάρχουν διάφορες ιστορίες, οι οποίες παρεμβάλλονται, μέσα από τις οποίες ο θεατής θα μάθει για τη ζωή στο Βερολίνο του μεσοπολέμου μέσα από πραγματικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τη ζωή της πόλης κατά τη διάρκεια της ανόδου της εξουσίας του Χίτλερ. Στους «Τσιγγάνους», ο θεατής θα παρακολουθήσει ένα ιστορικό, ένα χρονικό για το πώς ξεκίνησαν οι άνθρωποι αυτοί και ήρθαν από την Ανατολή στην Ευρώπη, για το πώς κατάφεραν να επιβιώσουν αντιμετωπίζοντας τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις από τους Ευρωπαίους και στη συνέχεια τη γκετοποίησή τους από τη χιτλερική Γερμανία μέχρι και την κατάληξή τους στα στρατόπεδα του Άουσβιτς.

Πώς έγινε η επιλογή των ηθοποιών;

Γενικότερα δεν είμαι πολύ αυστηρός με τους ηθοποιούς, γιατί είμαι και ο ίδιος ηθοποιός. Επομένως, γνωρίζω πολύ καλά τα συναισθήματά τους, τις φοβίες τους, τις ανασφάλειές τους. Είμαι αυστηρός μόνο όταν βλέπω τεμπελιά. Την τεμπελιά σ’ έναν καλλιτέχνη δεν τη συγχωρώ. Επίσης, δεν κάνω παραδοσιακή ακρόαση στους ηθοποιούς. Δεν τους ζητάω να μου πουν κάποιον μονόλογο, δεν τους ζητάω να διαβάσουν κάποιο κείμενο, δεν τους στήνω απέναντί μου και τους ζητάω να κάνουν τον οποιοδήποτε αυτοσχεδιασμό. Θέλω πρώτα να τους γνωρίσω, θέλω πρώτα να ξέρω με ποιους έχω να κάνω και στη συνέχεια προχωράμε στην ανάγνωση του κειμένου και στις πρόβες. Είχαμε διάφορες δυσκολίες σχετικά με τους ηθοποιούς, καθώς από το ένα έργο αποχώρησαν σχεδόν τέσσερις ηθοποιοί, μέχρι να καταλήξουμε στο τελικό casting. Ο καθένας βέβαια για τους δικούς του λόγους. Όπως και να έχει, το θετικό από όλη αυτή την ιστορία είναι πως αρχικά οι τέσσερις συνεργάτες μου από την προηγούμενή μου δουλειά είναι και φέτος μαζί μου και αυτό μου δίνει σιγουριά και χαρά, καθώς με εμπιστεύτηκαν ξανά, για μία ακόμη φορά.

Ποιος είναι ο ρόλος που ερμηνεύετε στην κάθε παράσταση;

Στους «Κούκλους» ερμηνεύω τον άνδρα με το ροζ τρίγωνο, έναν άνδρα ο οποίος είναι ο παλιός του στρατοπέδου και ο όποιος θα έκανε το οτιδήποτε έτσι ώστε να μπορέσει να καταφέρει να επιβιώσει στις δύσκολες και απάνθρωπες συνθήκες. Στους «Τσιγγάνους», όπως και όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί, ερμηνεύω διάφορους ρόλους και όχι μονάχα έναν.

Ποιες ήταν οι σκέψεις και οι συζητήσεις που κάνετε με τους υπόλοιπους συντελεστές κατά τη διάρκεια των προβών;

Κατά τη διάρκεια των προβών δώσαμε βάση μαζί με τους υπόλοιπους συντελεστές στο να δείξουμε τον δέοντα σεβασμό απέναντι στα θύματα του ναζισμού. Και οι δύο παραστάσεις βασίζονται σε πραγματικές μαρτυρίες των επιζώντων και για αυτόν το λόγο θέλησα να είμαστε όλοι πολύ προσεκτικοί ως προς το κείμενο, την εκφορά του και την ερμηνεία του.

Ποια είναι τα θέματα που σας αγγίζουν και που θέλετε να μεταφέρετε στο κοινό μέσω του θεάτρου;

Είναι πολλά τα θέματα που με αφορούν και πόσω μάλλον σε τόσο δύσκολες εποχές. Κυρίως όμως με απασχολούν ζητήματα που σχετίζονται με τον άνθρωπο, με την ύπαρξη, με τον πόνο του, την ελευθερία του και την προσπάθεια ανεύρεσης μίας καλύτερης και παραγωγικότερης ζωής. Δεν επιλέγω εγώ τα θέματα των παραστάσεων μου, αλλά εκείνα έρχονται με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο και με επιλέγουν. Κοινότοπο αλλά μέχρι στιγμής είναι η αλήθεια…

Πληροφορίες παράστασης

«Ο ΑΓΩΝας τους»

Κείμενο/Σκηνοθεσία: Φίλιππος Ζαρφειάδης

Φωτογραφίες & Video: Φελίσια Μοναστηριώτη

Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παραγωγή: Ουρανός με αστέρια

Ερμηνεία «Οι κούκλοι»: Θωμάς Αντωνόπουλος, Φίλιππος Ζαρφειάδης, Μαρία Καραμάνη, Μαρίνα Παντελάκη

Ερμηνεία «Οι τσιγγάνοι»: Μαριλένα Δήμα, Φίλιππος Ζαρφειάδης, Χρήστος Κασιέρης, Βιργινία Μιχαήλ

Πού: Θέατρο Άβατον, Ευπατριδών 3, Γκάζι, τηλ. 210 3412689

Πότε: από 23 Οκτωβρίου 2019 και κάθε Τετάρτη «Οι Κούκλοι»  στις 21.15, κάθε Πέμπτη «Οι Τσιγγάνοι» στις 21.15. Έως 12 Δεκεμβρίου 2019

Εισιτήρια: 12 ευρώ (κανονικό), 10 ευρώ (φοιτητικό, πολυτέκνων, ανέργων, εκπαιδευτικό), 5 ευρώ (ατέλειες), 15 ευρώ (ενιαίο εισιτήριο και για τις δύο παραστάσεις), 8 ευρώ (ομαδικά από 8 άτομα και πάνω).

Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Info

«Οι κούκλοι»… λίγα λόγια

Έτσι ονομάζονταν τα αγόρια που «στρατολογούνταν» από το διοικητικό και στρατιωτικό προσωπικό των SS στα στρατόπεδα εξόντωσης του Χίτλερ, «the dollboys». Η ομοφυλοφιλία υπήρξε το κοινό μυστικό για όλους μέσα σε ένα στρατόπεδο. «Οι κούκλοι» είναι το θεατρικό έργο, εμπνευσμένο από την εμβληματική ταινία Bent, που παρακολουθεί την ιστορία δύο ανδρών. Εκτελούν την ίδια καταναγκαστική εργασία κάθε μέρα στο ίδιο σημείο. Οι δύο άνδρες είναι δύο ψυχές που θα ψάξουν να βρουν μια διέξοδο επικοινωνίας. Το μίσος του Χίτλερ και των ανθρώπων του ήταν μεγάλο, η αγάπη τους όμως μεγαλύτερη.

«Οι Τσιγγάνοι»… λίγα λόγια

Η παράσταση προσεγγίζει το άγνωστο, στο ευρύ κοινό, ολοκαύτωμα των τσιγγάνων, οι οποίοι ήρθαν αντιμέτωποι με το σκληρότερο πρόσωπο του ναζισμού, καθώς υπολογίζεται ότι παραπάνω από 500.000 Ρομά βρήκαν τραγικό θάνατο στα στρατόπεδα θανάτου. Αν και «πλάνητες», είναι αναγκασμένοι να αντικρίζουν την ίδια πλευρά του κόσμου σε κάθε εποχή, σε κάθε μέρος τούς ακολουθούσε η ίδια εχθρική αντιμετώπιση, τα ίδια στερεότυπα, το αποκορύφωμα όλων αυτών η χιτλερική Γερμανία, που για καθαρά ρατσιστικούς λόγους τούς οδήγησε στα στρατόπεδα θανάτου.