Πηνελόπη Φλουρή: «Ο Τζέιμς Τζόις μέσα από αυτές τις επιστολές επιβεβαιώνει πως ο έρωτας μας ξεγυμνώνει σωματικά και ψυχικά»

Από τη Μαριλένα Θεοδωράκου

Επιστολές που αποκαλύπτουν με απόλυτη φυσικότητα τη γελοία, προκλητική, παραληρηματική κι εξουθενωτική διαδικασία του έρωτα. Πάνω στις ερωτικές επιστολές που έστελνε ο Ιρλανδός συγγραφέας και ποιητής Τζέιμς Τζόις στην αγαπημένη του Νόρα Μπάρνακλ έχει βασιστεί η παράσταση «Γράμματα στη Νόρα» η οποία ανεβαίνει φέτος στο θέατρο Faust. Η Πηνελόπη Φλουρή που υπογράφει τη σύλληψη και τη σκηνοθεσία, μιλάει για το ρόλο που ερμηνεύει και την πορεία της παράστασης. Η σκηνοθέτις, αξιοποιώντας την ποιητική διάσταση των επιστολών, δημιουργεί ένα ονειρικό και ταυτόχρονα παρανοϊκό σύμπαν. Το έργο επιχειρεί μία ανατομία και ανασύνθεση του έρωτα. Η σκηνοθετική προσέγγιση τοποθετεί το έργο σε ένα α-χωρικό, α-χρονικό πλαίσιο όπου μόνο οι ημερομηνίες των γραμμάτων θυμίζουν ότι η ιστορία αυτή εξελίχτηκε έναν αιώνα πριν.

Κάποτε οι άνθρωποι επικοινωνούσαν με γράμματα. Τι συμβαίνει με την επικοινωνία στις μέρες μας;

Νοσταλγώ μια εποχή που δεν έζησα. Φαντάζει στο μυαλό μου εξαιρετικά ρομαντική η εποχή που οι άνθρωποι επικοινωνούσαν μόνο με γράμματα. Στην εφηβεία αλληλογραφούσα με μία φίλη από Ισπανία. Είχα πάντα την ίδια χαρά όταν λάμβανα γράμμα της και την ίδια αγωνία για το αν εκείνη είχε λάβει το δικό μου. Σήμερα η επικοινωνία είναι πια δεδομένη. Γνωρίζουμε ακόμα και το πότε ακριβώς παραδόθηκε το μήνυμα μας. Το κινητό τηλέφωνο έχει γίνει μία θλιβερή προέκταση του εαυτού μας. Θυσιάζουμε τον χρόνο των προσωπικών μας στιγμών και το μόνο που έχουμε καταφέρει στ’ αλήθεια είναι να μεγεθύνουμε την απόσταση ανάμεσα μας.

Δεύτερος χρόνος για τα «Γράμματα στη Νόρα». Πώς ξεκίνησε η ιδέα της παράστασης, ποια ήταν η έρευνα που κάνετε και πού παρουσιάστηκε;

Τα «Γράμματα στη Νόρα» ξεκίνησαν πέρσι στο ξενοδοχείο Μπάγκειον, αγαπήθηκαν πολύ κι αποφασίσαμε να συνεχίσουμε φέτος στο Θέατρο Faust. Ήταν πολύ ενθαρρυντικό να βλέπω μια ερωτική ιστορία που με αφορά, να αφορά και άλλους. Η συγκεκριμένη παράσταση είναι με τέτοιο τρόπο δομημένη που θα μπορούσε να παιχτεί σε οποιονδήποτε χώρο αρκεί να υπάρχει ένα πιάνο. Το πιάνο μεταδίδει την ποιητικότητα που φέρουν οι επιστολές κι αποτελεί την βάση πάνω στην σκηνοθετική γραμμή που ακολούθησα. Κυρίαρχο μέλημα με την Ομάδα Abnormal ήταν να μεταφέρουμε επί σκηνής την πορεία της σχέσης των δύο προσώπων (του Τζέιμς Τζόις και της Νόρα Μπάρνακλ) μέσα από τις επιστολές τους και να φωτίσουμε τα στάδια του έρωτά τους. Από την πρώτη τους συνάντηση μέχρι και τη στιγμή που ο Τζόις πεθαίνει. Μέσα σε αυτά τα στάδια ξεδιπλώνεται γενναιόδωρα κάθε μικρό και μεγάλο συναίσθημα του συγγραφέα-ερωτευμένου. Ταυτιζόμαστε μαζί του. Αναγνωρίζουμε τη δική μας αδιαπραγμάτευτη ανάγκη για μια άνευ όρων κι άνευ ορίων αγάπη.

Ποια είναι η σχέση σας με τον Τζέιμς Τζόις και πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτόν τον συγγραφέα και να δημιουργήσετε την παράσταση «Γράμματα στη Νόρα»;

Ο Τζέιμς Τζόις άρχισε στα αλήθεια να με απασχολεί αφότου διάβασα τις ερωτικές του επιστολές. Από την πρώτη κιόλας ανάγνωση μού δημιούργησαν αυτό ακριβώς το σκίρτημα που νιώθει κάποιος όντας ερωτευμένος. Ήθελα να μιλήσω για αυτό φτιάχνοντας μια παράσταση με τρόπο που να ενδιαφέρει τον καθένα ανεξαρτήτου φύλου, ηλικίας ή ερωτικών προτιμήσεων. Μια ηλικιωμένη κυρία φεύγοντας από την παράσταση μας είπε «Τελικά δεν είμαι τόσο μεγάλη όσο νόμιζα», κι εγώ χαμογέλασα με αυτήν την εξομολόγηση. Με συγκίνησε. Υπήρχε ένα ρίσκο σε αυτήν τη δουλειά. Να φανεί επιτηδευμένα τολμηρή, μιας και χρησιμοποιώ επιστολές που κάποιοι χαρακτηρίζουν χυδαίες. Ποτέ δεν αισθάνθηκα να σοκάρεται κάποιος κι έτσι επανέρχομαι στην αρχική μου σκέψη: οι επιστολές αυτές αποτελούν μια σπάνια ποιητική συλλογή που υμνεί τον έρωτα. Ο έρωτας ως μια διαδικασία αποκάλυψης του εαυτού, έκφρασης του ανεξάντλητου συναισθηματικού πλούτου που κρύβουμε και αποδοχής του θανάτου. Ο Τζέιμς Τζόις μέσα από αυτές τις επιστολές επιβεβαιώνει πως ο έρωτας μας ξεγυμνώνει σωματικά και ψυχικά. Καθρεφτίζει αυτό που είμαστε. Γι΄αυτό μας αφορά.

Ο Απόστολος Λαγαρίας ερμηνεύει ζωντανά επί σκηνής στο πιάνο. Πώς ήταν η συνεργασία σας και πώς λειτουργεί η μουσική την ώρα της παράστασης;

Ο Αποστόλης πίστεψε από την αρχή σε αυτήν την ιδέα. Του ζήτησα να παίξει πιάνο με βάση το συναίσθημα που του προκαλεί η κάθε επιστολή κι εκείνος το έκανε ενστικτωδώς. Τον εμπιστεύτηκα αμέσως και συν-δημιουργήσαμε. Δημιουργήσαμε έναν διάλογο ανάμεσα στις νότες από τα πλήκτρα του πιάνου και τις λέξεις του κειμένου. Στην διαδικασία αυτήν υπήρξε μεγάλη ευαισθησία, αυθορμητισμός και πολλή αγάπη από κοινού για τα «Γράμματα στη Νόρα». Η συνεργασία μας ήταν ακριβώς όπως και η μουσική που γράφτηκε. Αρμονική, ειλικρινής, πηγαία.

Ποιος είναι ο ρόλος που ερμηνεύετε και πώς θα σας δούμε στη σκηνή του Faust;

Ακολουθώ την πορεία της Νόρας Μπάρνακλ. Η Νόρα είναι εκείνη που εισπράττει και μεταφέρει λεκτικά και σωματικά τις επιστολές του αγαπημένου της Τζέιμς. Με ενδιαφέρει και με απασχολεί η σωματοποίηση του λόγου, το ποιητικό σώμα όπου ακολουθεί τις ψυχικές διακυμάνσεις της ηρωίδας. Αυτόν τον δρόμο ακολουθώ. Μου αρέσει οι λέξεις να χορεύουν και το σώμα να μιλά.

Υπάρχει κάποια σκηνή ή κάποια φράση που ξεχωρίζετε;

Δύο φράσεις μου έκαναν εντύπωση για διαφορετικό λόγο η καθεμία κι αποτελούν το κέντρο της παράστασης. Η πρώτη φράση είναι του Τζέιμς Τζόις και λέει: «Πώς είναι δυνατόν να μου αρέσει η ιδέα της οικογένειας;». Ανήκω σε μια γενιά όπου το θέμα της οικογένειας, του γάμου, των παιδιών δεν είναι μια πεπατημένη οδός. Κάποτε η πορεία αυτή ήταν προδιαγεγραμμένη. Μονόδρομος. Σήμερα έχουν αλλάξει κάπως τα πράγματα. Αυτή η φράση γραμμένη το 1904 με ταρακούνησε. Παρόλα αυτά, ο ίδιος αυτός αιρετικός, ασυμβίβαστος συγγραφέας παντρεύεται τη Νόρα Μπάρνακλ μετά από 27 χρόνια κοινής ζωής. Τι μπορεί να έκανε τον Τζέιμς Τζόις τελικά να παντρευτεί; Η δεύτερη φράση είναι: «Νόρα δεν έχουμε παρά μια σύντομη ζωή για να αγαπήσουμε». Να προλάβουμε να αγαπήσουμε. Να προλάβουμε να αγαπήσουμε βαθιά κι αληθινά.

Πληροφορίες παράστασης

«Γράμματα στη Νόρα» του Τζέιμς Τζόις

Σύλληψη/Σκηνοθεσία: Πηνελόπη Φλουρή

Μουσική Σύνθεση/Πιάνο επί σκηνής: Απόστολος Λαγαρίας

Βοηθός Σκηνοθέτη: Γεράσιμος Παύλου

Επιμέλεια Κίνησης: Όλγα Σπυράκη

Σκηνικά-Κοστούμια: Μαρία Καραθάνου

Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης

Σχεδιασμός Multimedia: Διονύσης Σιδηροκαστρίτης

Βίντεο: Meghdad Fadaeenia

Φωτογραφία: Μαρία Σπένδου

Σχεδιασμός αφίσας: Μαριθέα Χατζή

Παίζουν: Πηνελόπη Φλουρή / Απόστολος Λαγαρίας

Πού: Θέατρο Faust, Καλαμιώτου 11, Αθήνα, τηλ. 210 3234095

Πότε: από 30 Σεπτεμβρίου 2019 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00. Έως 12 Νοεμβρίου 2019

Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά

Εισιτήρια: 12 ευρώ (κανονικό), 10 ευρώ (μειωμένο)