Γιάννης Καράμπαμπας: «Μία παράσταση δεν αρχίζει και δεν τελειώνει για ένα και σε ένα αποτέλεσμα»

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Πρόκειται για έναν από τους πιο πολυσυζητημένους θεατρικούς συγγραφείς του 20ού και του 21ου αιώνα. Ο  Γκέοργκ Μπύχνερ (1813-1837) πρόλαβε να γράψει μόνο τρία θεατρικά έργα («Ο θάνατος του Δαντόν», «Λεόντιος και Λένα», «Βόϋτσεκ») καθώς και μια νουβέλα («Λεντς») πριν πεθάνει από τύφο μόλις στα 23 του χρόνια. Ο Γιάννης Καράμπαμπας  μιλάει για την παράσταση του έργου «Λεόντιος και Λένα» στην οποία ερμηνεύει τον Βασιλιά και πατέρα του Λεόντιου. Η παράσταση ανεβαίνει στο θέατρο Σφενδόνη σε σκηνοθεσία Γιώργου Κατσή.

Σας είδαμε στο «Περιμένοντας τον Γκοντό» στο θέατρο Χώρος την προηγούμενη σεζόν και τώρα παίζετε στο «Λεόντιος και Λένα» του Γκέοργκ Μπύχνερ. Βρίσκετε διαφορές ή ομοιότητες ανάμεσα στα δύο κείμενα;

Τα έργα του Μπύχνερ θέτουν τις βάσεις για την μετέπειτα συγγραφή του Μπέκετ και η εποχή του Μπέκετ κάνει επιτακτική την ανάγκη αναβίωσης των έργων του πρώτου. O Γκέοργκ Μπύχνερ (1823 – 1837) ιατρός, επαναστάτης, φιλόσοφος, διώκεται για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, μελετάει τη Γαλλική επανάσταση, τις φυσικές επιστήμες και ανοίγει το δρόμο για το παράλογο στο θέατρο. Ο Σάμιουελ Μπέκετ (1906 – 1989) λογοτέχνης , ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, μελετάει τη Γαλλική, την Ιταλική και την Αγγλική γλώσσα, συμμετέχει στη Γαλλική αντίσταση στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά των Ναζί και διώκεται, ανατρέπει τους κλασικούς μέχρι τότε κανόνες συγγραφής. Δύο συγγραφείς με πολλά κοινά στοιχεία συναντιούνται στο χρόνο. Αντισυμβατικοί, αμφισβητίες των εκάστοτε κοινωνικών συνθηκών και με βασικό τους προβληματισμό τον άνθρωπο και την υπαρξιακή του αγωνία. Θα έλεγα πως και στο «Λεόντιος και Λένα» και στο «Περιμένοντας τον Γκοντό», αν και με μεγάλη χρονική απόσταση, ο κεντρικός άξονάς τους, η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, παραμένει ο ίδιος.

Δεύτερο έργο του Μπύχνερ στις αθηναϊκές σκηνές (παίζεται ο Βόϋτσεκ στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά). Ποια είναι η γνώμη σας για τον συγγραφέα και τη σχέση του με το σήμερα της Ελλάδος;

Ο Μπύχνερ και οι ήρωές του έχουν επιζήσει και αυτό είναι το τραγικό. Όχι στο επίπεδο του συγγραφικού έργου, που η ύπαρξή του είναι αναγκαία για την ανθρωπότητα, αλλά στο επίπεδο που συσχετίζεται και αντιστοιχείται με την κοινωνία μας. Ο «Βόυτσεκ» υπάρχει ακόμα ανάμεσά μας ως συνέπεια των πράξεών μας. Ο εξευτελισμός, η εκμετάλλευση, η υποτίμηση ενός ανθρώπου ως κοινωνική συμπεριφορά, οι ευδιάκριτες ταξικές ανισότητες, ο φυλετικός και ο σεξουαλικός ρατσισμός συνεχίζουν να υπάρχουν και παράλληλα η ανέχεια και η αποδοχή τους.

Πότε ξεκινήσατε τις πρόβες για το «Λεόντιος και Λένα» και πώς σας έχει οδηγήσει ο Γιώργος Κατσής σκηνοθετικά;

Περίπου δυόμιση μήνες κράτησαν οι πρόβες. Σε μία καθαρή για τον Γιώργο Κατσή γραμμή, όσο αφορά στο έργο, τα νοήματά του και την αισθητική του, μας τοποθέτησε (τους ηθοποιούς) με σκοπό να δημιουργήσουμε τον κόσμο της παράστασης. Προσωπική εσωτερική σύγκρουση και αναζήτηση, έντονη  μελέτη και κατά μέτωπο επαφή με το κείμενο, τις λέξεις, τον συγγραφέα, την εποχή του και την εποχή μας.

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον σκηνοθέτη και τους υπόλοιπους ηθοποιούς της παράστασης;

Θα πω μόνο ότι χαίρομαι πραγματικά. Μία παράσταση δεν αρχίζει και δεν τελειώνει για ένα και σε ένα αποτέλεσμα. Είναι αληθινά γοητευτικό όταν η καλλιτεχνική δημιουργία, ο κόπος, ο πόνος, η τριβή και η σύγκρουση συνοδεύονται από σεβασμό και αγάπη. Έτσι ανθίζει ο πολιτισμός, έτσι υπάρχει το θέατρο και έτσι παραμένει αληθινό.

Ποιος είναι ο ρόλος που ερμηνεύετε;

Ο Βασιλιάς και πατέρας του Λεόντιου. Ο κάτοχος της εξουσίας και υπερασπιστής του κατεστημένου. Εξαθλιωμένος, παρατημένος και χαμένος στις σκέψεις του. Αγνοώντας τις επιθυμίες και τις ανάγκες του γιού του, θέλει να τον παντρέψει με την, άγνωστη για τον Λεόντιο, Λένα.

Τι συμβαίνει σε αυτό το έργο, πέραν της ρομαντικής ιστορίας ανάμεσα στον Λεόντιο και τη Λένα;

Η ανάγκη για φυγή, εξερεύνηση και αναζήτηση του άγνωστου, η επαφή με τη φύση, η ανάγκη για πνευματική ελευθερία είναι ο δρόμος που οδηγεί στον έρωτα. Το υπέρτατο. Το θάνατο. Η ρουτίνα και η πλήξη αποτελούν τον συμβιβασμό. Ο Μπύχνερ θέτει το ερώτημα: Υπάρχει «φύση του ανθρώπου»; Υπάρχει «επιλογή»;

Παρακολουθείτε παραστάσεις συναδέλφων σας; Ποια ήταν αυτή που ξεχωρίσατε αυτή τη σεζόν;

Ναι. Είναι ανάγκη μου και κομμάτι της δουλειάς μου. Ξεχώρισα το «Να ντύσουμε τους γυμνούς» του Λουίτζι Πιραντέλο σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα.

Πληροφορίες παράστασης

«Λεόντιος και Λένα» του Γκέοργκ Μπύχνερ

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας

Σκηνοθεσία: Γιώργος Κατσής

Σκηνικά/Κοστούμια: Ιωάννα Πλέσσα

Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας

Φωτογραφίες: Νίκος Πανταζάρας

Ηθοποιοί (με αλφαβητική σειρά): Χαρά – Μάτα Γιαννάτου, Νατάσα Εξηνταβελώνη, Γιάννης Καράμπαμπας, Γιώργος Κατσής, Πάνος Παπαδόπουλος, Γιώργος Τριανταφυλλίδης

Πού: Θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Αθήνα, τηλ. 215 5158968

Πότε: από 11 Φεβρουαρίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 21.00.  Τελευταίες παραστάσεις έως 9 Απριλίου 2019

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Εισιτήρια: 12 ευρώ / 8 ευρώ (φοιτητικό/ανέργων)

Info

Το «Λεόντιος και Λένα» είναι, σε πρώτο επίπεδο, μια κλασική ιστορία με τα βασικά συστατικά ενός ρομαντικού παραμυθιού. Η σκοτεινή υπαρξιακή ματιά του Μπύχνερ ωστόσο είναι αυτό που καθορίζει το κείμενο. Ο Μπύχνερ, φανατικός της αντίληψης πως ο άνθρωπος δεν είχε κανένα λόγο ή δύναμη απέναντι στην προδιαγεγραμμένη του μοίρα, τον έβλεπε ως τίποτα παραπάνω από μια μαριονέτα του πεπρωμένου κι αυτό αφηγείται με το «Λεόντιος και Λένα», το πιο δύστροπο και κρυπτικό κατά πολλούς έργο του.

Ο Λεόντιος, ένας νεαρός και πνευματικά ανήσυχος πρίγκιπας, παγιδευμένος στην πλήξη, θα περιπλανηθεί στη φύση θέλοντας να ξεφύγει όταν ο Πατέρας του θελήσει να τον παντρέψει με μια γυναίκα που ποτέ του δεν έχει συναντήσει, την Λένα, προκειμένου να ενώσουν τα δύο βασίλεια τους. Η Λένα θα κάνει το ίδιο. Και οι δύο θα προσπαθήσουν να ξεφύγουν από ένα μέλλον που δεν σχεδίασαν ποτέ οι ίδιοι, αποφασισμένοι να αποκτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους. Θα συναντηθούν και θα ερωτευτούν χωρίς να μάθουν ο ένας το όνομα του άλλου. Όταν αποκαλυφθεί η αλήθεια, ο έρωτας τους θα μετονομαστεί σε εξαπάτηση. Οι απόπειρες τους να αυτονομηθούν από την μοίρα ορίζοντάς την οι ίδιοι ήταν ανώφελες. Βρέθηκαν ξανά εκεί από όπου άρχισαν, υπενθυμίζοντας πως ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να παίζει παρά τη θέληση του μια γραμμένη φάρσα.

«Πηγαίνετε τώρα στα σπίτια σας, και μην ξεχάσετε τους λόγους σας, τα κηρύγματα και τους στίχους σας, γιατί αύριο με όλη μας την ησυχία και την άνεση, θα ξαναπαίξουμε αυτή τη φάρσα από την αρχή»

Ο Γκέοργκ Μπύχνερ (1813-1837) είναι από τους πιο πολυσυζητημένους θεατρικούς συγγραφείς του 20ού και του 21ου αιώνα. Συμμετείχε ενεργά σε επαναστατικά κινήματα φιλελευθερισμού και έγραψε διάφορα συγγράμματα διαμαρτυρίας και διεκδικήσεων για την εργατική τάξη. Για τη δραστηριότητά του αυτή καταδιώχτηκε από την αστυνομία και κατέφυγε στη Ζυρίχη, όπου έγινε καθηγητής φυσικών επιστημών στο πανεπιστήμιο. Πρόλαβε να γράψει μόνο τρία θεατρικά έργα (Ο θάνατος του Δαντόν, Λεόντιος και Λένα, Βόυτσεκ) καθώς και μια νουβέλα (Λεντς) πριν πεθάνει από τύφο μόλις στα 23 του χρόνια. Θεωρείται εκφραστής (μετά τον Διαφωτισμό) της μετάβασης του Γερμανικού θεάτρου από τον Ρεαλισμό στον Εξπρεσιονισμό, παρά την έντονη πρόθεση του ίδιου «να αποτυπώσει όσο το δυνατόν πιο πιστά την αλήθεια, την φύση».