Η Ευγενία Αποστόλου και «Η Φαλακρή Τραγουδίστρια»

Sharing is caring!

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Πρόκειται για το πρωτοποριακό έργο της εποχής του που καθιέρωσε το «Θέατρο του Παραλόγου». Γραμμένο το 1948 μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η «Φαλακρή Τραγουδίστρια» του Ευγένιου Ιονέσκο ανέβηκε στη σκηνή για πρώτη φορά στις 11 Μαΐου 1950 στο Théâtre des Noctambules στο Παρίσι σε σκηνοθεσία Νικολά Μπατάιγ. Η ηθοποιός Ευγενία Αποστόλου μιλάει για το έργο και το ρόλο της στην παράσταση που σκηνοθετεί η Μαρία Ξανθοπουλίδου στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας.

«Είναι λίγο παράδοξος ο τρόπος που ο Ευγένιος Ιονέσκο εμπνεύστηκε το έργο αυτό» εξηγεί η Ευγενία Αποστόλου. «Ο συγγραφέας είχε την πρόθεση να μάθει αγγλικά μέσω μιας γαλλοαγγλικής μεθόδου εκμάθησης και στην πορεία βλέποντας ότι δεν τα καταφέρνει και πολύ καλά, προσπάθησε να απομνημονεύσει διάφορες φράσεις. Αυτό του έδωσε την έμπνευση να ξεκινήσει να γράφει αυτό το έργο. Το οποίο, στην αρχή, ξεκίνησε να το γράφει σαν ένα παιχνίδι, δεν είχε την πρόθεση να γράψει ένα σοβαρό έργο, όπως έχει πει ο ίδιος. Και βεβαίως όταν ολοκληρώθηκε το έργο θεώρησε ότι έχει γράψει την απόλυτη τραγωδία, που όταν τη διάβαζε σε φίλους και γνωστούς εκείνοι έπεφταν κάτω από τα γέλια. Συνειδητοποίησε λοιπόν, όλη αυτή τη σύνδεση ότι η κωμωδία είναι πολύ κοντά στην απελπισία, θα έλεγα. Ο Ιονέσκο κάνει με αυτό το έργο μια προβοκάτσια, τολμώ να πω, τον παγκόσμιο μικροαστισμό. Ξεδιπλώνει με αυτό το έργο όλον αυτό τον κόσμο της αυταπάτης που ζούμε μέσα στις μικροαστικές κοινωνίες που έχουμε φτιάξει. Είναι μια κωμωδία γεμάτη συμβολισμούς, τα καθώς πρέπει, την έλλειψη επικοινωνίας, το κενό στις τάξεις, τη μοναξιά, τις επιφανειακές σχέσεις, όλο αυτό το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης και τον κόσμο της αυταπάτης. Ουσιαστικά, οι άνθρωποι έχουμε φτιάξει μια καθημερινότητα με αυτοματοποιημένες συμπεριφορές και ξεχνάμε την ουσία της ύπαρξης».

Η Ευγενία Αποστόλου και ο Σωκράτης Πατσίκας ερμηνεύουν την κυρία και τον κύριο Μάρτιν. (Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας).

«Ο ρόλος μου είναι η κυρία Μάρτιν, η σύζυγος του κυρίου Μάρτιν που ερμηνεύει ο Σωκράτης Πατσίκας» συνεχίζει η ηθοποιός. «Είναι το φιλικό ζευγάρι το οποίο εισβάλει στο τυπικό αγγλικό σαλόνι, ενός τυπικού εγγλέζικου ζευγαριού, ένα τυπικό εγγλέζικο απόγευμα. Είναι ένα ζευγάρι το οποίο δεν επικοινωνεί, δεν θυμούνται ο ένας τον άλλον. Πηγαίνουν επίσκεψη στους Σμιθ και συμπεριφέρονται σαν να είναι ξένοι, σαν να συναντιούνται για πρώτη φορά. Προσπαθώντας να θυμηθούν από πού γνωρίζουν ο ένας τον άλλον, μέσα από τη συζήτηση έρχεται η συνειδητοποίηση και ανακαλύπτουν ότι είναι παντρεμένοι. Το έργο το είχα διαβάσει όταν σπούδαζα στη Δραματική Σχολή Βεάκη. Είναι ένα πολύ σημαντικό έργο της κλασικής δραματουργίας, ένα έργο-σταθμός. Είναι το πρώτο έργο του Ευγένιου Ιονέσκο, ένα κείμενο που καθιέρωσε ουσιαστικά το Θέατρο του Παραλόγου στην Ευρώπη. Αργότερα, μετά από κάποια χρόνια επειδή μια φίλη μου ηθοποιός έπαιζε σε μια προηγούμενη εκδοχή του, η οποία παρουσιάστηκε αρκετές φορές με διαφορετικούς τρόπους, το παρακολουθούσα συνέχεια από κοντά. Όταν λοιπόν, η σκηνοθέτις Μαρία Ξανθοπουλίδου μού ζήτησε να συνεργαστούμε σε αυτή την παράσταση, δεν υπήρχε δεύτερη σκέψη. Ήταν μεγάλη μου χαρά».

Ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, η Σοφιάννα Θεοφάνους, ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος και η Φαίη Ξυλά. (Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας).

«Για τον Ιονέσκο, τα πρόσωπα φέρονται σαν μαριονέτες. Είναι κάτι που μου αρέσει πολύ σε αυτό το έργο» λέει η Ευγενία Αποστόλου. «Όλα ξεκινάνε σαν ένα παιχνίδι. Οι ήρωες είναι απογυμνωμένοι από τα συναισθήματα τους, δεν έχεις να συνδεθείς με μια συναισθηματική κατάσταση σε αυτή την διαδρομή. Μιλάνε για να μιλήσουν, οι λέξεις είναι αποδομημένες από τη σημασία τους και από την έννοια τους. Και αυτό δίνει στον ηθοποιό τη δυνατότητα να φτάσει τα πράγματα στα άκρα, του δίνει την απόλυτη ελευθερία. Μέσα από αυτή την κατάσταση, από αυτά τα ανδρίκελα και τα άδεια πλαίσια, σιγά-σιγά αποκαλύπτεται όλος αυτός ο παραλογισμός της ανθρώπινης ύπαρξης. Στο τέλος του έργου υπάρχει μια αποσύνθεση του λόγου. Θεωρώ ότι μέσα από αυτή την εξάρθρωση του λόγου, αποκαλύπτεται από κάτω η ουσιαστική δομή του έργου του Ιονέσκο. Γιατί, μπορεί να είναι ένα έργο το οποίο φαίνεται παράλογο και άρα δεν έχει δομή, αλλά στην πορεία εμφανίζεται μια πολύ στιβαρή δομή του έργου, αλλά και η δομή μιας κοινωνίας και ο τρόπος που έχει δομηθεί μέσα σ’ αυτόν τον παραλογισμό. Στις πρόβες γελάμε πολύ, ο ένας με τον άλλον. Κάποια στιγμή όμως και αυτό είναι πολύ μαγικό, υπάρχουν στιγμές συνειδητοποίησης που και εμείς παγώνουμε. Στην πορεία και εμείς ως ηθοποιοί, ανακαλύπτουμε το έργο, έρχεται η αποκάλυψη αυτής της απελπισίας που σε κάνει να παγώνεις. Αλλά όλο αυτό μέσα από πολύ χιούμορ και γέλιο. Η σκηνοθέτις, η Μαρία είναι πηγή θετικής ενέργειας και έχει ένα πολύ ωραίο, απαλό και σταθερό τρόπο να σε εμπνέει να μπεις σε αυτό το παιχνίδι. Μας αφήνει μεγάλη ελευθερία δίνοντας και προτείνοντας, βέβαια, κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες. Χωρίς να το καταλάβουμε μάς έχει οδηγήσει, έτσι ώστε να έρθουν στην επιφάνεια τα νοήματα του έργου και το έχει αντιμετωπίσει αναδεικνύοντας το χιούμορ, αλλά σπάζοντας και το τσόφλι. Δηλαδή, θέλει να προχωρήσει τα πράγματα σε πιο βαθιά μονοπάτια, που να μην χαθεί το χιούμορ αλλά ούτε και η ουσία του. Σα να ανάβει ξαφνικά μια λάμπα και βγαίνει στην επιφάνεια αυτή η απελπισία του κενού».

Η ηθοποιός Ευγενία Αποστόλου.

Πληροφορίες παράστασης

«Η φαλακρή τραγουδίστρια» του Ευγένιου Ιονέσκο

Μετάφραση: Αλέξανδρος Μυλωνάς, Κ. Αλέξης Αλάτσης

Σκηνοθεσία: Μαρία Ξανθοπουλίδου

Σκηνικά-Κοστούμια: Αριάδνη Βοζάνη

Πρωτότυπη μουσική: Λόλεκ

Κίνηση: Κατερίνα Φωτιάδη

Φωτισμοί: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη

Παίζουν: Αλέξανδρος Μυλωνάς, Φαίη Ξυλά, Ευγενία Αποστόλου, Σωκράτης Πατσίκας, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Σοφιάννα Θεοφάνους

H παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού

Πού: Β’ Σκηνή  του Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας, Κεφαλληνίας 18, Κυψέλη, τηλ. 211 4117878

Πότε: από Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου και κάθε Δευτέρα στις 21.00, Τρίτη στις 21.00 και Κυριακή στις 17.00. Έως Τρίτη 23 Απριλίου 2019. (Παραστάσεις δεν θα πραγματοποιηθούν στις 4, 5 και 10 Μαρτίου)

Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά

Εισιτήρια: Κανονικό: 15 ευρώ, Μειωμένο: 10 ευρώ, Ατέλειες: 5 ευρώ

Info

Το έργο γράφτηκε το 1948 μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και ανέβηκε στη σκηνή για πρώτη φορά στις 11 Μαΐου 1950 στο Théâtre des Noctambules στο Παρίσι. Ο θίασος του Théâtre de la Huchette από το 1957 μέχρι σήμερα συνεχίζει να παρουσιάζει το έργο αυτό καθημερινά έχοντας ήδη συμπληρώσει τις 17.000 παραστάσεις. Όπως αποκαλύπτει ο ίδιος ο Ιονέσκο στο «Σημειώσεις και Αντι-σημειώσεις», η «Φαλακρή Τραγουδίστρια» γράφτηκε με αφορμή μια μέθοδο εκμάθησης αγγλικών για Γάλλους, η οποία τον προβλημάτισε για τη χρήση της γλώσσας εκείνη την εποχή. Από τη μέθοδο αυτή δανείζεται τα πρωταγωνιστικά του πρόσωπα, τους Σμιθ και τους Μαρτέν καθώς και κάποια επεισόδια του έργου.

Το έργο διαδραματίζεται σε ένα τυπικό αγγλικό σαλόνι, ενός τυπικού αγγλικού ζευγαριού του κυρίου και της κυρίας Σμιθ όταν ένα απόγευμα εισβάλλουν ξαφνικά στο σαλόνι τους, το φιλικό ζευγάρι Μάρτινς το οποίο μαζί με την υπηρέτρια του σπιτιού και έναν πυροσβέστη φροντίζουν για την διατάραξη της αγγλικής φλεγματικής ηρεμίας τους.

Μέχρι το τέλος του έργου, η γλώσσα έχει αυτοματοποιηθεί, οι λέξεις έχουν απογυμνωθεί από νόημα και δε μένουν παρά μόνον ως ήχοι. Αποκαλύπτεται πως τα πρόσωπα, παρόλο που γνωρίζουν πολύ καλά τον κόσμο στον οποίο ζουν, δεν έχουν τίποτα προσωπικό να πουν ούτε να μεταφέρουν αυτό που πραγματικά πηγάζει από μέσα τους. Για τον Ιονέσκο, τα πρόσωπα στα έργα φέρονται σα μαριονέτες, κάτι που του θύμιζε και την πραγματικότητα στην οποία έζησε: ο κόσμος του φαινόταν σαν μία τεράστια σκηνή θεάτρου μαριονέτας, όπου αλλοπρόσαλλες πολιτικές ιδεολογίες κυριαρχούσαν και οι άνθρωποι τις δέχονταν παθητικά, αφήνοντάς τες να καθορίζουν κάθε τους κίνηση.