«Τέσλα»: μια παράσταση για τον εφευρέτη Νικολά Τέσλα

Sharing is caring!

Συνέντευξη: Μαριλένα Θεοδωράκου

Πρόκειται για μια παράσταση που απευθύνεται σε εκείνους που γνωρίζουν τον εφευρέτη Τέσλα, σε όσους αγαπούν το visual art και την ηλεκτρονική μουσική και φυσικά σε όσους αγαπούν το θέατρο. Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων παρουσιάζει μια… ηλεκτρισμένη παράσταση για έναν από τους σημαντικότερους επιστήμονες της ιστορίας. Τον Σέρβο-Αμερικανό ανθρωπιστή – εφευρέτη Νικολά Τέσλα. Οι βιομηχανικοί χώροι του Μουσείου σε συνδυασμό με ένα σκηνικό που παραπέμπει σε επαγωγικό κινητήρα και την πρωτότυπη τεχνική του projection mapping συνθέτουν υπό τους ήχους της ηλεκτρονικής μουσικής μια μοναδική θεατρική εμπειρία που θα συναρπάσει τόσο το ενήλικο όσο και το εφηβικό κοινό. Ο Μιχάλης Γιγιντής που υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης «Τέσλα» και ο Άγγελος Παπαδόπουλος που έχει κάνει το Projection Mapping και τους φωτισμούς, μιλούν για την πρωτότυπη θεατρική προσέγγιση για τη ζωή και το έργο του μεγάλου εφευρέτη.

Ποια είναι η δική σας σχέση με την τεχνολογία, το Internet και τη ρομποτική;

Μιχάλης Γιγιντής: «Προσωπικά δεν έχω κάποια ιδιαίτερη σχέση με την επιστήμη της ρομποτικής , παρά μόνο ως παρατηρητής των εξελίξεων. Μπορώ να πω πως με ενθουσιάζει η ραγδαία ανάπτυξη και η εφαρμογή της, για παράδειγμα στην ιατρική, σε απαιτητικές χειρουργικές επεμβάσεις που πλέον με την βοήθεια της ρομποτικής καθίστανται πολύ πιο ασφαλείς και επιτυχείς. Γενικότερα, η τεχνολογία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς μου, καθώς στον τομέα της κινηματογράφησης, του video editing κ.λ.π., έχουν συμβεί εξαιρετικά τεχνολογικά επιτεύγματα τα τελευταία χρόνια που έχουν «εκδημοκρατίσει» σε μεγάλο βαθμό το μέσο και διευκολύνουν τη δημιουργικότητα. Το Internet, είναι αναμφισβήτητα πλέον απαραίτητο σε όλους μας, με την ίδια λογική που είναι ίσως ένα μέσο μεταφοράς, ένας χάρτης, ο θερμοσίφωνας, η κουζίνα και το ψυγείο του σπιτιού μας. Η ζωή μας διευκολύνεται τα μέγιστα μέσω του Διαδικτύου. Μέσα από αυτό καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε το πρόβλημα της μνήμης και της δια βίου μάθησης και γνώσης σαν ανθρωπότητα, είναι μια ανεξάντλητη πηγή πληροφόρησης, έκφρασης, ψυχαγωγίας και επικοινωνίας. Θαύματα έχουν συμβεί όπως και το αντίθετο φυσικά, αφού έχει χρησιμοποιηθεί και ηλιθιωδώς με πολλές έννοιες. Είναι όμως αφελές να λέμε πως όλα αυτά που προσφέρει αυτή η τεχνολογία μας απομακρύνουν ή μας βλάπτουν. Προσωπικά, χρησιμοποιώ όσα προσφέρει το internet με μεγάλη χαρά και ευγνωμοσύνη!».

Άγγελος Παπαδόπουλος: «O παππούς μου ήταν ηλεκτρονικός – ηλεκτρολόγος. Πολλές φορές καθόμουν και τον χάζευα όταν δούλευε στο εργαστήριό του που έκανε κολλήσεις σε ηλεκτρονικές πλακέτες κλπ. Όταν χαλούσε μια δική μας συσκευή του ζητούσα, να με αφήσει να προσπαθήσω να την επιδιορθώσω. Όταν γινόταν κάτι τέτοιο χαιρόμουν, το έβλεπα σαν ένα παιχνίδι που έχει μια πραγματική πρόκληση.  Όσο για το Ίντερνετ και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ήμουν τυχερός και είχα πρόσβαση και στα δύο από την αρχή τους, με αποτέλεσμα να παρακολουθώ τις εξελίξεις της τεχνολογίας και να ασχολούμαι με αυτή από μικρή ηλικία. Αποφάσισα να ασχοληθώ επαγγελματικά με την εικόνα, γιατί εν δυνάμει είναι κάτι που μπορεί να τα περιέχει όλα. Μπορείς με την βοήθεια της τεχνολογίας να αποτυπώσεις τις σκέψεις σου, να κάνεις εικόνα αυτό που έχεις στη φαντασία σου. Σαν κινηματογραφιστής και visual artist η τεχνολογία δεν είναι απλά στην καθημερινότητά μου,
είναι η καθημερινότητά μου».

Πώς αποφασίσατε να κάνετε μια παράσταση για το έργο και τη ζωή του μεγάλου εφευρέτη;

Μιχάλης Γιγιντής: «Η πρώτη μου επαφή με την ιστορία του Νικολά Τέσλα συνέβη όταν ήμουν δεκαέξι περίπου ετών. Τριγυρίζοντας στο κέντρο της Αθήνας και περνώντας από τη Στοά του Βιβλίου στη Πεσμαζόγλου μπήκα σ’ ένα από τα βιβλιοπωλεία εκεί και έπεσα πάνω σ’ έναν τίτλο με θέμα τη συμβολή του στον κόσμο. Διαβάζοντας το βιβλίο εντυπωσιάστηκα, καθώς δεν είχα ιδέα για την τεράστια προσφορά του στον κόσμο της τεχνολογίας. Στο σχολείο, μαθαίναμε για τον Αϊνστάιν, τον Νεύτωνα, τον Έντισον, αλλά τίποτα αξιοσημείωτο για τον Τέσλα ή τον Καραθεοδώρη. Έπειτα και για πολλά χρόνια, διάβαζα κυρίως ότι έπεφτε μπροστά μου τυχαία μέσα από άρθρα και αναφορές σε ιστοσελίδες, απλά σαν αναγνώστης. Η παράσταση προέκυψε μετά από μια κουβέντα που κάναμε με τον φίλο και συνεργάτη πλέον Γιάννη Μπισμπικόπουλο, όπου συζητώντας εκείνος ανέφερε το όνομα του εφευρέτη. Γυρίζοντας σπίτι είχα έναν ενθουσιασμό, αυτό που λες ότι θέλεις να έχεις μια τριβή με κάτι τέτοιο, να καταπιαστείς με αυτό, να προσπαθήσεις να το ερευνήσεις και να το αποδόσεις δημιουργικά. Μιλήσαμε ξανά με τον Γιάννη και αφού είδαμε ότι μας συνεπήρε η πρώτη σκέψη, είπαμε να το προχωρήσουμε. Μετά από τις απαραίτητες συζητήσεις με την Κωνσταντίνα Αγγελέτου που ανέλαβε όλη τη πορεία της παραγωγής και τον Άγγελο Παπαδόπουλο που υπογράφει τα visuals και τους φωτισμούς, αποφασίσαμε με ενθουσιασμό να ξεκινήσουμε!».

Άγγελος Παπαδόπουλος: «Όταν μου πρότεινε ο Μιχάλης να συνεργαστούμε σε αυτό το έργο, ο ενθουσιασμός μου ήταν απερίγραπτος. Ήταν μεγάλη μου τιμή που μου δόθηκε η ευκαιρία να προσεγγίσω έναν μεγάλο εφευρέτη – ανθρωπιστή, όπως ο Τέσλα και να “αποτυπώσω με κάποιο τρόπο” τις ιδέες, τους σπινθήρες στους νευρώνες του εγκεφάλου του, πριν η έμπνευση γίνει ιδέα και όχι μόνο. Πάντα θαύμαζα τον Τέσλα, τον τρόπο που αντιμετώπιζε ολόκληρο το σύμπαν. Δεν ήταν απλά μαθηματικά, δεν ήταν απλά ένας επιστήμονας που έψαχνε λύση σε ένα πρακτικό πρόβλημα, σε μία εξίσωση, αλλά θα έλεγα ότι ήταν ένα οραματιστής-καλλιτέχνης, όπου με τον δικό του τρόπο ζωγράφιζε, αφουγκραζόταν, φιλοσοφούσε και δημιουργούσε αυτό που φανταζόταν. Όσο εξωπραγματικό και μη υλοποιήσιμο και αν φάνταζε κάτι, πιστεύω ότι τόση ήταν και η ορμή του στο να το πραγματοποιήσει. Ίσως αυτό να ήταν η κινητήριος δύναμη ή και το παιχνίδι του».

Ποια ήταν η έρευνα που κάνατε για τη συγγραφή του κειμένου και τη δραματουργική του επεξεργασία;

Μιχάλης Γιγιντής: «Συγγράψαμε το κείμενο με την Αγγελική Πούλου και με την καταλυτική συμβολή του Γιώργου Στάμκου, ο οποίος είναι και ο μεταφραστής της αυτοβιογραφίας του Τέσλα και συγγραφέας πολλών βιβλίων και άρθρων που αφορούν στο έργο του. Αυτό που αποφασίσαμε να κάνουμε με την Αγγελική σε σχέση με την συγγραφή, είναι να ισορροπήσουμε ανάμεσα στα κλασσικά διαλογικά σχήματα και σε πιο ελεύθερα και αφηρημένα μονολογικά κομμάτια, που αποδίδονται ως ιντερμέδια και συνυπολογίζουν τον μουσικό και εικαστικό (visuals) παράγοντα. Βασίσαμε την έρευνα στην ίδια την αυτοβιογραφία του Τέσλα και σε όλες τις δυνατές πηγές, όπως ντοκιμαντέρ και άρθρα. Το δύσκολο σε αυτό το εγχείρημα, ήταν να μπορέσει να αποδοθεί το όραμα και η κοσμοαντίληψη του εφευρέτη, χωρίς να αλλοιωθεί το ιστορικό ντοκουμέντο και με συνέπεια ως προς τα γεγονότα. Η ζωή του Τέσλα περιέχει πολύ σημαντικά κεφάλαια που είναι δύσκολο να συμπεριλάβει κάποιος σε ένα θεατρικό κείμενο χωρίς να πλατειάζει, τα περισσότερα από αυτά μεταφέρονται στη παράσταση, εν τούτοις έγιναν κάποιες δραματουργικές ακροβασίες, εν είδη θεατρικών συμβάσεων, ώστε να επιτύχουμε τη χρυσή τομή στη θεατρική μεταφορά».

Ποια ήταν η φιλοσοφία και η κοσμοθεωρία του Νίκολα Τέσλα;

Μιχάλης Γιγιντής: «Πρόκειται για μια προσωπικότητα, οι αντιλήψεις της οποίας είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητές ακόμη και σήμερα. Ο Τέσλα έζησε σε μια εποχή, που μόλις άρχιζε να θεμελιώνεται η οικονομία όπως την ξέρουμε σήμερα και τα μονοπώλια έθεταν τις βάσεις του σύγχρονου καπιταλισμού. Στον κόσμο του Τέσλα, έννοιες όπως, χρήμα, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, φυλετικές διακρίσεις, και κάθε άλλους είδους διαχωρισμοί και τάξεις, δεν υπήρχαν ούτε καν σαν απλοί συλλογισμοί. Ο ίδιος οραματιζόταν μια ανθρωπότητα ενωμένη, μακριά από πρωτόγονες αντιλήψεις και ένστικτα. Ήθελε να καταστήσει αδύνατη την πολεμική σύγκρουση και να διασφαλίσει την ειρήνη στον κόσμο μέσα από την τεχνολογική παρακαταθήκη του. Τοποθετούσε τον άνθρωπο στην πραγματική του θέση. Μέσα στο σύμπαν, ως αναπόσπαστο κομμάτι του. Αντιλαμβανόταν και εξύψωνε τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της επιστήμης, που δρα εκτός των οικονομικών και ταξικών συμφερόντων και που σκοπό έχει να βοηθήσει τον άνθρωπο να κατανοήσει την ύπαρξη του. Προεκτάσεις αυτής της σκέψεις εντοπίζουμε σήμερα σε μεγάλο βαθμό π.χ. στην επιστήμη της αστροφυσικής, όπου η κατανόηση της δημιουργίας, της ζωής και του θανάτου γίνεται μακριά από “θεούς” και “δαίμονες”, αλλά μέσα από μια εξωστρέφεια κι έναν συμπαντικό προσανατολισμό. Ο Τέσλα προσπάθησε να μας δώσει αυτή την κατεύθυνση και να μας κάνει να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας ως σύνολο. Αφοσιωμένος στα πειράματα του ολοκληρωτικά, θέλησε να μας “διευκολύνει”, να μας λύσει βασικά προβλήματα, ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε τον γήινο πολιτισμό εκεί που του αρμόζει, μέσα στο όλον».

Άγγελος Παπαδόπουλος: Ο Νίκολα Τέσλα είχε πει: “Αν θέλουμε να καταλάβουμε πώς ο υλικός κόσμος δημιουργήθηκε και τι τον κρατά σε μια αέναη κίνηση, θα πρέπει να μελετήσουμε τη γλώσσα της ζωντανής ενέργειας των κωδικών της ύλης, η οποία είναι κατασκευασμένη από το φως, τον ήχο, τη συχνότητα και τη δόνηση…”. Τα υπόλοιπα ας τα δούμε στη παράσταση».

Πώς το έχετε προσεγγίσει σκηνοθετικά; Τι θα δουν οι θεατές στους βιομηχανικούς χώρους του Μουσείου;

Μιχάλης Γιγιντής: «Από τη πρώτη στιγμή και σκεπτόμενος το έργο του Τέσλα, αυτόματα μου γεννήθηκε η θέληση να προσπαθήσουμε να διαμορφώσουμε έναν χώρο που θα συνδέει τη “γοητεία” της εποχής του εφευρέτη (τέλος 19ου αιώνα -αρχές 20ου αιώνα), με τα επιβλητικά κοστούμια που υπογράφει η Miranda Dempsey και την ατμόσφαιρά της με τη σύγχρονη, δική μας εποχή. Στην παράσταση αυτό συμβαίνει με τη χρήση των visual arts και της ηλεκτρονικής μουσικής που δημιουργείται, σε μεγάλο βαθμό ζωντανά επί σκηνής από τον Μανώλη Μανουσάκη. Ο σκηνικός χώρος αποδίδει τον εσωτερικό κόσμο του εφευρέτη, που πότε καλεί και άλλους να “μυηθούν” σε αυτόν και πότε χάνεται ο ίδιος μέσα του, βάζοντας τους θεατές μέσα στο μυαλό. Με τον Άγγελο (Παπαδόπουλο) χωρίσαμε τα στοιχεία που αποδίδονται οπτικά, σε τεχνικά και συγκεκριμένα και σε πιο αφηρημένα ανάλογα την κάθε σκηνή και με τον Μανώλη (Μανουσάκη) θελήσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη μουσική και τον ήχο εν γένει, ώστε να υποστηρίζει τις σκηνές πότε ψυχαγωγικά και ενίοτε μεταφέροντας ηχητικές πληροφορίες και ατμοσφαιρικά πλαίσια της εποχής. Οι χαρακτήρες αποδίδονται κρατώντας σε μεγάλο βαθμό τους τύπους της εποχής, αλλά στη πορεία του έργου αποδομούνται, δημιουργώντας μια πιο σύγχρονη κατεύθυνση. Στην παράσταση υπάρχουν κάποιες διπλές διανομές ρόλων που σταδιακά δημιουργούν την εντύπωση, ότι όλοι όσοι υποστήριξαν ή πολέμησαν τον Τέσλα, τελικά γίνονται ένας άνθρωπος που είναι και ο ίδιος έρμαιο της φθοράς του».

Πως θα δούμε την τεχνική του projection mapping;

Άγγελος Παπαδόπουλος: «Projection mapping. Δηλαδή, “χαρτογραφημένη προβολή”, προβολή προσαρμοσμένη σε επιφάνειες – σχήματα πέραν της κλασικής οθόνης. (Ο Τέσλα ήταν ένας άνθρωπος που για να δημιουργήσει απομονωνόταν. Το σκηνικό το οποίο είναι εμπνευσμένο από τον επαγωγικό κινητήρα, είναι το άβατο του – το μυαλό του). Το ίδιο το σκηνικό μας είναι και η επιφάνειες προβολής μας. Πρόκειται για έναν κύβο – μέσα σε έναν κύβο. Για κάθε πλευρά του δημιουργούνται βίντεο που θα προβάλλονται σε συνάρτηση με τη δραματουργική δράση. Τo υλικό του κύβου είναι τέτοιο που όποτε θέλουμε ανάλογα με τον φωτισμό και την προβολή, μπορούμε να ελέγχουμε το πόσο διάτρητος είναι, δηλαδή πόσο διάφανος μπορεί να είναι ώστε να βλέπουμε την δραματουργική δράση στο εσωτερικό του ή και όχι. Τα υλικά του βίντεο που δημιουργούνται έχουν να κάνουν με τις ιδέες του Τέσλα. Με την επαφή του με την ανώτερη συνείδηση, με τη φαντασία του απ’ όπου αντλούσε τις ιδέες του και τις έκανε πράξεις».

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μερικές από τις επιστημονικές εφευρέσεις του Τέσλα;

Μιχάλης Γιγιντής: «Επαγωγικός κινητήρας, εναλλασσόμενο ρεύμα, το οποίο χρησιμοποιούμε σήμερα καθολικά, τηλεκατεύθυνση, tesla coil είναι μόνο μερικά από τα επιτεύγματά του. Το τεσλόγραμμά του, είναι μια πρώιμη μορφή των ακτίνων X του Ρέντγκεν, ο ίδιος ο Ρέντγκεν μάλιστα βασίστηκε στις έρευνες του Τέσλα, ενώ η πρώτη μορφή ακτινογραφίας ανήκει σ’ εκείνον και υπάρχει στο διαδίκτυο. Ο Τέσλα θέλοντας να αποδώσει με κάποιον τρόπο την ανθρώπινη σκέψη, κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη ακτινογραφία, αποκαλύπτοντας το κόκκαλο ενός ποδιού μέσα από μια μπότα. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί πως στα πειράματά του για ασύρματη μεταφορά ενέργειας βασίστηκε το σημερινό internet και το Wi-Fi, τα δορυφορικά συστήματα και το σύστημα HAARP των Αμερικανών στην Αλάσκα. Επιπλέον, η εφεύρεση του Μαρκόνι, βασίστηκε σε δεκαεπτά ευρεσιτεχνίες του Τέσλα και έπειτα από μια δικαστική διαμάχη αποδόθηκε εν τέλει στον Τέσλα μετά τον θάνατο του. Η λίστα με τα εφευρετικά επιτεύγματά του είναι ατελείωτη!».

Ποιες ήταν οι δυσκολίες που ενδεχομένως συναντήσατε σε ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα;

Μιχάλης Γιγιντής: «H παράσταση αντιμετώπισε διάφορες δυσκολίες στη πορεία της προς την υλοποίηση από πλευράς παραγωγής και οικονομικής βιωσιμότητας και εκείνο που την κράτησε “ζωντανή” είναι η αφοσίωση όλων των συντελεστών της και η πίστη τους στο project. Βιώσαμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν δεκάδες ακόμη ομάδες και ανεξάρτητες παραγωγές στο ελεύθερο θέατρο. Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς, όλους όσους συμμετέχουν στη παράσταση για την επιμονή και την προσφορά τους. Μέσα σ’ ένα πραγματικά πολύ μικρό χρονικό διάστημα, προσπαθήσαμε αυτές τις δυσκολίες να τις παρακάμψουμε και να τις χρησιμοποιήσουμε υπέρ μας, με ζήλο. Το συγκεκριμένο project είχε πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις σε σχέση με τις δυνατότητες που εν τέλει είχαμε οικονομικά, γι’ αυτό το λόγο χρειάστηκε, κάποιες φορές να κάνουμε τις απαραίτητες παραχωρήσεις και να ελιχθούμε, ώστε να μπορέσει να ανέβει η παράσταση με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Εν τούτοις, σε δημιουργικό επίπεδο για εμάς η παράσταση είναι συνεχώς in progress, καθώς τα πράγματα που θέλουμε να αποδοθούν εικαστικά, εξαρτώνται από τα χρονικά περιθώρια και άλλες παραμέτρους, ο στόχος είναι να συνεχίζουμε να διαμορφώνουμε κάποια επιμέρους στοιχεία της, ώστε στην πορεία και μέχρι την επόμενη σεζόν, να παρουσιαστεί πλέον σε όλο της το εύρος».

Ο  Άγγελος Παπαδόπουλος υπογράφει το Projection Mapping και τους φωτισμούς. (Φωτογραφία: Κοσμάς Κουμιανός).

Πληροφορίες παράστασης

«Τέσλα»

Σκηνοθεσία: Μιχάλης Γιγιντής
Κείμενο – Δραματουργική Επεξεργασία: Αγγελική Πούλου – Μιχάλης Γιγιντής
Επιμέλεια Κειμένου: Γιώργος Στάμκος, Γιώργος Τζαβάρας, Γιάννης Μπισμπικόπουλος
Projection Mapping / Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος
Ενδυματολογία:  Miranda Dempsey
Σκηνικά: Λία Ασβεστά
Πρωτότυπη μουσική -σύνθεση/ Μουσικός:  Γιώργος Πούλιος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ξένια Καλαντζή
Υπηρεσίες Προσβασιμότητας (Υπέρτιτλους & Ταυτόχρονη διερμηνεία): Liminal
Διεύθυνση Παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου
Παραγωγή: Πλέγμα

Φωτογραφίες: Karol Jarek

Ηθοποιοί: Γιάννης Μπισμπικόπουλος, Ιουλία Γεωργία, Μάνθος Καλαντζής, Γιώργος Τζαβάρας

Η παράσταση χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και τη ΔΕΔΔΗΕ.

Η ιδιαίτερη θεατρική παράσταση «Τέσλα» είναι προσβάσιμη σε κωφούς και άτομα με βαρηκοΐα.

Πού: Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, Παλαιοί Φούρνοι, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι, τηλ. 213 0109300, 213 0109325

Πότε: από 23 έως 28 Φεβρουαρίου 2019
Διπλές παραστάσεις 23/2, 24/2, 27/2 και 28/2

Ώρες διεξαγωγής παραστάσεων:
Βραδινές στις 21.00
Απογευματινές στις 19.00

Εισιτήρια: 15 ευρώ (κανονικό), 12  ευρώ (μειωμένο φοιτητές, ΑμεΑ, άνω των 65)