Κώστας Γάκης: «Το Άλφα.Ιδέα προτείνει διαφορετικό και ολόφρεσκο θέατρο»

Βρέθηκε πέρυσι προσκεκλημένος στη Νότιο Κορέα στο Διεθνές Φεστιβάλ Busan International Performing Arts Festival για να παρουσιάσει την παράσταση «Από την Αντιγόνη στη Μήδεια». Φέτος, η παράσταση ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο φυσικό θεατρικό της σπίτι, το θέατρο Άλφα.Ιδέα http://www.alfaidea.gr. Ο Κώστας Γάκης μιλάει για τη διεθνή πρεμιέρα της παράστασης, την Ικαρία, τους αρχαίους τραγικούς μας ποιητές, καθώς και για το «Alarms», τη νέα παράσταση που σκηνοθετεί.

«Είναι πολύ ωραίο να έχεις 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, επτά μέρες την εβδομάδα, έναν δικό σου χώρο και να μπορείς να πεις για παράδειγμα μου ήρθε η διάθεση να διαβάσουμε απόψε το “Λι” του Καββαδία, έρχεστε; Και μέσα από κάποια γκρουπ ή blogs μαζεύονται 20-30 άνθρωποι κάνουν ένα διάβασμα σαν Λέσχη, όπως στον “Κύκλο των Χαμένων Ποιητών” λέει ο σκηνοθέτης που ανέλαβε το 2016 μαζί με τον Κωνσταντίνο Μπιμπή, τον Λευτέρη Πλασκοβίτη και την Αθηνά Μουστάκα το θέατρο Άλφα.Ιδέα. «Υπάρχει ένας ενθουσιασμός όταν έχεις τον δικό σου χώρο γιατί είναι αφετηρία, είναι εφαλτήριο να διακλαδωθείς πολύ πιο εύκολα γιατί ξέρεις ότι εκεί είναι η εστία σου, η φωτιά σου. H παράσταση “Από την Αντιγόνη στη Μήδεια” έκανε πρεμιέρα τον Οκτώβριο του 2017, ήταν διεθνής η πρεμιέρα στη Νότιο Κορέα και ήταν καταπληκτικό όπου μετά την εμπειρία της παράστασης “Το Δένδρο του Οιδίποδα” που ως Ομάδα Ιδέα είχαμε κατέβει εκεί, μου ζήτησαν να επισκεφτώ ξανά τη χώρα έτσι τιμητικά με ένα ακόμα έργο βασισμένο στο Αρχαίο Ελληνικό Δράμα. Μου είπαν αν έχω κάτι να τους προτείνω και είπα ότι έχω κάτι στα σκαριά σε σχέση με τις γυναικείες φιγούρες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Το δέχτηκαν με ενθουσιασμό και κάναμε 2-3 μήνες πρόβα στην Ικαρία μέσα σε ρεματιές, δίπλα σε κοφτερά βράχια, δίπλα στο πέλαγος με φουρτούνα, γιατί ήθελα πολύ να νιώσω πως είναι αυτά τα δράματα αν πειραματίζεσαι πάνω τους πολύ κοντά στο αιγιακό φως και θάλασσα. Πάντα σκεφτόμαστε αυτές τις τραγωδίες σαν κάτι βαρύ και ασήκωτο, αλλά πως θα ήταν αν λούσουμε όλα αυτά τα κείμενα στο φως; Και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι αυτό πήγε στην Κορέα. Οπότε ήθελα να μυρίζει Ελλάδα, να μυρίζει Ικαρία που είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου. Η Ικαρία ήταν ένα μητριαρχικό νησί. Οι γυναίκες πάντα είχαν τον πρωτεύοντα ρόλο στον κοινωνικό ιστ. Η γιαγιά μου η Αντιγόνη που είναι από την Ικαρία, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που με δίδαξε αρχαία ελληνικά, το όνομα δεν είναι τυχαίο και τώρα που θα εκδοθεί το πρόγραμμα της παράστασης και το βιβλίο το έχω αφιερώσει στην Αντιγόνη Πετράκη. Είναι πολύ προσωπική αυτή η δουλειά και το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Ικαρία και η πρώτη της παράσταση ήταν τόσο μακριά από την Ελλάδα, μού έδωσε μια άφεση αμαρτιών να πειραματιστώ πάνω σε αυτά τα κείμενα εντελώς ελεύθερα και ακομπλεξάριστα. Πάντα με σεβασμό σε αυτές τις αρχετυπικές ιστορίες. Και εγώ σε όλη αυτή την περιπέτεια μπαίνω ως ένας ποιητής, ο οποίος γράφει σε πραγματικό χρόνο μπροστά στα μάτια των θεατών, σε απόσταση αναπνοής από τους θεατές ένα σκηνικό ποίημα για τη γυναίκα, για αυτό το ανεξερεύνητο μυστήριο, αυτό το δισεπίλυτο αίνιγμα».

Η Μαρία Παπαφωτίου και ο Κώστας Γάκης στην παράσταση «Από την Αντιγόνη στη Μήδεια».

«Οι Κορεάτες μας ξανακάλεσαν τον Μάιο του 2018 για να παρουσιάσουμε πάλι την “Από την Αντιγόνη στη Μήδεια”, μετά τις παραστάσεις που κάναμε στο Άλφα.Ιδέα στις αρχές της χρονιάς» συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Είχε πολύ ενδιαφέρον γιατί είχε προηγηθεί η εμπειρία των τριών μηνών της παράστασης στην Αθήνα, όπου είχαμε εμπλουτίσει πολύ το κείμενο και τη δράση σε σχέση με το ποια ήταν η πρόσληψη με τους θεατές εδώ. Στην Κορέα είχαμε υπέρτιτλους στα κορεατικά και για να εξοικειώσουμε το κοινό με τις δέκα αυτές σημαίνουσες παρουσίες, τις γυναικείας φιγούρες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας – εν συντομία είναι προσωποποιήσεις ενός χαρακτηριστικού της γυναικείας ψυχοσύνθεσης ας πούμε- είχαμε γράψει σε ένα απλό χαρτί την ιστορία της κάθε μιας, έτσι ώστε πριν μπουν οι θεατές να έχουν ένα μικρό είδος προγράμματος, να ξέρουν ποια ήταν η Αντιγόνη. Με έκπληξη είδαμε ότι αγαπάνε πολύ τον ελληνικό πολιτισμό, ότι ήδη τελούσαν οι θεατές ενήμεροι για πολλά από αυτά τα δράματα και ήταν καταπληκτικό το γεγονός ότι μετά το τέλος της παράστασης ήρθαν κοντά μας, μας άγγιζαν σαν να ήμασταν μαγικά πλάσματα. Ο ποιητής που υποδύομαι μας αναφέρει κάποιους ποιητές που τον επηρέασαν στο ταξίδι του, τέσσερις συγκεκριμένα, και αντί να δείξω τον Νασίμ Χικμέτ που είναι ένας αγαπημένος μου Τούρκος ποιητής, πρόβαλα στην οθόνη τον Κιμ Σακάτ που είναι ένας αναχωρητής, ένας επαναστατημένος κορεάτης και ξαφνικά έγινε ένα πράγμα μέσα στην αίθουσα και νομίζω είδαν το έργο με ένα τέτοιο φίλτρο, γιατί αυτός ο ποιητής ουσιαστικά βάζει μικρές-μικρές βομβίτσες στο βάρβαρο τρόπο με τον οποίο ζούμε. Και ένα από τα μηνύματα του έργου είναι ότι ένας μητριαρχικός τρόπος οργάνωσης των κοινωνιών ίσως να ήταν πολύ λιγότερο οξύς, με λιγότερα αγκάθια και γωνίες, πιο κοίλος, πιο μαλακός όπως είναι η κοιλιά μιας εγκύου. Λέγεται ότι οι κοινωνίες που ήταν μητριαρχικές όπως η Μινωική Κρήτη έκαναν πιο πολύ εμπόριο παρά πόλεμο, ήταν πιο ανοιχτές πιο φιλήσυχες σε σχέση με τον πατριαρχικό τρόπο, το δόρυ και την εξουσιαστική αιχμή που φέρει ο άνδρας».

Η Μαρία Παπαφωτίου ενσαρκώνει όλες τις γυναικείες μορφές στην παράσταση «Από την Αντιγόνη στη Μήδεια» που σκηνοθετεί ο Κώστας Γάκης.

«Να αναφέρω ότι δεν είμαι μόνος μου πάνω στη σκηνή, είναι η Ίριδα Κανδρή και η Στέλλα Ζιοπούλου που παίζουν την καταπληκτική μουσική» σημειώνει ο Κώστας Γάκης. «Όλες τις γυναικείες μορφές τις ενσαρκώνει η Μαρία Παπαφωτίου, που αν και νεότατη νομίζω κάνει εξαιρετική δουλειά μπαίνοντας στο πετσί της κάθε ηρωίδας και έχοντας εμένα ως τύραννο σκηνοθέτη έχει ανταπεξέλθει υπέροχα. Πέρα από αυτές τις δέκα μορφές ενσαρκώνει επίσης την Έριδα, τη Γαία. Και είναι ένα μικρό στοίχημα πάλι που η παράσταση πήγε sold out πέρυσι να υπάρχει στο θέατρό μας, που είναι το θέατρο της ζεστασιάς, ένα θέατρο που προτείνει διαφορετικό και ολόφρεσκο θέατρο στην πόλη, να υπάρχει μια εκπροσώπηση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, καθόλου με όρους σοβινιστικούς, ίσα-ίσα υπάρχει πολύ μεγάλη κριτική για όσα συμβαίνουν στο Αιγαίο με τους μετανάστες, υπάρχουν συνεχώς πολιτικές στίξεις στο κείμενό μας. Είναι όμορφο να συνδιαλέγεσαι με το προγονικό σου υλικό και να δουλεύεις πάνω σε αυτά που άφησαν ο Σοφοκλής, ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης και ουσιαστικά να ξαναγράφεις την τραγωδία με τον δικό σου τρόπο. Είναι σαν να λέμε ότι αυτούς τους τρεις παππούδες τους βγάζουμε μόνο τα καλοκαίρια, ενώ δεν είναι έτσι. Για να σκέψου να παιζόντουσαν τα έργα του Σαίξπηρ μόνο στο Globe στην Αγγλία. Συνέχεια γίνονται καινούργιες παραγωγές και σε κλειστά θέατρα και έτσι και εμείς θέλουμε να το φέρουμε στην επιφάνεια».

Ο Κωνσταντίνος Μπιμπής, η Ιωάννα Ασημακοπούλου, η Νεφέλη Κουρή και ο Γιώργος Βουρδαμής στην παράσταση του έργου «Alarms» του Μάικλ Φρέιν.

«Το “Alarms” του Μάικλ Φρέιν έπεσε στα χέρια μας φέτος το καλοκαίρι, στα χέρια δηλαδή του Κωνσταντίνου Μπιμπή, του Χρήστου Τζίφα και τα δικά, τα λέω με αυτή τη σειρά γιατί με αυτή τη σειρά συνέβη το θαυματάκι αυτό. Ήταν μια έκπληξη για μένα, γιατί είχαμε συνηθίσει όντως να δουλεύουμε σε πιο κλασικά μοτίβα, Σαίξπηρ “Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2”, Γκολντόνι “Υπηρέτης δύο αφεντάδων”, οι αρχαίοι τραγικοί, οπότε όταν μου είπαν ο Κωνσταντίνος και ο Χρήστος ότι βρήκαμε ένα κείμενο το οποίο σπαρταράει, είπα για να το διαβάσω και με το που το διαβάσαμε και οι τρεις νομίζω είπαμε ότι αυτό είναι το επόμενο βήμα της ομάδας. Κινηθήκαμε εξ ενστίκτου, γιατί είναι ένα κείμενο το οποίο με έναν τρόπο συνορεύει με αυτά που κάνουμε. Περιγράφει κάποια ζευγάρια που ζούνε σε εντελώς κανονικές συνθήκες, μια εντελώς κανονική ζωή λόγω της οποίας κανονικότατος αυτό που προσλαμβάνει ο θεατής είναι εντελώς γελοίο. Είναι όλες οι επαναληπτικές πράξεις που κάνουμε μεγενθυμένες με τέτοιο τρόπο, που είναι σαν να έχει υψωθεί ένας καθρέφτης μπροστά στα μάτια των θεατών και βλέπουν τον εαυτό τους με έναν πολύ ανατριχιαστικό τρόπο ο οποίος βέβαια είναι πολύ αστείος. Ο συγγραφέας το κάνει με τέτοιο τρόπο που ενώ γελάς, τελικά γελάς με μια κάποια περίσκεψη γιατί σκέφτεσαι πως έχει καταντήσει η σύγχρονη ζωή να είναι τόσο στείρα, επαναληπτική και τόσο μονότονη. Έχει και από γραφής αλλά και από τη δική μας σκηνοθεσία και δραματουργία, το κείμενο και η παράσταση τελικά, ορισμένα παράθυρα τα οποία ενώ είναι δύο άνθρωποι που συνδυαλέγονται μεταξύ τους σε ένα ξενοδοχείο, ξαφνικά κάτι ανοίγει και φέρονται εντελώς παράλογα για τρία λεπτά με θέμα ένα κουνούπι που μπήκε στο δωμάτιο και μετά συνεχίζουν να είναι κανονικοί. Υπάρχουν δηλαδή μικρές διακοπές στον κατά τα άλλα κανονικό τους βίο που είναι ξεκαρδιστικές και ουσιαστικά ψάχνουν αυτοί οι άνθρωποι την αφορμή να βρουν συνεχώς ένα λόγο να φωτίσουν με ένα κάποιο ενδιαφέρον τη ζωή τους. Είναι ένα σπονδυλωτό έργο και αυτός ο συγγραφέας παίζει με υπέροχα τρικ».

Η Νεφέλη Κουρή και ο Γιώργος Βουρδαμής ακολουθούν τις σκηνοθετικές οδηγίες του Κώστα Γάκη στο “Alarms”.

«Μια σκηνή διαδραματίζεται σε δύο πανομοιότυπα δωμάτια ξενοδοχείου όπου είναι δύο ζευγάρια που ζουν ταυτόχρονα ακριβώς τα ίδια πράγματα. Είναι οι τέσσερις ηθοποιοί της παράστασης η Ιωάννα Ασημακοπούλου, η Νεφέλη Κουρή, ο Γιώργος Βουρδαμής και ο Κωνσταντίνος Μπιμπής, ρυθμισμένοι σαν μαριονέτες που κάνουν ακριβώς τα ίδια πράγματα. Και τους χωρίζει αυτή η φλούδα που μας χωρίζει από τον γείτονά μας, που δεν μπορούμε να το σπάσουμε με τίποτα, δεν λέμε ούτε καλημέρα και βλέπει ο θεατής πόσο κοντά είναι αυτοί οι τέσσερις άνθρωποι και τα εξωφρενικά μοτίβα, τις βαρετές ζωές τους για να δώσουν κάποιοι ενδιαφέρον. Αυτή είναι η μία σκηνή που το καθρέφτισμα και η διδυμία βγάζουν ένα καταπληκτικό ενδιαφέρον. Σε μια άλλη σκηνή είναι πάλι δύο ζευγάρια και ξαφνικά ακούγεται ένας θόρυβος από κάποια ηλεκτρική συσκευή. Στην αρχή δεν δίνουν σημασία, αλλά σιγά-σιγά ο θόρυβος επαναλαμβάνεται, ψάχνουν να το βρουν και αρχίζει εν ολίγοις το σπίτι να ζωντανεύει. Σε αυτό το υπερσύγχρονο και υπερπλούσιο σπίτι όλες οι ηλεκτρονικές συσκευές παθαίνουν ένα ντελίριο και αυτοί οι άνθρωποι έχοντας ξοδέψει μια τεράστια περιουσία για να δείξουν ένα πλούσιο σπίτι στους καλεσμένους τους, ουσιαστικά γίνονται υποχείρια αυτού του τρομαχτικού, παράλογου και επαναστατημένου τεχνολογικά σπιτιού. Οπότε εκεί είναι και το ίδιο το θέμα, τι είναι αυτό που θα έρθει να μας ξυπνήσει, ίσως η ίδια μας υπερσυσσώρευση πλούτου και αγαθών, υπερσυσσώρευση τεχνολογίας. Πάντα όταν παίρνουνε ένα κείμενο κάνουμε “ενέσεις” από τη δική μας δραματουργία και κάποια στιγμή ναι μεν το κείμενο μας πηγαίνει, αλλά θέλουμε να το τεντώσουμε και εμείς. Βάζουμε κάποιες ανάσες που ουσιαστικά πηγαίνει τη στιγμή λίγο πιο πέρα. Πώς είναι λοιπόν οι φαντασιώσεις μας, πως είναι τα όνειρά μας, πως είναι οι πιο εσώτερες τερατικές σκέψεις που κάνουμε όταν είμαστε με τον σύντροφό μας, αυτές τις αφήνουμε ως ομάδα να φανούν. Και μετά είναι σαν να κλείνεις το Κουτί της Πανδώρας και να μένουν μέσα τα ντέρτια και μετά ξανανοίγουν. Αυτή είναι η βασική λογική σε αυτή τη σκηνοθεσία. Ένα άνοιγμα και ένα κλείσιμο αυτού του παράλογου ορίζοντα».

Μαριλένα Θεοδωράκου

Πληροφορίες παραστάσεων

«Από την Αντιγόνη στη Μήδεια»

Ερμηνεύουν: Κώστας Γάκης, Μαρία Παπαφωτίου

Πρωτότυπο κείμενο: Κώστας Γάκης

Σκηνοθεσία, Μουσική, Video art: Κώστας Γάκης

Live τραγούδι:  Ίρις Κανδρή

Live μουσική: Στέλλα Ζιοπούλου

Συνεργασία στη σκηνοθεσία: Ανθή Φουντά

Επιμέλεια κίνησης: Ευθύμης Χρήστου

Φωτισμοί: Στέλιος Πλασκασοβίτης, Στέφανος Λώλος

Σκηνογραφία: Στέφανος Λώλος

Κοστούμια: Σάλι Αλάραμπι, Κωνσταντίνα Μαρδίκη

Βοηθοί σκηνοθέτη: Βίλλη Κοντονικολάκη, Ισμήνη Πρωίου

Πού: Θέατρο Άλφα.Ιδέα, Πατησίων 37 και Στουρνάρα 51, Αθήνα, τηλ. 210 5238742, 210 5221444

Πότε: από 9 Νοεμβρίου 2018, και κάθε Παρασκευή στις 21.00

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Εισιτήρια: 10 ευρώ (προπώληση), 15 ευρώ (ταμείο),  12 ευρώ (ΑΜΕΑ, φοιτητικό, μαθητικό)

«Alarms» του Μάικλ Φρέιν

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μπιμπής

Σκηνοθεσία: Κώστας Γάκης

Σκηνικά: Αντώνης Χαλκιάς

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Μουσική: Κώστας Γάκης

Φώτα: Χριστίνα Θανάσουλα

Βοηθός Σκηνοθέτη: Ειρήνη Αλεξάκη

Δ/νση Παραγωγής: Λευτέρης Πλασκοβίτης

Ερμηνεύουν: Κωνσταντίνος Μπιμπής, Ιωάννα Ασημακοπούλου, Νεφέλη Κουρή, Γιώργος Βουρδαμής (Μαυρογένης)

Πού: Θέατρο Άλφα.Ιδέα, Πατησίων 37 και Στουρνάρα 51, Αθήνα, τηλ. 210 5238742, 210 5221444

Πότε: από 10 Νοεμβρίου 2018 στις 21.15 και κάθε Σάββατο στις 21.15 και Κυριακή στις 19.00

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Εισιτήρια: 10 ευρώ (προπώληση), 15 ευρώ (ταμείο),  12 ευρώ (ΑΜΕΑ, φοιτητικό, μαθητικό)