Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: «Δεν ανεβάζω τον “Οδοιπόρο” αλλά δημιουργώ μια ακόμα εκδοχή»

Sharing is caring!

Το 2015 διάβασε το «Λέανδρο» του Παναγιώτη Σούτσου και έπειτα αναζήτησε το έργο του. Έτσι πρωτοδιάβασε και τον «Οδοιπόρο» στην εκδοχή του 1864. Η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη σκηνοθετεί το πρώτο ποιητικό έργο του Αθηναϊκού Ρομαντισμού, στην παράσταση με τίτλο  «Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά» ακριβώς 150 χρόνια μετά το θάνατο του συγγραφέα.

«Πριν από κάποιους μήνες, συνέλεξα όλα τα έργα που στο παρελθόν με είχαν με κάποιο τρόπο κινητοποιήσει, για να τα συζητούσαμε πλέον με την ομάδα. Ένα από αυτά ήταν και ο Οδοιπόρος, καθώς τυχαία και σε παράλληλο χρόνο, σε μια κουβέντα με τη Μαρία Κίτσου αναφερθήκαμε στο ρομαντισμό και εγώ θυμήθηκα το συγκεκριμένο κείμενο» εξηγεί η σκηνοθέτρια, ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Θεάτρου «Θέρος» και από το 2013 μέλος της ομάδας bijoux de kant. «Η ανάγνωσή του την ενθουσίασε, όπως και τους περισσότερους από την ομάδα (Δημήτρης Δρόσος, Μαρία Μαμούρη, Θεοδοσία Σαββάκη). Αναζητώντας, έμαθα ότι το κείμενο έχει τέσσερις εκδοχές και ότι αυτή του 1864, που για χρόνια θεωρούνταν ταυτόσημη της πρωτότυπης, στην πραγματικότητα έχει διαφορές τόσο στη γλώσσα όσο και στην πλοκή. Διάβασα και τις τέσσερις εκδοχές, και κατέληξα να κρατήσω το πρωτότυπο του 1831 ως βάση εργασίας, πάνω στην οποία θα δούλευα την πέμπτη εκδοχή του Οδοιπόρου. Μου ήταν από την αρχή σαφές όταν δεν ανεβάζω τον Οδοιπόρο, αλλά δημιουργώ μια ακόμα εκδοχή, δίνοντάς του τη δυνατότητα να συνεχίσει το οδοιπορικό του μέσα στο χρόνο (δυνατότητα που θέλησε και ο Σούτσος να του δώσει με τις τέσσερις εκδοχές)».

Για τη δραματουργία.  «Πρώτα, έγινε μια επιμέρους επεξεργασία και επανατοποθέτηση των σκηνών, με τρόπο τέτοιο που να μην παγιώνονται σε μια αιτιοκρατική σχέση μεταξύ τους. Ουσιαστικά, η παράσταση να μπορεί να ξεκινήσει από οποιαδήποτε σκηνή. Ο Σούτσος δεν είχε αποπειραθεί να καταργήσει πλήρως τους κανόνες της κλασικίζουσας δραματουργίας και να εφαρμόσει τους μη-κανόνες της ρομαντικής. Με την αναδιάταξη και επεξεργασία των σκηνών του Οδοιπόρου, η πρόθεση ήταν να καταργήσουμε αυτήν ακριβώς την κλασικίζουσα φόρμα, να καταστρέψουμε τους όποιους δεσμούς του κειμένου με το κακώς εννοούμενα “ρομαντικό” θέατρο, όπως αυτό λανθασμένα αναγνώσθηκε στον ελληνικό χώρο. Σε δεύτερο χρόνο, συνάφθηκε μια σχέση ανάμεσα στον Οδοιπόρο με ποιήματα άλλων Ελλήνων ποιητών, τα οποία πήραν τη θέση αποσπασμάτων του κειμένου, ταξιδεύοντας το σιγά – σιγά ως το σήμερα, “ξεναγώντας” το στην Ελλάδα που δε συνάντησε και βοηθώντας το να βρει μια σύγχρονη θέση».

Για τη σκηνοθεσία. «Αυτή η εργασία πάνω στη δραματουργία του κειμένου, καθόρισε και τις αποφάσεις μου σε ό,τι αφορά τη σκηνοθεσία. Ήταν σαφές ότι πρόκειται για μια μεταδραματική εργασία, άρα και η παράσταση δεν μπορούσε σκηνοθετικά και υποκριτικά παρά να κινηθεί σε αυτό το χώρο. Αυτό στάθηκε και το πιο δύσκολο -μέχρι σήμερα: να αποβάλλω από μέσα μου και από το μηχανισμό της παράστασης θεατρικότητες και ψυχολογισμούς, παλιάς κοπής υποκριτικές και σκηνοθετικές συνήθειες. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα, όμως ήταν ο μόνος ειλικρινής δρόμος. Ξεκίνησα φορτίζοντας τα σώματα των ηθοποιών με τις ιδιότητες του κειμένου: την 180 χρόνων ακινησία του, το ρυθμό του και την επαναληπτικότητά του. Έπειτα φόρτισα το κείμενο με τις ιδιότητες των ηθοποιών: τη σύγχρονη καθημερινότητά τους σε ό,τι αφορά τα σωματικά σχήματα και τις δράσεις τους και την προσωπική τους θυμική αντίληψη. Τέλος, αντιμετώπισα το κείμενο σαν τέσσερις μονολόγους, που χαράσσουν τη σκηνική τους πορεία ανεξάρτητα από τους υπόλοιπους και που από τη μη προκατασκευασμένη συνάντησή τους γεννιέται η σκηνική πράξη».

Οι ηθοποιοί Θεοδοσία Σαββάκη και Μαρία Μαμούρη. (Φωτογραφίες: Γιώργος Βαλσαμής).

Για τον τίτλο της παράστασης. «Ο Οδοιπόρος, με τις πολλές εκδοχές που απέκτησε, υπήρξε πράγματι οδοιπόρος: της ζωής του Σούτσου αλλά και του ιστορικού χρόνου. Ο Σούτσος δεν έπαψε να προσπαθεί να του δώσει ζωή, να ονειρεύεται για το κείμενό του μια νέα θέση στα ελληνικά γράμματα. Ταυτόχρονα, συχνά μέσα στο κείμενο χρησιμοποιείται η λέξη “φόρεμα”, “ένδυμα” και “ρούχο” ως μεταφορά της ζωής. Οι χαρακτήρες του έργου, έχουν χάσει τη ζωή τους, ο καθένας με το δικό του τρόπο. Τη στιγμή που τους συναντάμε, δεν έχουν καμία βεβαιότητα για το τι τους συνθέτει και παλεύουν είτε για μια νέα ζωή είτε για έναν θάνατο με καθαρούς οντολογικά όρους. Το “Θα ονειρεύεσαι μια καινούρια φορεσιά” είναι ανοιχτό και ανεκτικό σε νοηματοδοτήσεις, και άρα κατά μία έννοια καλεί το θεατή να κάνει τη δικιά του. Είναι μια φράση που εξακολουθεί, δεν ολοκληρώνεται, αντίθετα ζητά από αυτόν που την ακούει να την ολοκληρώσει. Ή να την εξακολουθήσει».

Μια δυνατή φράση. «Η φράση του “Οδοιπόρου” που ενέπνευσε τον τίτλο: “εάν αυτό το φόρεμα βαρύ φορτίο είναι / τι φταίω αν το παραιτώ; κριτή σε κάμω, κρίνε”. Είναι όπως κι ο τίτλος μια φράση που συνεχίζει, δεν ολοκληρώνει τίποτα. Απευθύνεται στον άλλο και του ζητά να την απαντήσει. Την απευθύνει η Ραλού στην Τροφό, για να λάβει (στη δική μας εκδοχή) μια εξίσου ανοιχτή απάντηση με ένα απόσπασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων».

Μαριλένα Θεοδωράκου

Πληροφορίες παράστασης

«Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά»

Σκηνοθεσία, Δραματουργία, Σχεδιασμός φωτισμών: Ηλέκτρα Ελληνικιώτη

Σκηνικά-Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα

Μουσική: Γρηγόρης Ελευθερίου

Παίζουν: Μαρία Κίτσου, Δημήτρης Δρόσος, Μαρία Μαμούρη, Θεοδοσία Σαββάκη

Βοηθός Σκηνοθέτης: Ισαβέλλα Μαργάρα

Καλλιτεχνικός σύμβουλος: Αθανάσιος Μυλωνόπουλος

Φωτογραφίες: Γιώργος Βαλσαμής

Βίντεο: Βασίλης Κεκάτος

Μακιγιάζ: Μαρία Παπαδοπούλου

*Στο κείμενο της παράστασης περιέχεται κείμενο του Γιώργου Πρεβεδουράκη

Πού: Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7 , Ψυρρή, τηλ. 210 3255444

Πότε: από την Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018 και κάθε Τετάρτη με Σάββατο στις 21.00, Κυριακή στις 19.00

Έως την  Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

Η σκηνοθέτρια Ηλέκτρα Ελληνικιώτη.

Το έργο

Ο Οδοιπόρος είναι το πρώτο ποιητικό έργο του Αθηναϊκού Ρομαντισμού, γραμμένο το 1831, τη χρονιά που δολοφονήθηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας. Αυτή η σύμπτωση, δεν αποτελεί παρά μόνο την αρχή μιας σειράς συμπτώσεων, που δένουν το έργο σφιχτά με την ίδια τη ζωή του Παναγιώτη Σούτσου, καθιστώντας το, 187 χρόνια μετά, στα μάτια του σημερινού αναγνώστη και θεατή, μια ασυνείδητη βιογραφία.

Ο Οδοιπόρος είναι ο εξιδανικευμένος Παναγιώτης Σούτσος και η Ραλού η εξιδανικευμένη ερωμένη της εφηβείας του. Σ’ όλη του τη ζωή ο Σούτσος θα επεξεργάζεται τον Οδοιπόρο και θα τον επανεκδίδει (1842, 1851, 1864), σε μια ανάγκη του να αποτελέσει το έργο του αυτό, ένα ακλόνητο επιχείρημα της ζωής του και των επιλογών του. Κάθε επανέκδοση του έργου, θα παρουσιάζει αλλαγές στη γλώσσα, για να υπερασπιστεί ο ίδιος τη στροφή του στις πιο ακραίες αρχαϊστικές τάσεις. Ο ποιητής βλέπει στον Οδοιπόρο ένα σπουδαίο ήρωα της ελληνικής επανάστασης του οποίου οι αγώνες παραγνωρίστηκαν από το νέο ελληνικό κράτος. Όπως και στον εαυτό του. Στη Ραλού βλέπει την πιστή ερωμένη για την οποία δόθηκαν όλες οι μάχες. Όπως, δηλαδή, και στην πραγματική Ραλού. Οι δυο ήρωές του θα πεθάνουν αγκαλιά σε έναν ένδοξο θάνατο από τα ίδια τους τα χέρια.