Δημήτρης Λιγνάδης: «Θέλω να μείνει ζωντανός ο λόγος του Θουκυδίδη»

Πριν από δύο χρόνια σπουδαστές και απόφοιτοι Δραματικών Σχολών και Κλασικών Γραμμάτων από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις ΗΠΑ παρουσίασαν στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας, στο πλαίσιο των Αισχυλίων 2016, την παράσταση «Θουκυδίδης Δραματικός: Το Θέατρο του Πολέμου». Φέτος, ο λόγος του Θουκυδίδη ακούγεται ακόμα πιο δυνατά από το Υποσκήνιο Β΄ του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την παράσταση «Μαθήματα Πολέμου» και μέσα από τα στόματα πέντε ηθοποιών υπό τη διδασκαλία και συμμετοχή του Δημήτρη Λιγνάδη.

«H ιστορία του Θουκυδίδη έχει αρχίσει με τη σύμπραξη του Hellenic Education & Research Center (HERC, www.herc.gr), του Γιώργου Τζιαμπίρη που είναι ο υπεύθυνος παραγωγής, της Ιστορικού σύμβουλου Δρ. Ανδρονίκης Μακρή και του αδελφού μου Γιάννη Λιγνάδη ο οποίος υπογράφει το κείμενο και τη δραματουργία και αυτής της παράστασης» λέει ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Λιγνάδης. «Είναι ένα εγχείρημα το οποίο σχηματοποιείται, μετασχηματίζεται, μεγαλώνει ή μικραίνει σε κλίμακα, πήγε σε σχολεία και σε πιο επίσημους χώρους και αυτό γιατί είναι ένα υλικό με ιστορικό περιεχόμενο και επειδή στις μέρες μας φαίνεται ότι αυτό είναι μεγάλο ζητούμενο, γι’ αυτό το ζήτησαν από παντού και γι’ αυτό εξελίσσεται. Και να τώρα μια δεύτερη χρονιά, την προηγούμενη το είχε σκηνοθετήσει ο Γιάννης Παναγόπουλος, αναλαμβάνω εγώ μια άλλη σκηνική εκδοχή αλλά με τον ίδιο κορμό στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και με ένα κείμενο εμπλουτισμένο. Γιατί τα βιβλία του Θουκυδίδη είναι πολλά και έτσι έχουν προστεθεί τα Κερκυραϊκά, δηλαδή ο πιο στυγνός Εμφύλιος και τα γεγονότα της Πύλου και το παρουσιάζουμε με τη δική μου διδασκαλία. Αποφεύγω να πω σκηνοθεσία, κρατάω τον όρο διδασκαλία όπως ήταν στο Αρχαίο Δράμα. Δηλαδή υπάρχει πέρα από τον ψυχαγωγικό και ένας έντονα εκπαιδευτικός χαρακτήρας».

Οι πέντε ηθοποιοί της παράστασης Aurora Marion, Βασίλης Αθανασόπουλος, Κώστας Νικούλι, Ανδρέας Καρτσάτος και Κατερίνα Πατσιάνη. (Φωτογραφίες: Χάρης Ακριβιάδης).

Στο σήμερα. «Πιστεύω, για λόγους όχι μόνο καλλιτεχνικούς αλλά βαθύτερους, για εθνικούς, υπαρξιακούς, για λόγους μνήμης, ότι το θέμα της διδασκαλίας του Θουκυδίδη θα έχει πολύ μέλλον γιατί έχει πολύ έντονο παρόν. Αν παρακολουθήσει κάποιος την παράσταση θα δει ανατριχιαστικές ομοιότητες με το σήμερα. Τώρα είναι μια εκδοχή του στο Μέγαρο, με έξι ηθοποιούς με ζωντανή μουσική υπόκρουση του Θoδωρή Οικονόμου, ο οποίος παίζει ζωντανά πιάνο κατά τη διάρκεια της παράστασης και τη δική μου συμβουλή και συμβολή. Οι πέντε ηθοποιοί που έχω επιλέξει πέραν ότι είναι εξαιρετικά χαρισματικοί και ως ηθοποιοί αλλά και ως άνθρωποι, αν δεν υπήρχαν για να στηρίξουν αυτό το εγχείρημα, τότε δεν θα μπορούσε να γίνει. Θεωρώ ότι είμαι πολύ τυχερός που έχω αυτά τα πέντε άτομα που είναι όλης της γκάμας ηλικιών, αλλά είναι όλοι τόσοι διαθέσιμοι και διατεθειμένοι. Και αυτό δεν είναι φιλοφρόνηση».

Μαθήματα Πολέμου. «Το έχουμε ονομάσει Μαθήματα Πολέμου, όχι ότι παραδίδουμε μαθήματα πολέμου αλλά τι μαθαίνει κανείς από την πολεμική σύρραξη, το μάθημα που παίρνει, όχι πως γίνεται ακριβώς η παράσταση» συνεχίζει ο Δημήτρης Λιγνάδης. «Το έχουμε χωρίσει λοιπόν σε κεφάλαια και κάθε κεφάλαιο έχει -με τη διασταλτική σημασία- αναλάβει να το επωμιστεί, δηλαδή να το φέρει στους ώμους του, να το διεξέλθει και ένας από τους ηθοποιούς. Ο Κώστας Νικούλι για παράδειγμα διηγείται τα πρώτα γεγονότα της Πύλου χρησιμοποιώντας έναν χάρτη. Ζητήσαμε αυτόν το χώρο το Υποσκήνιο Β΄ στο Μέγαρο και το εκμεταλλευόμαστε ως έχει. Με τα ελαττώματα και τα προτερήματά του. Δεν πήγαμε ούτε να τον κάνουμε θέατρο, ούτε σκηνικά, ούτε τίποτα. Εκμεταλλευόμαστε το μαύρο του τοίχου για να μας θυμίσει μαυροπίνακα. Ένα άλλο κομμάτι είναι ένας παραληρηματικός μονόλογος της Κατερίνας Πατσιάνη που μας λέει για τα παραληρηματικά Εμφύλια γεγονότα που έγιναν στην Κέρκυρα. Κάποια κεφάλαια λέγονται από όλους τους ηθοποιούς, κάποια τραγουδιούνται, κάποια περιγράφονται με δράση πάνω στη σκηνή και κάποια απλώς αναγγέλλονται».

Τα «Μαθήματα πολέμου» είναι μια πρωτότυπη δραματοποιημένη απόδοση της Ιστορίας του Θουκυδίδη. (Φωτογραφίες: Χάρης Ακριβιάδης).

Η παράσταση. «Από τη δική μου τη σκοπιά -που έχω δοκιμάσει μέχρι στιγμής στο θέατρο τα πάντα, φυσικά τα πάντα δεν έχουν τελειωμό- δεν θέλω να κάνω μια δραματοποίηση, μια θεατροποίηση ιστορικών κειμένων, γιατί αυτό όσο να φαίνεται περίεργο μπορεί να γίνει πολύ εύκολα. Παίρνεις τα κείμενα και αρχίζεις να κάνεις θεατρικά κόλπα με αποτέλεσμα ο θεατής να δει ένα πράγμα που έχει ενδιαφέρον, αλλά να μη μείνει στο κείμενο. Από  την άλλη δεν θέλω να κάνω ούτε ένα στείρο θεατρικό αναλόγιο και να σηκώσω το δάχτυλο. Θέλω να πρυτανεύσει, να δεσπόζει και να μείνει ζωντανός ο λόγος του Θουκυδίδη. Γιατί δεν κάνουμε αυτή την παρουσίαση μόνο για να διηγηθούμε τα γεγονότα αυτού του μεγάλου Παγκόσμιου Εμφυλίου μεταξύ των Ελλήνων, γιατί ο τότε γνωστός κόσμος ήταν η Ελλάδα με τις αποικίες της. Και ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ήταν ένας Εμφύλιος Πόλεμος υπερδυνάμεων, δεν είναι η Αμερική και η Ρωσία που είναι άλλα έθνη, είναι το ίδιο έθνος. Δεν το κάνουμε μόνο για να δείξουμε τα γεγονότα αλλά για να σημειώσουμε, να δώσουμε έμφαση στην προσωπικότητα αυτή που λέγεται Θουκυδίδης. Αυτή την περίπου διαστημική προσωπικότητα που έχει μια φοβερή κρίση πάνω στα γεγονότα, μια λεπτομέρεια, μια απόσταση από τα γεγονότα, μια αντικειμενικότητα, μια φοβερή ικανότητα να γράφει και να αποδίδει τους μονολόγους, τις δημηγορίες των ρητόρων και το κυριότερο που εμείς πιστεύουμε ως δημιουργική ομάδα και ο αδελφός μου ο Γιάννης Λιγνάδης είναι ότι κρύβεται σε αυτά τα ιστορικά κείμενα μια δραματικότητα. Κρυφοί θεατρικοί μηχανισμοί. Θα σας δώσω ένα πολύ απλό παράδειγμα: πέρα από την παραστατικότητα των γεγονότων που τα λέει ο Θουκυδίδης και θυμίζει αγγελιαφόρο, άγγελο Τραγωδίας δηλαδή, υπάρχει και μια περίεργη ειρωνεία του Θουκυδίδη όπως μετά τον έπαινο για τους νεκρούς που εκφωνεί ο Περικλής. Ο γνωστός μας Επιτάφιος του Περικλή που είναι ένα κείμενο που δείχνει με φοβερή αισιοδοξία τι είναι η Δημοκρατία, ποια είναι η δυναμική της Αθήνας ως υπερδυνάμεως. Αμέσως μετά από όλο αυτό το λαμπερό παγκόσμιο κείμενο, ο Θουκυδίδης περιγράφει τον λοιμό που έπεσε στην Αθήνα, την αρρώστια που αποδεκάτισε όλους και εκλύθηκαν όλα τα ήθη. Δηλαδή το ζενίθ και το ναδίρ, τα βάζει δίπλα-δίπλα. Θα μπορούσε ένας ιστορικός να παρεμβάλει κάτι. Εκείνος ήθελε να τα βάλει δίπλα-δίπλα, η ακμή και ο νόσος».

Μαριλένα Θεοδωράκου

Info

«Μαθήματα Πολέμου»

Μια πρωτότυπη δραματοποιημένη απόδοση της Ιστορίας του Θουκυδίδη

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Λιγνάδης

Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου

Κείμενο-Δραματουργία: Γιάννης Λιγνάδης

Ιστορικός σύμβουλος: Δρ. Ανδρονίκη Μακρή

Βοηθός σκηνοθέτη: Ιφιγένεια Καραμήτρου

Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου

Ηθοποιοί: Δημήτρης Λιγνάδης, Aurora Marion, Βασίλης Αθανασόπουλος, Κώστας Νικούλι, Ανδρέας Καρτσάτος, Κατερίνα Πατσιάνη

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 

Υποσκήνιο Β΄ Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη

Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη, τηλ. 210 7282333

11 – 20 Μαΐου 2018 στις 21.00

www.megaron.gr

Τα «Μαθήματα Πολέμου» αποτελούν συμπαραγωγή της Dramaticus και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών σε συνεργασία με το Σωματείο Διάζωμα στο πλαίσιο του κύκλου Θέατρο@Megaron Underground