Η Μαρία Μαγκανάρη σκηνοθετεί τον «Τριστάνο»

Πρόσφατα είδαμε τη δουλειά της σε ένα αμιγώς θεατρικό έργο στους «Παραθεριστές» του Μαξίμ Γκόρκι που ανέβηκε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Ωστόσο, όπως με τον Θίασο Κανιγκούντα παλαιότερα όσο και με την ομάδα Προτσές τώρα, η Μαρία Μαγκανάρη επιλέγει να διασκευάζει λογοτεχνικά κείμενα και να τα κάνει θεατρικές παραστάσεις με το δικό της τρόπο. Από το «Αλεξάντερπλατς» και το «Θηρίο στη ζούγκλα» μέχρι τον «Τριστάνο» του Τόμας Μαν που ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου – μια παράσταση που σκηνοθετεί, ερμηνεύει και φυσικά υπογράφει τη διασκευή της.

«Η Λογοτεχνία ήταν πάντα ένας χώρος που με ενδιαφέρει, οπότε συνακόλουθα γίνεται και η διασκευή. Για κάποιους μήνες δούλευα τη διασκευή του “Τριστάνου” ενώ ταυτόχρονα το δούλευα και σκηνοθετικά. Η διασκευή είναι κάτι που το κάνω στις παραστάσεις μου. Είναι ένας χρόνος που έχω εγώ με το κείμενο και όλο αυτό ωριμάζει μέσα μου και γεννιούνται εικόνες από την πρώτη ανάγνωση» λέει η ηθοποιός και σκηνοθέτις Μαρία Μαγκανάρη.

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ και ο Τόμας Μαν

«Είναι ένα έργο γραμμένο σαν αντίστιξη στην όπερα “Τριστάνος και Ιζόλδη” του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Υπάρχει μια αναφορά σε αυτή την όπερα την οποία έχουμε κρατήσει και στην παράσταση. Η ίδια η όπερα με τη σειρά της βασίζεται σε αυτόν το θρύλο που κρατάει από το Μεσαίωνα, τον κέλτικο μύθο του Τριστάνου και της Ιζόλδης, ενός ζευγαριού που προσπαθεί να ενωθεί και τελικά δεν τα καταφέρνει ποτέ. Ο Βάγκνερ λοιπόν το έκανε όπερα και ο Τόμας Μαν το εκδίδει το 1903 σαν μια κωμική αντίστιξη σε σχέση με την εν λόγω όπερα. Για παράδειγμα στην όπερα του Βάγκνερ εκεί που η ερωτική σκηνή τοποθετείται μέσα στη φύση που οργιάζει, σε ένα πολύ ρομαντικό σκηνικό, ο Τόμας Μαν τοποθετεί όλη αυτή την  ιστορία ανάμεσα στη Γκαμπριέλε (μια γυναίκα που έχει πάει για κούρα στο σανατόριο Άινφριτ, . Απ’ τη στιγμή που γέννησε, δέκα μήνες πριν, δεν κατάφερε να ξαναβρεί τις δυνάμεις της. και τον ιδιόρρυθμο συγγραφέα Ντέτλεβ Σπινέλ σε ένα σανατόριο, που είναι ένας αντιερωτικός τόπος, ένας τόπος πόνου και αρρώστιας».

Η Βασιλική Σκευοφύλαξ και ο Κώστας Κορωναίος. (Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου).

Η μουσική και η λογική του λαϊτμοτίφ

«Αν υπάρχει κάποια ένωση μεταξύ της Γκαμπριέλε και του Ντέτλεβ Σπινέλ είναι μέσω της μουσικής» συνεχίζει η σκηνοθέτις. «Και η μουσική που τους ενώνει είναι του Βάγκνερ που ήταν μια βλάσφημη μουσική για την εποχή της. Άλλη μια μουσική αναφορά που υπάρχει στο έργο αφορά τα “Νυχτερινά” του Σοπέν, γιατί το μοτίβο της νύχτας και του σκοταδιού γενικότερα είναι κάτι που επανέρχεται, ακόμη πάλι και αυτό ιδωμένο ειρωνικά. Με τον Χαράλαμπο Γωγιό -που η κλασική μουσική και ειδικότερα ο Βάγκνερ είναι το πεδίο του-ξεκινήσαμε μια συνεργασία προσπαθώντας μεταξύ άλλων να δουλέψουμε πάνω στη λογική του λαϊτμοτίφ, του οδηγητικού μοτίβου που είναι το χαρακτηριστικό στοιχείο της σύνθεσης του Βάγκνερ. Ένα μοτίβο δηλαδή που έρχεται και σχολιάζει, είναι ένα πολύ δραστικό στοιχείο μέσα στη μουσική του, ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση. Αυτό το έχει εντάξει στο έργο του και ο Τόμας Μαν από τη λογοτεχνική πλευρά, έχει προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει λογοτεχνικά μοτίβα επαναλαμβανόμενα στη δομή του έργου του και εμείς τώρα προσπαθήσαμε να το διερευνήσουμε από τη θεατρική του πλευρά, όχι μόνο τη μουσική, αλλά και στη σκηνογραφία, στο φως και στην ερμηνεία των ηθοποιών. Είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της σκηνοθεσίας και της μουσικής πάνω στην οποία συνεργαστήκαμε με τον Χαράλαμπο».

Τα όνειρα, η κωμωδία και το πάθος

«Η έννοια του μοτίβου μας πήγε στα όνειρα της νύχτας που βλέπουμε όλοι, στη νομοτέλεια του ονείρου η οποία από μόνη της έχει κάποια επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Όλοι βλέπουμε όνειρα που επαναλαμβάνονται, επίσης είναι όλη αυτή η αίσθηση σα να προτείνει το όνειρο το φανταστικό αλλά με όρους πραγματικότητας. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε στην παράσταση, γιατί νομίζω πως το έργο του Τόμας Μαν δεν είναι ένα κείμενο που διαβάζεται ρεαλιστικά και μόνο, έχει μεν μια στρωτή αφήγηση την οποία και στην παράστασή μας ο θεατής θα την ακολουθήσει, αλλά αυτό το πράγμα κάποια στιγμή είναι σαν να αποδιοργανώνεται. Όπως μερικές φορές  που βλέπουμε στα όνειρα ένα πρόσωπο και μετά το βλέπουμε με μια άλλη μορφή ή εκεί που όλα είναι λογικά μπαίνει ένα στοιχείο παράλογο που έρχεται και διαλύει όλη την κανονικότητα. Και βέβαια πάλι ο τρόπος που πλέκεται το κωμικό με το σοβαρό το οποίο υπάρχει ήδη από γραφής. Κάποιοι έχουν χαρακτηρίσει τον “Τριστάνο” του Τόμας Μαν ως παθοκόμεντι (pathocomedy), έτσι το έχω βρει σε μελέτες που έχουν γίνει πάνω σε αυτό το έργο. Μιλάει για μεγάλα πάθη και δραματικές καταστάσεις, αλλά έχει την ανακούφιση της κωμωδίας, τα βλέπει πάντα και από μια κωμική σκοπιά. Και αυτό είναι κάτι που υπάρχει και στο όνειρο και προσπαθήσαμε να το ακολουθήσουμε και στην παράσταση».

Μαριλένα Θεοδωράκου

Info

«Τριστάνος» του Τόμας Μαν

Ομάδα προτσές

Μετάφραση: Κυριάκος Κεντρωτής

Διασκευή – Σκηνοθεσία: Μαρία Μαγκανάρη

Σκηνικά: Διδώ Γκόγκου, Ελένη Κανακίδου, Σόνια Σαμαρτζίδου

Κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος

Φωτισμοί: Μαρία Γοζαδίνου

Μουσικός σύμβουλος: Χαράλαμπος Γωγιός

Βοηθός σκηνοθέτη: Ανδριάνα Χαλκίδη

Βοηθός παραγωγής: Μαργαρίτα Γοζαδίνου

Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά):

Σύρμω Κεκέ

Κώστας Κορωναίος

Γιώργος Κριθάρας

Μαρία Μαγκανάρη

Βασιλική Σκευοφύλαξ

Θέατρο του Νέου Κόσμου –Κεντρική Σκηνή

Αντισθένους 7 και Θαρύπου, τηλ. 210 9212900

Από 2/5/2018

Τετάρτη και Πέμπτη στις 21.15, Σάββατο στις 18.30 και Κυριακή στις 21.30

• Ο «Τριστάνος» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ύψιλον

• Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού

Η Μαρία Μαγκανάρη, ο Γιώργος Κριθάρας, η Σύρμω Κεκέ, ο Κώστας Κορωναίος και η Βασιλική Σκευοφύλαξ. (Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου).