Μιλτιάδης Φιορέντζης: «Η Κλάρα Σούμαν είναι ένα success story»

Πέρυσι την άνοιξη τo Θέατρο της Οδού Κυκλάδων Λευτέρης Βογιατζής εμπιστεύτηκε τον ηθοποιό Μιλτιάδη Φιορέντζη να σκηνοθετήσει μια παράσταση με μουσική αφετηρία. Με κάποιο τρόπο η ζωή τού έδειχνε σημάδια να ασχοληθεί με τον πιανίστα και μεγαλοφυή συνθέτη Ρόμπερτ Σούμαν. Έτσι, ξεκίνησε να ψάχνει όλα αυτά τα βιβλία που έχουν γραφτεί για τον Γερμανό ρομαντικό συνθέτη,  ωστόσο πολύ σύντομα κατάλαβε ότι περισσότερο ενδιαφέρον είχε η γυναίκα του, η Κλάρα Σούμαν.

«Αμέσως θεώρησα ότι θέλω να κάνω μια παράσταση για την Κλάρα Σούμαν. Φαντάστηκα μια παράσταση που να έχει ένα πιάνο, μια πιανίστρια, έναν βαρύτονο και δύο ηθοποιούς» λέει ο σκηνοθέτης. «Για το πιάνο, την πιανίστρια και τον βαρύτονο ήταν πολύ εύλογο ότι θα ερμηνεύσουν πιανιστικές συνθέσεις και τραγούδια (λίντερ) του Σούμαν.

Για τους ηθοποιούς απευθύνθηκα σε μια εξαιρετική συγγραφέα τη Μαρία Γιαγιάννου και της είπα ότι θέλω ένα κείμενο για να συστήσω στον κόσμο όλη αυτή τη χαρά και τη μαγεία που μου δημιούργησε η προσωπικότητα της Κλάρα Σούμαν. Κατά παραγγελία λοιπόν, η Μαρία Γιαγιάννου έγραψε ένα θεατρικό κείμενο το οποίο έχει τη μορφή δύο μονολόγων που εκφέρονται από δύο ηθοποιούς και που εμπλέκονται με τις μουσικές του Σούμαν».

Έτσι, ξεκίνησε η παράσταση του έργου «Κλάρα Σούμαν: Τα χαρισματικά πρόσωπα μιας υπερμαριονέτας» που παίζεται στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων Λευτέρης Βογιατζής. Η Κλάρα Σούμαν θεωρούνταν στην Ευρώπη παιδί θαύμα, ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα στο πιάνο. Εξελίχθηκε όχι μόνο στη μεγαλύτερη πιανίστρια της Γερμανίας αλλά και ολόκληρης της εποχής της.

Ωστόσο, μετά την πρώτη τρυφερή περίοδο του γάμου τους, ο Σούμαν συνθέτει ακατάπαυστα, αφήνοντας την Κλάρα στην απομόνωση και τη σιωπή. Η Κλάρα επιθυμώντας να ξαναπαίξει μπροστά σε κοινό, αρχίζει πάλι τις περιοδείες της. Γνωρίζει τεράστια επιτυχία ερμηνεύοντας τα έργα του Σούμαν.

«Η παράσταση έχει δύο επίπεδα» συνεχίζει ο Μιλτιάδης Φιορέντζης. «Το πρώτο είναι αυτό της μουσικής όπως ερμηνεύεται από την πιανίστρια Βικτωρία Κιαζίμη και τον βαρύτονο Νικόλα Καραγκιαούρη και το δεύτερο είναι το κείμενο το οποίο εκφέρεται από τη Μαρία Όλγα Αθηναίου και εμένα. Υπάρχει μια απόπειρα επικοινωνίας σαν να έχει γίνει μια ολόκληρη μουσική δραματουργία και το ένα σύμπαν να στηρίζει το άλλο.

Ουσιαστικά έχουμε δυο παράλληλους μονολόγους οι οποίοι όχι μόνο συστήνουν αυτή τη σπάνια περίπτωση καλλιτέχνη που ήταν η Κλάρα Σούμαν, αλλά παράλληλα δίνουν και τη σχέση της με την εποχή της, φυσικά με τον Σούμαν, με την έννοια του Ρομαντισμού και κυρίως με ένα πολύ σπουδαίο τέχνασμα -που βρήκε η ίδια η συγγραφέας- με την έννοια της μαριονέτας (το έργο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι). Κατά πόσο ένας τόσο επιδέξιος καλλιτέχνης έχει συνείδηση του ταλέντου του, ποιά είναι η σχέση μαριονέτας και δημιουργού, πόσο έχει συνείδηση αν κινείται από αόρατες δυνάμεις, τί είναι το ταλέντο, όλα αυτά τα ερωτήματα τα οποία πολλοί σπουδαίοι πιανίστες, μουσικοί, ζωγράφοι και καλλιτέχνες εν γένει μας γεννούν. Τί είναι αυτό το ταλέντο τελικά, ποιός κινεί αυτά τα νήματα του ταλέντου;

Οπότε το κείμενο ακουμπά σε όλες αυτές τις θεματολογίες και παράλληλα εντάσσεται σε όλο αυτό το φάσμα του ήχου και της μουσικής. Συνδιαλέγεται ο λόγος με τη μουσική. Ήταν μια σκέψη που είχα εξ αρχής να δω κατά πόσο μπορώ να συστήσω αυτή την προσωπικότητα όχι μόνο από το λόγο ή όχι μόνο από τη μουσική».

Η καταξίωση της Κλάρα προκαλεί τη ζήλεια του Σούμαν, του οποίου ο ψυχισμός αρχίζει να κλονίζεται. Παρουσιάζει ιλίγγους, τρόμο, ακουστικές παραισθήσεις, φοβίες, αϋπνίες. Παρόλο που αφιερώνεται στη σύνθεση και γράφει αριστουργήματα, η ψυχική του υγεία επιδεινώνεται διαρκώς με αποκορύφωμα τον Φεβρουάριο του 1854 όταν διατείνεται πως τα πνεύματα τού υπαγορεύουν τη μουσική και επιχειρεί  να αυτοκτονήσει πέφτοντας στον παγωμένο Ρήνο. Μετά από αυτό το περιστατικό, μεταφέρεται στο ψυχιατρείο του Έντενιχ, λίγο έξω από τη Βόννη.

Η Κλάρα τον στηρίζει σε όλες του τις κρίσεις, ωστόσο οι επιστήμονες της εποχής, μη μπορώντας να παρακολουθήσουν την περιπλοκότητα της περίπτωσης Σούμαν, σηκώνουν τα χέρια ψηλά.

«Ένας πολύ βασικός άξονας της παράστασης είναι το γεγονός ότι η Κλάρα Σούμαν ήταν μια γυναίκα που έκανε οκτώ παιδιά και τα ανέθρεψε, στάθηκε σε όλη την ψυχική κατάρρευση του Σούμαν, η ίδια επέμενε να μην πάει στο ψυχιατρείο και να μείνει σπίτι να τον φροντίσει. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι κατάφερε και έγινε η κορυφαία της εποχής της, κάνοντας όλα τα άλλα.

Και σε μια εποχή όπου μια γυναίκα μουσικός αντιμετωπιζόταν με τεράστια προκατάληψη. Υπήρχε η προκατάληψη ότι μια γυναίκα απαγορεύεται να συνθέσει, γιατί η ενέργεια προς τη σύνθεση θα στερήσει την ενέργεια προς το να αναθρέψει το παιδί της. Έχουμε αξιόλογες δικές της συνθέσεις απλώς δεν πρόλαβε η ίδια να έχει μεγάλο συνθετικό έργο. Υπήρχε συνθέτης στο σπίτι και το κατάλαβε η ίδια πολύ νωρίς.

Δεν τα έβαλε μόνο με την εποχή, αλλά κατάφερε και συνδύασε αυτές τις ποιότητες: να είναι η κορυφαία, ένα success story με οκτώ παιδιά».

Info

«Κλάρα Σούμαν: Τα χαρισματικά πρόσωπα μιας υπερμαριονέτας»

Συγγραφέας: Μαρία Γιαγιάννου

Σύλληψη, σκηνοθεσία, δραματουργία: Μιλτιάδης Φιορέντζης

Συνεργάτης δραματουργίας – διαμόρφωση πρόβας: Μαρία Όλγα Αθηναίου

Σκηνογραφία – κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα

Γλυπτική: Περικλής Πραβήτας

Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα

Ηχητικός σχεδιασμός: Νίκος Παλαμάρης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Αριάννα Χατζηγαλανού

Ερμηνεύουν:

Πιανίστρια: Βικτωρία Κιαζίμη

Βαρύτονος: Νικόλας Καραγκιαούρης

Ηθοποιοί : Μαρία Όλγα Αθηναίου, Μιλτιάδης Φιορέντζης

Θέατρο της Οδού Κυκλάδων Λευτέρης Βογιατζής

Κεφαλληνίας & Κυκλάδων 11, Κυψέλη, τηλ. 210 8217877

Από 12/2/2018 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00

Για λίγες μόνο  παραστάσεις